التايدىڭ ارعى جاعى، بەرگى جاعى
استانادان «وتانداستار قورى» قوعامىنان وسى قوعام پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى قالىبەك قوبىلاندين مىرزا تەلەفون شالىپ، موڭعوليا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىنا باراتىن دەلەگاتسيا تىزىمىنە ەنگىزىلگەنىمىزدى حابارلاعاندا، شىنىن ايتۋ كەرەك، جۇرەگىمىز دۇرسىلدەپ قويا بەردى.
ءيا، كادىمگى ءبىر كورۋ ارمان بولعان موڭعوليا، موڭعوليا قازاقتارىنىڭ شۇرايلى اتامەكەنى - بايان-ولگەي… ونىڭ ۇستىنە ساپاردىڭ كەرى قايتۋ بولىگى تاۋلى التاي، بارناۋل ارقىلى وتەدى ەكەن. قالاي قۋانباسسىڭ!
استانادا حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىندا قىزمەت ەتكەن جىلدارى - اقەدىل تويشان ۇلى، ءناپىل ءبازىلحان، جاندوس بادەل ۇلى، امانگەلدى قۇرمەت سىندى ارىپتەس دوستار اۋىزدىڭ سۋىن قۇرتىپ اڭگىمەلەيتىن موڭعوليا ەلىن ءبىر كورۋدىڭ ءساتى وسىلاي ءتۇستى.
قوبىلاندين مىرزا ساپاردىڭ قايتۋ بولىگى ەكى باعىتتا، ءبىرى - ۇلان باتىردان ۇشاق ارقىلى، ەندى ءبىرى - التاي ارقىلى ماشينەمەن ەكەنىن ايتقاندا ويلانباستان ەكىنشى نۇسقانى قابىلدادىق. ەل كورۋ، جەر كورۋگە دەگەن ىنتىزار ىڭكارلىك پەن الىس ساپارلارعا اڭسارلىق سەزىم وسى شەشىمگە تابان تىرەتتى.
شىلىڭگىر شىلدەنىڭ باسىندا الماتى اۋەجايىندا باس قوسقان دەلەگاتسيا مۇشەلەرى موڭعوليا ەلىنىڭ استاناسى ۇلان-باتىردى بەتكە الدى. كىلەڭ اتاعىنان ات ۇركەتىن، ەسىم-سويلارى ەلگە تانىمال ەرەن تۇلعالار. دەلەگاتسيا باسشىسى كانىگى ديپلومات، «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ابزال ساپاربەك ۇلى الداعى قۇرىلتايدىڭ ءمان- ماڭىزى مەن شارالار جونىندە قىسقاشا مالىمەت بەرگەن سوڭ، ءبارىمىزدى ءبىر- بىرىمىزبەن تانىستىرىپ شىقتى.
ءماجىلىستىڭ ءۇش بىردەي دەپۋتاتى جارقىنبەك امانتاي، ءۇنزيلا شاپاق جانە نۇرگۇل تاۋ كەزىندە موڭعوليادان قونىس اۋدارعان قانداستارىمىز ەكەن. ديپلوماتيا ارداگەرى سايلاۋ باتىرشا ۇلى العاشقى موڭعوليا قازاقتارىنىڭ اتامەكەنگە كوشىن باستاۋعا ىقپال ەتۋشىلەردىڭ ءبىرى، قالىبەك قوبىلاندين - قازاقستاننىڭ موڭعولياداعى بۇرىنعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى بولعان ازامات.
جۋرناليست- جازۋشى، بەلگىلى ساياساتكەر مارات توقاشبايەۆ، كوشى-قون ساياساتىنىڭ ەرەن جاناشىرى اۋىت مۇقيبەك جانە «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ قىزمەتكەرى لاۋرا بولات قاتارىمىزدى تولىقتىردى.
الماتىدان ۇلان-باتىرعا اۋە قاتىناسىن اپتاسىنا ەكى رەت موڭعوليالىق «Hunnu Air» جەكە اۋە كومپانياسى اتقارادى ەكەن. رەسەي ءوز اۋە كەڭىستىگىن پايدالانۋ اقىسىن باتىس سانكتسياسىنىڭ اسەرىنەن ەكى ەسەگە كوتەرىپ جىبەرگەندىكتەن ۇشۋ تراەكتەرياسى قىتاي اۋماعىنىڭ ۇستىمەن ءوتتى. جەكە كومپانيا مەملەكەت ەمەس. ساياساتقا باس اۋىرتپايدى. ولاردى قىزىقتىراتىن تازا ەكونوميكالىق ەسەپ. بۇعان ۇلان-باتىردا دا كوزىمىز انىق جەتتى. وسىندا جۇرگەن ءۇش كۇن ىشىندە ءبىر دە ءبىر رەسەيلىك ماركالى اۆتوماشينە كوزىمىزگە شالىنعان جوق. كىلەڭ سۇلىكتەي جۇتىنعان كارىستىك جانە جاپوندىق وڭ ءرولدى كولىكتەر. بۇعان سەبەپ اتالعان ەكى ەلدەن پايدالانىلعان كولىكتەر موڭعولياعا كەدەندىك الىمدارسىز ساتىلادى. بىزبەن سالىستىرعاندا اناعۇرلىم ارزان.
…موڭعوليا استاناسىنا ءتۇن ورتاسىندا جاڭبىرلاتىپ جەتتىك. الماتىمەن ۋاقىت ايىرماشىلىعى - 2 ساعات. اۋەجاي قالادان 20 شاقىرىمداي قاشىقتىقتا. قوناقتاردى قۇراق ۇشىپ كۇتىپ العان ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى شىنار جۇماتايەۆا مەن ارمان مۇراتبەك ۇلى ءبىزدى قالا ورتالىعىنداعى «سپرينگس» قوناقۇيىنە جايعاستىردى.
بوتەن ەل، بوتەن جەردەگى العاشقى اسەر قالىپتاسپاعان قالپىمىزدا تاڭعى اسىمىزدى ىشكەن سوڭ العاشقى رەسمي شارامىزدى باستاپ كەتتىك.
نالايح. نالايحقا بارايىق
موڭعوليانى مەكەندەپ جاتقان قانداستارىمىزبەن كەزدەسۋ نالايح اۋدانىندا باستالدى. اۋدان ورتالىعى ۇلان-باتىردان 40 شاقىرىم جەردە ورنالاسىپتى. نەگىزىنەن كەنشىلەر مەكەندەيتىن شاعىن قالا ەكەن. بەس مىڭنىڭ ۇستىندە قازاقتار تۇرادى دەستى.
دەلەگاتسيا قۇرامى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ موڭعولياداعى ەلشىسى ع. قويشىبايەۆ باستاعان ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرىمەن جانە تۇركيا ميمار سينان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى ءابدىۋاقاپ قارامەن تولىققان سوڭ اتتىڭ باسىن اۋدان اكىمدىگىنىڭ عيماراتىنا تىرەدىك. وسىندا اۋدان اكىمى چ. رادناابازار باستاعان اۋداندىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىمەن كەزدەسۋ ءوتىپ، ەمەن-جارقىن سۇحبات قۇردىق.
«وتانداستار» قورى قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ابزال ساپاربەك ۇلى ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆتىڭ وڭ ىقپالىمەن باستاۋ العان موڭعوليا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىنىڭ ماقسات- مۇراتتارى تۋرالى كەڭ مولىنان بايانداپ بەردى.
وسىدان سوڭ توبىمىزدى جازباعان قالپىمىز مادەنيەت ۇيىندەگى جۇرتشىلىقپەن جۇزدەسۋگە كەلدىك. اق كيمەشەك كيگەن اجەلەر مەن اق جاۋلىقتى انالار اتامەكەننەن كەلگەن اياۋلى قوناقتارىن شاشۋ شاشىپ، ناعىز قازاقى داستۇرمەن قارسى الدى. ءماجىلىس دەپۋتاتى ءۇنزيلا شاپاقتىڭ تۋىپ-وسكەن ولكەسى وسى جەر بولعاندىقتان ساعىنىسقان تۋىستاردىڭ قاۋىشۋى وسى ساتكە كۋا تالايلاردىڭ جۇرەگىن تەبىرەنتكەنى داۋسىز.
كوز الدارىندا وسكەن، تۇلىمشاعى جەلبىرەگەن كىشكەنتاي قىزدىڭ بۇگىن تاۋەلسىز وتانىنىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگانىنىڭ بىلدەي دەپۋتاتى بولعانىن كورىپ، ءبىرقاتار ۇستازدار كوز جاستارىنا ەرىك بەردى. شاكىرتتەرىنىڭ بۇگىنگى بيىگىنە سۇيىنگەن قۋانىشتىڭ كوز جاسى ەدى بۇل.
دەلەگاتسيا مۇشەلەرىن ەلەڭ ەتكىزگەن ءبىر جايت «ەل بىرلىگى» ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمى ەداۋىر تىرلىكتەر اتقارىپ جاتقاندىعى بولدى. وسى قوعامدىق ۇيىمنىڭ بەلسەندى مۇشەسى جەڭىسبەك قابيدوللا ۇلى ق ر پرەزيدەنتى اتىنان موڭعولياداعى قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىنىڭ ساقتالىپ، كەڭىنەن ناسيحاتتالۋىنا جانە قازاق- موڭعول قارىم-قاتىناستارىنىڭ نىعايۋىنا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن العىس حات جانە توسبەلگىمەن ماراپاتتالدى.
ال، نالايحتا قازاق سالت ءداستۇرى مەن ادەت-عۇرپىن ناسيحاتتاۋشى، قازاقي ناقىشتاعى قولونەر شەبەرى سايلاۋ اپا تۇلكىباي قىزى مەن «قازاق ازاماتتارىنىڭ دامۋ ۇجىمى» بەيرەسمي ۇيىمىنىڭ مۇشەسى تولەگەتاي جەلبۋباي ۇلىنىڭ وڭىرلەرىنە ابزال ساپاربەك ۇلى «وتانداستار» قورىنىڭ التىن مەدالىن تاعىپ، ەل سالەمىن جەتكىزدى.
«ەل بىرلىگى» ورتالىعىندا دومبىرا جانە قازاقشا سويلەۋ كۋرستارىنىڭ جۇمىستارىمەن تانىستىق. ورتالىق قىزمەتكەرلەرى اۋىلدا قازاق بالاباقشاسىنىڭ جوقتىعىن، جاس بۇلدىرشىندەرگە ارنالعان ءتۇرلى- ءتۇستى سۋرەتتىك كىتاپشالاردىڭ جانە قازاق ءتىلى ماماندارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن قابىرعالارى قايىسا وتىرىپ، اڭگىمەلەدى. قوناقتار ءبىلىم، ادەبيەت، ونەر سالالارىندا ەكىجاقتى ءتيىمدى الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ تۋرالى ويلارىن ورتاعا سالدى. دەپۋتاتتار دۇنيە جۇزىنە تارىداي شاشىلعان قانداستاردىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىمەن بىرگە شەتەلدەگى قازاق جاستارىنىڭ قازاقستاندا ءبىلىم الۋى مەن ستيپەنديا مۇمكىندىكتەرى تۋرالى، كوشى- قون ماسەلەلەرى حاقىندا الداعى ۋاقىتتا قولعا الىنار شارالار تۋرالى ايتتى.
ايتۋ وڭاي- اۋ، ءبىز بۇل ورايدا قازاقستاننىڭ موڭعولياداعى ەلشىلىگىنىڭ الدىندا شاش- ەتەكتەن شارۋالار تۇرعانىن جون- ارقامىزبەن سەزىندىك. وسىنداي باتپان جۇكتى مەملەكەتتەر اراسىن جول قىلىپ، ءبىر ەلدەن ءبىر ەلگە قايعىسىز-قامسىز كوشىپ جۇرە بەرەتىن ەلشىلەر دە سەزىنسە عوي، شىركىن! تۇركياداعى ەلشىلىگى تۇسىندا تالاي يگى شارالاردىڭ باسىن قايىرعان ابزال ساپاربەك ۇلى دا ەكەۋارا اڭگىمە بارىسىندا بۇل سالادا قولعا الاتىن، اتان جىلىك جىگىتتەرگە جۇك بولارلىق ىستەردىڭ از ەمەستىگىن ايتتى. ءقازىر ءوزى باسقارىپ وتىرعان «وتانداستار» قورىنىڭ وسى ورايدا اياقتان شالۋشىلاردىڭ كەدەرگىلەرىنە قاراماستان العا قويعان ماقساتتارىن كەزەڭ- كەزەڭىمەن جۇزەگە اسىرىپ كەلە جاتقانىن كۇرسىنە وتىرىپ اڭگىمەلەگەن.
الەمدەگى ەڭ الىپ ەسكەرتكىش: شىڭعىسحان!
نالايحتاعى ات توبەلىندەي عانا قانداستارىمىزدىڭ كول-كوسىر پەيىلىنەن دە، اعىل-تەگىل اق داستارقانىنان دا مەيلىنشە تويات تاپقان بىزدەر قايتار جولدا تاعى دا ەرەكشە ەكى عاجايىپقا تاپ بولدىق. بۇل - ايگىلى شىڭعىسحان ەسكەرتكىشى مەن تونىكوك كەسەنەسى.
ەكەۋى دە ەرەكشە اسەر ەتتى!
شىڭعىسحان ەسكەرتكىشى تۋرالى ايتىپ تا، جازىپ تا جاتىر عوي. ءبىز دە ازداعان ءوز پىكىرىمىزدى حاتقا تۇسىردىك.
الەم امىرشىسىنە ءدال وسىنداي الىپ كەسەنە-ەسكەرتكىشتىڭ تۇرعىزىلۋى، ارينە، زاڭدىلىق دەپ قابىلدادىق. ەسكەرتكىش دوڭگەلەنگەن ۇلكەن مۇراجاي-ساراي ۇستىنە ورناتىلعان. اۋەلى مۇراجاي ىشىندەگى جادىگەرلەرمەن تانىستىق. كىرە سالا كوزگە ءبىرىنشى تۇسەتىنى - الىپ ەتىك ۇلگىسى. ءيا، كادىمگى جارتى دۇنيەنى تابانىمەن تاپتاپ وتكەن كوشپەندىلەر اسكەرىنىڭ قايقىباس ەتىگى. ونىڭ قاسىندا قامال بۇزۋعا ارنالىپ، ەكى باسى تەمىرمەن كومكەرىلگەن ۇزىن بورەنە. بورەنە ۇستىندە ۇلكەن پولوتنوعا شىڭعىسحاننان كەيىن حاندىق قۇرعان 35 مۇراگەرىنىڭ پورترەتتەرى. اراسىندا باتۋ مەن جوشىنىڭ سۋرەتتەرى جوق…
اتتىڭ ارتقى اياقتارىنىڭ ىشىنەن جوعارىعا ليفت كوتەرىلەدى. ءۇشىنشى قابات ارقىلى اتتىڭ جالىمەن تاماشالاۋ الاڭىنا شىقتىق. قارسى بەتكەيدە حان اناسى وەلۋنعا ارناپ تۇرعىزىلعان ەسكەرتكىش. اينالاسىندا تۋريستەر ءۇشىن تىگىلگەن اقشاڭقان كيىز ۇيلەر.
ەسكەرتكىش الاپات الىپ بولعان سوڭ با، كوز سۇرىندىرەر كوركەمدىك ەلەمەنتتەرىن بايقاي المادىق. ەسىمە وسىدان بەس جىل بۇرىن باشقۇرتستان استاناسى وفەدە تاماشالاعان سالاۋات يۋلايەۆتىڭ ەدىلگە قاراپ ارعىماعىن قارعىتىپ تۇرعان ەسكەرتكىشى ءتۇستى. ول، ەندى، كوركەم ءمۇسىن ونەرىنىڭ تەڭدەسسىز كورىنىسى-تۇعىن. الدىڭعى ەكى اياعىن اسپانعا كوتەرىپ، تىكە شاپشىپ تۇرعان ارعىماقتىڭ جامباس بۇلشىق ەتتەرىنىڭ بىلەۋلەگەن تامىرىنا دەيىن تاپ باسىپ بەينەلەگەن ءمۇسىنشىنىڭ شەبەرلىگىنە تاڭ قالىپ، جاعامىزدى ۇستاعانبىز.
ال، مىنا ەسكەرتكىش-كەسەنەنىڭ باستى ەرەكشەلىگى عالامات بيىكتىگى عانا سياقتى. اۆتورلار ۇجىمى الىستان اسقاقتاپ كوزگە تۇسەتىن الىپ عيماراتتىق سيپاتىنا باسىمدىق بەرگەن-اۋ دەپ ويلادىق. كومپيۋتەرلىك-ستاندارتتىق شەشىم كوزگە ۇرىپ تۇر.
تونىكوككە ءتاۋ ەتتىك
قايتار جولدا دەلەگاتسيا باسشىسى ازبال ساپاربەك ۇلى ءبىزدى تونىكوكتىڭ جازبا ەسكەرتكىشتەرى ساقتالعان الاڭعا باستادى. كۇلتەگىن مەن بىلگە- قاعان بىتىكتاستارى بۇل ارادان 700 شاقىرىمداي قاشىقتىقتا بولعاندىقتان بۇل جولى وعان وعان بارۋدىڭ ءساتى تۇسپەيتىنىن ايتتى.
تونىكوكتىڭ بىتىك جازۋلارى قاشالعان تاستار ۋاقىتشا جابىق ءبىر عيمارات ىشىنە جينالىپتى. بولاشاقتا بۇل ارادا ۇلكەن كەشەندى مۇراجاي سالىنباقشى ەكەن. تاستارداعى بىتىك جازبالار عاسىرلار بويى اشىق اسپان استىندا جاتقاندىقتان ابدەن كومەسكىلەنە باستاعان. قۇرىلىس جۇمىستارىن ايگىلى تيكو اتتى تۇرىك كومپانياسى جۇرگىزۋدە.
كوزىمىزگە شالىنعان قىزىق كورىنىس كەسەنەدەن وڭتۇستىك شىعىستاعى تاۋ بەتكەيلەرىنە قاراي سوزىلىپ جاتقان ءارتۇرلى قالاق تاس قيراندىلارى بولدى. ۇزىندى-قىسقالى تاس ۇيىندىلەرى ءتۇزۋ سىزىق بويىمەن بىرنەشە شاقىرىمعا دەيىن شۇباتىلىپ جاتىر. مۇنىڭ قۇپيا سىرىن ارحەولوگ-عالىمدار وسى ۋاقىتقا دەيىن ءالى تاپپاعان دەسەدى…
اپىر-اي دەيسىڭ ىشتەي. وسى وڭىردەگى كۇللى تۇركى جازۋلارى مەن ەسكەرتكىشتەرىن زەرتتەپ، الەمگە تانىتىپ جاتقان تۇركى تەكتەس ەلدەر مەن باتىس عالىمدارى. سوڭعى جىلدارى باس وفيسى استانادا ورنالاسقان حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسى قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، قانشاما قۇندى مۇرالاردى تاپتى. ەندى، مىنە، تونىكوك مۇرالارىنا دا جاناشىرلىق تانىتىپ، بىلەك سىبانا ىسكە كىرىسىپ وتىرعان باۋىرلاس تۇرىك ەلى…
ون ءۇش جىلدان كەيىنگى ماراپات
كەلەسى كۇنى كىشى قۇرىلتاي اياسىندا موڭعوليانىڭ ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «قازاقستان مەن موڭعوليا قارىم-قاتىناستارىنىڭ بولاشاعى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. ءبىرقانشا قۇندى ۇسىنىستار ورتاعا سالىندى. ءتۇرلى دەڭگەيدە ەكى ەل تاراپىنا باعىتتالعان باياندامالار دا جاسالىندى. قازاقستاندىق دەپۋتاتتار قازاقستان-موڭعوليا پارلامەنتتىك دوستىق توبىنىڭ كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماسەلەلەردى شەشۋگە ۋاقىت وزدىرماي كىرىسۋ كەرەكتىگىن ايرىقشا اتاپ ءوتتى.
ءبىزدىڭ نازارامىزدى ەرەكشە اۋدارعان ءبىر جايت - دوڭگەلەك ۇستەلگە موڭعوليانىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ت. وچيرباات قۇرمەتتى قوناق رەتىندە قاتىستى. قازاق دوستارىنىڭ اراسىندا باياندامالار مەن جارىسسوزدەردى مۇقيات تىڭداپ، جايباراقات وتىرعان قاراپايىم مۇڭعىلدى، ءتىپتى تۇڭعىش پرەزيدەنت دەپ ويلامايسىڭ دا. دەلەگاتسيا مۇشەلەرىمەن بىرگە سۋرەتكە ءتۇستى، شۇيىركەلەسە اڭگىمەلەستى. پرەزيدەنتتىك ينستيتۋت ەنگىزىلگەندە تۇڭعىش باسشى بولعان كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى. اينالاسىندا ءسۇرىنىپ-قابىنىپ قىزمەت ەتىپ جۇرگەن جاندايشاپتار، جاعىمپازدار جوق. ناعىز مەملەكەت ءۇشىن ەڭبەك ەتكەن قاراپايىم قايراتكەر.
وسى شارادا قازاق- موڭعول قارىم-قاتىناستارىنىڭ دامۋىنا، حالىقتار دوستىعىن نىعايتۋعا قوسقان اسا زور ۇلەسى ءۇشىن ءبىر توپ قازاق، موڭعول قايراتكەرلەرى ق ر پرەزيدەنتى جارلىعىمەن قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ناگرادالارىمەن ماراپاتتالدى. ەل پرەزيدەنتى قول قويعان، وتانىڭنىڭ اقورداسىنان جەتكەن ماراپاتتى يەلەنۋ، ارينە، جۇرەكتەرگە شۋاق سەبەر تەبىرەنىستى ءسات ەدى. ونىڭ ۇستىنە ونداعان جىلدار بويى نازاردان تىس قالىپ كەلە جاتقان ەكى ەل قارىم-قاتىناسىنىڭ جارقىن ءبىر كورىنىسى وسى ماراپات ءراسىمى بولعانى راس.
ماراپاتتالعانداردىڭ بارلىعىن ءتىزىپ كورسەتۋ شارت ەمەس شىعار، دەگەنمەن، ءبىرقاتار ازاماتتاردى اتاي كەتۋدى ءجون كوردىك. موڭعوليانىڭ ۇلى مەملەكەتتىك حۋرالىنىڭ دەپۋتاتى، موڭعول- قازاق پارلامەنتتىك دوستىق توبىنىڭ تەڭ ءتوراعاسى بادەلحان قابدىىسلام ۇلى «دوستىق» وردەنىنە، موڭعوليا ۇلى مەملەكەتتىك حۋرالىنىڭ ەكس-دەپۋتاتى، ساياساتكەر تىلەيحان المالىك ۇلى مەن موڭعوليانىڭ ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى، عالىم، دوكتور زۇلپىقار سارقىت ۇلى «شاپاعات» مەدالىنە يە بولدى. بۇدان بولەك تاعى دا ونداعان ازاماتتار ەڭبەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ توسبەلگىسىمەن جانە العىس حاتىمەن اتاپ ءوتىلدى.
دوڭگەلەك ۇستەل سوڭىنان جەرگىلىكتى قالامگەر سۇلتان تاۋكەي ۇلىنىڭ «سەڭگىر تاۋلار» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. اۆتور بۇل رومانىن قازاقتاردىڭ موڭعولياداعى تاريحىن، تۇرمىس- تىرشىلىگىن موڭعول وقىرماندارىنا جەتە ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن موڭعول تىلىندە جازىپ، سوڭىنان ءوزى قازاق تىلىنە اۋدارعانىن ايتتى. وسىدان سوڭ سۇلتان تاۋكەي ۇلىنا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىك بيلەتى سالتاناتتى تۇردە تابىس ەتىلدى.
وزىندىك «ساياسي بيۋرو»
موڭعوليانىڭ ۇلى مەملەكەتتىك حۋرالىنىڭ ءتوراعاسى گ. زاندانشاتاردىڭ قابىلداۋى تۇسكى اس بارىسىندا جۇزەگە اسىرىلدى. ادەتتە، قاساڭ قاعيدالارعا نەگىزدەلگەن رەسمي قابىلداۋلاردان گورى داستارقان باسىنداعى اڭگىمەنىڭ اناعۇرلىم وزگەشەلەۋ ءارى قىزىقتى بولاتىنى بەلگىلى.
گ. زاندانشاتار مىرزا اماندىق-ساۋلىقتان كەيىن اۋدارماشىعا ۋاقىت شىعىنداماي ەكى جاققا دا تۇسىنىكتى ورىس تىلىندە اڭگىمەلەسۋگە رۇقسات سۇرادى. بۇعان قۋانا كەلىسىم بەردىك.
ءتوراعا ءبىز باس سۇققان سالتاناتتى بولمەدە باياعىدا سوۆەتتەر وداعىنداعى ساياسي بيۋرو مۇشەلەرىنىڭ اس ىشكەنىن ەسكە سالدى.
ءوز كەزەگىمىزدە ءبىز دە وزىندىك «ساياسي بيۋرو» ەكەنىمىزدى، ياعني كىشى قۇرىلتاي مۇشەلەرى ەكەنىمىزدى قالجىڭ رەتىندە ايتىپ، ءبىر كۇلىسىپ الدىق. استا-توك اس مازىرلەرىنسىز، قاراپايىم ۇكىمەتتىك داستارقان جايىلىپ، ەمەن-جارقىن اڭگىمە تيەگى اعىتىلدى. قازاق قوناقتاردىڭ، سونىمەن بىرگە موڭعولياداعى قانداستارىمىزدىڭ ءوتىنىشى بويىنشا ەتسىز تاماق تارتىلدى.
سەبەبى، موڭعولدار مالدى باۋىزداماي سويادى ەكەن. ياعني، ءبىزدىڭ نانىم-سەنىمگە سويساق، مۇنداي مالدىڭ ەتى حالال بولماق ەمەس. ەت ورنىنا اسا ءدامدى بالىق جەدىك. بىزدىڭشە پارلامەنت ءتوراعاسى گ. زاندانشاتار تاماق ۇستىندەگى اڭگىمە بارىسىندا ترانس- التاي ديالوگ پلاتفورماسى اياسىندا ىنتىماقتاستىق پەن ەكى ەل اراسىنداعى دوستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى. ءتوراعا سونىمەن بىرگە وسى دەلەگاتسيا قۇرامىنداعى قازاق قالامگەرلەرىن موڭعوليادا ءداستۇرلى تۇردە وتەتىن ادەبيەتشىلەر فورۋمىنا شاقىردى. ءبىز بۇل شاقىرۋدى قۋانا قۇپ الدىق.
تاماق سوڭىنان ءتوراعا ەرەكشە ىقىلاستى پەيىلمەن قوناقتارعا ەستەلىك- سىيلىقتار تاپسىرىپ، بىرگە سۋرەتكە تۇستىك. ساياسي بيۋرو مۇشەلەرىنە عانا تاماقتانۋعا ارنالعان ۇكىمەت ءۇيىنىڭ سالتاناتتى دا اسا قۇرمەتتى بولمەسىندە ءبىزدىڭ دە ءىزىمىز قالدى.
باۋرايى كوركەم بايان-ولگەي
وسى كۇنى كەشكىسىن موڭعوليا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىنىڭ بايان-ولگەيدە وتەتىن نەگىزگى شارالارىنا قاتىسۋ ءۇشىن استانادان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى مالىك وتاربايەۆ ۇشىپ كەلدى. مالىك نۇرجان ۇلى الماتىدان ۇلان-باتىرعا تىكە رەيسكە بيلەت بولماعان سەبەپتى وڭتۇستىك كورەيا، ودان جاپونيا (وساكا) ارقىلى ۇشىپ جەتىپتى. اۋەدەگى ساپار ۋاقىتى ون ەكى ساعاتقا سوزىلعان. وسىنى ەستىگەندە تاڭىرقاي باس شايقاستىق. ءبىراق، ءدال وسى ساتتە بايان-ولگەيدەن ءارى ءبىزدىڭ دە الدىمىزدا ەكى تاۋلىكتىك قيىر-قيىر ساپار جاتقانىن باعامداماعان ەكەنبىز… بۇل تۋرالى اڭگىمە الدا.
مالىكتىڭ كەلگەنىنە بۇدان بۇرىن بىرنەشە شەتەلگە بىرگە ساپارلاس بولعان مارات اعا توقاشبايەۆ پەن اۋىت مۇقيبەك ۇشەۋمىز قاتتى قۋاندىق. الىس ساپاردا جولداس بولۋ ادامدى قاتتى جاقىنداستىرادى ەمەس پە! بايان-ولگەيگە جەتكەنشە اڭگىمەمىز تاۋسىلار بولمادى.
ۇلان-باتىردان شىڭعىسحان اتىنداعى حالىقارالىق اۋەجايعا بارعانشا ۇزىن-شۇباق كەپتەلىستەن كوز اشا المادىق. الماتى مەن استانانىڭ كولىك تىعىندارى مىنانىڭ قاسىندا «ويناماي قالادى» ەكەن دەستىك تاڭىرقاپ. ءاۋ باستا مۇنداي كولىك تاسقىنىنا ەسەپتەلمەي سالىنعان قالا ماشينالار اعىنىنا ارەڭ-ارەڭ شىداس بەرىپ تۇر. بۇعان جاۋىندى كۇندەرى قالا كوشەلەرىنىڭ سۋعا تولىپ كەتەتىندىگىن قوسساڭىز، ماسەلەنىڭ ۋشىعا تۇسەرىن ۇعا الاسىز. وسى ورايدان دا بولار، قازاقستان تاجىريبەسىنە سۇيەنىپ، استانانى كەڭ جەرگە كوشىرۋ ماسەلەسى دە موڭعوليادا وقتىن-وقتىن كوتەرىلىپ جۇرگەنىن ەستىپ قالدىق. ءبىز مىنگەن كولىك قالادان شىعا الماي قينالسا، كىرە الماي تۇرعان تەمىر تۇلپارلار تىعىنى ەكى-ءۇش شاقىرىم تىزبەكتى قۇراعانىن كورگەندە توبە شاشىڭ تىك تۇرادى. ءبىر ساعات كەشىگىپ، بايان-ولگەيگە ۇشتىق.
اۋەجايدا اۋەلگى بايقاعانىمىز، قاز-قاتار ساپ تىزەگەن سۇلىكتەي قارا دجيپتەر بولدى. قوناقتاردى كۇتىپ الۋعا جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەر ازىرلەگەن تەمىر تۇلپارلار كوزدىڭ جاۋىن الىپ، قازداي ءتىزىلىپ تۇر.
مۇندا دا اق سامايلى اجەلەر شاشۋ شاشىپ، اق ساقالدى اتالار الاقاندارىن الا ۇمتىلىپ، اقجارىلقاپ پەيىلمەن قارسى الدى. قۋانىشتان جانارلارى جاساۋراعان قايران باۋىرلاردىڭ قۇشاعى قانداي ىستىق ەدى!
بايان-ولگەي بوكەنتاۋ دەگەن تاۋدىڭ باۋرايىنداعى ەتەك-جەڭى جيناقى، شاعىن قالا ەكەن. قازاق كاسىپكەرلەرى تۇرعىزعان ون قاباتتى «مەديانا» قوناقۇيىنە ورنالاسقان سوڭ ايماق اكىمى ا. كامەلياتتىڭ قابىلداۋىندا بولدىق. ودان سوڭ قۇرىلتاي اياسىندا وتكەن توعىزقۇمالاق، قازاقشا كۇرەس، اسىق اتۋ جارىستارىنىڭ جەڭىمپازدارىن ماراپاتتاۋ شاراسىنا قاتىستىق.
ەرتەسى بايان-ولگەيدىڭ م. قۇرمانقان اتىنداعى دراما تەاترىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى م. وتاربايەۆتىڭ، «وتانداستار» قورى قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ا. ساپاربەك ۇلىنىڭ جانە قازاقستاننىڭ موڭعولياداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى ع. قويشىبايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن قۇرىلتايدىڭ كەزەكتى ءارى نەگىزگى شارالارى باستالدى.
بايان-ولگەيدە ءبىزدىڭ قاتارىمىزعا ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى ع. سارىبايەۆ، ءماجىلىس دەپۋتاتى ب. كەرىمبەك جانە س. تاۋ باستاعان قازاق كاسىپكەرلەرى، سونداي-اق تاتتىمبەت اتىنداعى اكادەميالىق قازاق حالىق اسپاپتارى وركەسترىنىڭ باستى ترۋپپاسى قوسىلدى.
تەاتر ساحناسىنىڭ مىنبەرىنە كوتەرىلگەن ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى م. وتاربايەۆ قازاقستان پرەزيدەنتى توقايەۆتىڭ موڭعوليا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىنا قۇتتىقتاۋىن جەتكىزدى. موڭعوليا پرەزيدەنتى ۋ. حۇرەلسۇكتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن موڭعوليانىڭ مەملەكەتتىك ۇلى حۋرالىنىڭ دەپۋتاتى ت. اۋباكىر وقىپ بەردى. سالتاناتتى جيىندا ايماق اكىمى ا. كامەليات پەن «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ا. ساپاربەك ۇلى باستاپ، قۇرىلتايعا قاتىسۋشى قوعام قايراتكەرلەرى مەن كاسىبي ديپلوماتتار قوستاعان شەشەندەر قۇرىلتايدىڭ مارتەبەلى مىنبەرىنەن ءسوز الدى. ارينە، اڭگىمەنىڭ ورتاق ءتۇيىنى ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتىناستى بۇدان دا بيىك دەڭگەيگە كوتەرۋ ۇدەسىنە تىرەلدى.
وسىدان سوڭ قۇرىلتاي اياسىندا م. قۇرمانحان ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋى، م. قۇرمانحان جانە ق. قۇسبەك ۇلى تۋرالى كىتاپتاردىڭ تۇساۋكەسەرى، سونداي-اق ق. قۇسبەك ۇلى اتىنداعى كوشەنىڭ اشىلۋ سالتاناتى بيىك دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلدى.
ساپارلار بارىسىنداعى بەرىك قالىپتاسقان داعدىمىزدان جاڭىلماي مالىك نۇرجان ۇلى ەكەۋمىز ۋاقىت تاۋىپ، بايان-ولگەي ورتالىق كىتاپحاناسى مەن قۇرىلعانىنا 75 -جىل تولىپ وتىرعان بايان-ولگەي ايماقتىق مۇراجايىنا باس سۇعىپ شىقتىق. ۇعىپ، كوڭىلگە توقىعان ماعلۇماتتارىمىز از ەمەس. ءبىرقاتارى مىنالار: 80 جىلدان استام تاريحى بار بايان-ولگەي ايماعى موڭعوليانىڭ باتىس شەبىندە تەڭىز دەڭگەيىنەن 1300-4300 مەتر بيىكتىكتە، 45,8 مىڭ شارشى شاقىرىم اۋماقتا ورىن تەپكەن. رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ التاي رەسپۋبليكاسىمەن (225 شاقىرىم)، ق ح ر-نىڭ شىڭجاڭ- ۇيعىر اۆتونوميالى رايونىمەن (450 شاقىرىم)، موڭعوليانىڭ قوبدا (450 شاقىرىم)، ۋۆس (165 شاقىرىم) ايماقتارىمەن شەكارالاسادى. 95 مىڭ حالقى بار، ونىڭ 93 پايىزى قازاق، قالعاندارى ءدوربىت، ۋرانحاي، تىبا، حالح قاتارلى ۇلت-ۇلىستار. 14 اكىمشىلىك بىرلىككە (13 سۇمىن، 1 قالا) بولىنەدى. ۇلان-باتىردان 1760 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان ايماق ورتالىعى ولگي قالاسىندا 32 مىڭداي حالىق تۇرادى.
وسى كۇنى كەشكىسىن قاراعاندىدان كەلگەن تاتتىمبەت اتىنداعى اكادەميالىق قازاق حالىق اسپاپتارى وركەسترىنىڭ قانداستارعا ارناعان ۇلكەن كونسەرتى قويىلدى.
قۇرىلتاي دەلەگاتسياسىنىڭ جۇما كۇنگى رەسمي جۇمىس كەستەسى بايان-ولگەي ايماعىنىڭ اكىمى ا. كامەلياتتىڭ كەشكى قوناقاسىمەن تۇيىندەلدى.
«اعاجاي التايداي جەر قايدا-اي؟!»
وسىلاي موڭعوليا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايى بايان-ولگەي ايماعىندا ءوز جۇمىسىن جەمىستى قورىتىندىلادى. ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرى باستاعان دەلەگاتسيا مۇشەلەرىنىڭ ءبىر توبى ۇلان-باتىردى، ەندى ءبىر توبى التاي تارابىن بەتكە الدى. ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي ءبىز ەل كورۋ، جەر كورۋ نيەتىمەن «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ا. ساپاربەك ۇلى باستاعان ەكىنشى توپقا قوسىلدىق.
بايان-ولگەيدىڭ اكىمى نوكەرلەرىمەن بىرگە شەكاراعا دەيىن كەلىپ، شىعارىپ سالدى. موڭعوليا جاقتان رەسەيگە وتۋگە كەزەك قىرعىن. ءبىزدى اكىم حالىقارالىق دەلەگاتسيا رەتىندە كەزەكتەن تىس وتكىزىپ جىبەردى. ءسويتىپ، تۇسكە تامان كوركەم التايدىڭ شىعىس اۋزىندا وتىرعان قوساعاش اۋدانىنا كەلدىك. جولاي جاڭا اۋىل دەگەن جەردە ايال جاساپ، مۋزەيىنە باس سۇقتىق. مەكتەپ اسحاناسىنان تۇسكى اس ءىشىپ، جەرگىلىكتى ونەرپازداردىڭ ونەرىن تاماشالادىق.
قوساعاشتا نەگىزىنەن ەكى ۇلت وكىلدەرى توسەكتە باستارى، توسكەيدە مالدارى قوسىلىپ، تۇرىپ جاتىر ەكەن. قازاقتار مەن تەلەڭگىتتەر. تەلەڭگىتتەر وزدەرىن التاي ۇلتىمىز دەپ تانىستىرۋعا قۇشتار ەكەنىن بايقادىق. اۋىلدىڭ ورتالىق الاڭىندا ساحنا ورناتىلعان، قوس كيىز ءۇي تىگىلىپتى. بىرەۋىن قازاقتار، بىرەۋىن تەلەڭگىتتەر تىككەن. ءوز قازاق ءۇيىمىزدىڭ سىرى وزىمىزگە جاقسى ءمالىم، ءبىز تەلەڭگىتتەر ۇيىمەن تانىسۋعا اسىقتىق. نەگىزگى ايىرماشىلىق بۇلار ۋىقتىڭ كەرەگەگە بەكىتىلەر شەتىن ارنايى يمەيدى ەكەن. ياعني، ءيىنى جوق.
سوندىقتان بۇلاردىڭ ۇيلەرىنىڭ كەرەگە مەن ۋىق قيىلىسار تۇسى دوڭەس ەمەس، تىك بولىپ كەلەدى. وسىدان كەلىپ، تۋىرلىق جابىلعاندا مايىسۋ ءقاۋپى كۇشەيەدى دە قانات سانى كوبەيگەندە شاڭىراققا تىرەۋىش (ەكى جاعىنان) قويىلادى. توردە قۇرۋلى شىمىلدىق تۇر. قاسىندا اسپالى بەسىك. بۇلاردا دا شاڭىراقتاعى بالا سانىن سۇراماۋ ءداستۇرى ساقتالعان. بەسىكباۋدىڭ وڭ جاعىنداعى تۇيىندەر ۇل بالانىڭ، سول جاعىنداعى تۇيىندەر قىز بالانىڭ سانىن بىلدىرەدى.
جالپى، كيىز ءۇي مادەنيەتى عانا ەمەس ەگىزدىڭ سىڭارىنداي قوس ۇلتتىڭ باسقا دا ۇقساستىقتارى جەتەرلىك.
قوساعاش اۋدانىنىڭ اكىمى سەرىكجان مۇراتحان ۇلى مەن اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ ءتوراعاسى ساناش ديدۋنوۆ قوناقتاردى ەندى ءبىر كەزەكتە قازاقتار تىككەن ۇيگە باستاپ داستارقان باسىنا وتىرعىزدى. اۋدانداعى قوس ۇلت ونەرپازدارىنىڭ ونەرىن تاماشالادىق. گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن تەلەڭگىتتەردىڭ كومەي اۋەنى ەرەكشە ءتانتى ەتتى.
«تالا» حالىق انسامبلىنىڭ ءۇش جىگىتى كەزەك- كەزەك داۋىس قىرىلىمەن ءۇش بولىمنەن تۇراتىن ۇزاق ەپوستان ءۇزىندى ورىندادى. ءبىرىنشى ءبولىم «قارقىرا» دەپ اتالادى. تومەنگى الەم دەپ ۇعىندىردى. ەكىنشى ءبولىم - «كومەي»، بۇل - ورتاڭعى الەم. ءۇشىنشى ءبولىم - «سىبىزعى» (ءوز تىلدەرىندە «سىعىم») - جوعارعى الەم. مەنى، اسىرەسە «قارقىرا» دەگەندەرى قاتتى قىزىقتىردى. ورىنداۋشىلاردان سۇراسام، «قارقىرا» دەگەن تەلەڭگىتتەردىڭ حالىقتىق ەپوسى دەگەننەن باسقا اسا ەشتەڭە اشىپ تۇسىندىرە المادى.
باياعىدا 90-جىلدارى قارقاراتانۋشى عالىم ساعاتبەك مەدەۋبەك ۇلى دوسىمنىڭ «انا ءتىلى» گازەتىنىڭ ەكسپەديتسياسىمەن قوساعاش ءوڭىرىن ارالاعانى ەسىمە ورالدى. قارقارا تۋرالى سول كەزدە ىندەتىپ سۇراي الدى ما ەكەن؟..
ورتالىق الاڭدا قاراعاندىلىق تاتتىمبەت اتىنداعى اكادەميالىق ۇلتتىق اسپاپتار وركەسترى كەرەمەت كونسەرت بەردى. الاڭعا حالىق سىيماي كەتتى. ويتكەنى، ءدال وسى كۇنى رەسەيدە وتباسى كۇنى دە اتالىپ ءوتىپ جاتىر ەكەن.
كەزدەسۋ سوڭىندا قوساعاشتاعى 12 مىڭ قازاققا باس يە بولىپ وتىرعان سەرىكجان مۇراتحان ۇلى مەن ساناش ديدۋنوۆقا «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ العىس حاتى مەن «العىس» ەستەلىك مەدالى تاپسىرىلدى. ال، وسىنداعى قازاق مادەني ورتالىعىنىڭ باسشىسى ارقالىق سۇلتانوۆ ق ر پرەزيدەنتىنىڭ توسبەلگىسىمەن ماراپاتتالدى.
كۇن باتا قوساعاشتىقتارمەن قيماي قوشتاسىپ، تاۋلى التايدىڭ تەرەڭ جىقپىلدى جولدارىمەن بارناۋلدى بەتكە الىپ، تارتىپ كەتتىك. جول بويى سۇلۋلىعى كوز الماسىن سۋىرعان كوركەم تابيعات كورىنىستەرىنە تاڭدايدىڭ سۋىن جۇتىپ، تامسانۋمەن بولدىق. تۇنگى ساعات ەكىلەر مولشەرىندە تىزگىنشىمىز ماراتبەك جول شەتىندە كوز شىرىمىن الۋ ءۇشىن ايال جاسادى. 4.30-دا قايتا قوزعالدىق. تۇنگى جولدا ونشا بايقاماعان ەكەنبىز، تاڭ بوزىنان التاي تاۋلارى بارىنشا نۇرلى سيپاتىمەن قۇشاعىن ايقارا اشتى! تۇبىتتەي جەڭىل بۇلت شوعىرلارى شوق بالقاراعايلار تۇبىندە جۋساپ جاتقان جىلقىنىڭ ءۇيىرى سياقتى ورىندارىنان جايلاپ قوزعالىپ جاتىر. تابيعات تاماشاسىن سۋرەتتەۋگە ءتىل جەتپەيدى! قاتىن وزەنىمەن جارىسقان تاقتايداي تەگىس جول كۇن ارقان بويى كوتەرىلگەندە ءبىز مىنگەن كولىكتى تاۋلى التايدان ورماندى التايعا شىعاردى.
«اعاجاي، التايداي جەر قايدا-اي» دەپ ىڭىلداپ ءان ايتىپ كەلەمىز.
بەرگى اۋىل مەن ارعى اۋىل. ورتاسىندا بارناۋل
بارناۋلعا دەيىن كىلەڭ ورماندى، ەگىستى جازىق. قاتىن، بي، وب، ءشۇي، ارعىت وزەندەرىن كەسىپ وتتىك.
ءتۇس اۋا ءبىر ۇشى موڭعوليادان باستالعان ساپارىمىزدىڭ شەكارامىزدان تىس سوڭعى نۇكتەسى بارناۋلعا جەتتىك.
التاي رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىعى بارناۋل قالاسىنداعى حالىق سانى رەسمي ستاتيستيكادا 700 مىڭ دەلىنەدى. قالاداعى قازاقتار سانى - 22 مىڭنىڭ توڭىرەگىندە كورىنەدى. رەسمي ستاتيستيكا بۇل ساندى مەيلىنشە تومەندەتىپ، ون ەكى مىڭ دەپ كورسەتەدى ەكەن. مۇنى بىزگە قازاقتاردىڭ التاي ولكەلىك اۆتونومياسىنىڭ ءتوراعاسى مۇرات بەكمۇراتوۆ قۇپيالاپ ايتتى.
بۇل قالاداعى قازاقتار لەگى دە قانداس باۋىرلارىن اسىعا كۇتىپ وتىرىپتى. قالالىق مادەنيەت ۇيىندە بۇكىل ساپار بويى بىزبەن بىرگە جۇرگەن تاتتىمبەت وركەسترى كورەرمەندەرگە «ۇلى دالا سازى» اتتى عالامات كونسەرت تارتۋ ەتتى.
وركەستر الەمنىڭ 40 تان اسقان ەلىندە گاسترولدىك ساپاردا بولىپتى. ال، بارناۋلدا «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن تۇڭعىش رەت ونەر كورسەتتى. كونسەرت سوڭىندا قانداستارىمىز جۇرەكتى شىمىرلاتىپ، «اتامەكەن» ءانىن قوسىلا شىرقادى.
كونسەرتتىڭ جابىلۋ سالتاناتىن قورىتىندىلاي كەلە، «وتانداستار قورى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى ابزال ساپاربەك ۇلى ءبارىمىزدىڭ كوكەيىمىزدەگى ويدى ايتتى. ول ارىپتەس ەكى ەل اراسىنداعى ساياسي- ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىقپەن بىرگە مادەني بايلانىستاردىڭ دا دامىپ كەلە جاتقانىنا توقتالىپ، وسى ساپاردىڭ دا حالىقتار اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتىناسقا وڭ ىقپالىن تيگىزەرىنە زور سەنىم ءبىلدىردى.
دەلەگاتسيا باسشىسى ا. ساپاربەك ۇلى التاي ولكەلىك قازاق ۇلتتىق اۆتونومياسىنىڭ جەتەكشىسى مۇرات بەكمۇراتوۆتى ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆتىڭ توسبەلگىسىمەن جانە العىس حاتىمەن ماراپاتتادى.
سونىمەن قاتار، ءبىرقاتار بەلسەندى ازاماتتارعا «وتانداستار قورىنىڭ» العىس حاتى مەن «العىس» ەستەلىك مەدالى تابىس ەتىلدى. ءسويتىپ، باس-اياعى سەگىز كۇنگە سوزىلعان موڭعوليا، التاي ساپارى دا اياقتالدى . اسەرلەرى ەستەن كەتپەس، قاي-قايسىمىزدىڭ دا ومىرىمىزدەگى ەلەۋلى، اياۋلى ساپار كوكىرەگىمىزدە ماڭگى جاتتالىپ قالارى ءسوزسىز. ساپارلاستاردىڭ ءبارى دە «وتانداستار قورىنا»، ونىڭ باسشىسى ابزال ساپاربەك ۇلىنا، موڭعوليا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىن ۇيىمداستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى مالىك نۇرجان ۇلى وتاربايەۆقا العىستارىن جاۋدىرىپ جاتىر. ءبىز دە سونداي العىس سەزىمىمىزدىڭ ساۋلەلى ەستەلىگى رەتىندە ساپارنامامىزدى قاعاز بەتىنە تۇسىردىك.
كادىربەك قۇنىپيا ۇلى،
الماتى- ۇلان-باتىر- بايان-ولگەي- قوساعاش- بارناۋل- پاۆلودار- استانا- الماتى
alatauaraiy.kz
