ورتاعاسىرلىق سارايشىق قالاسىنىڭ ورنىندا قازبا جۇمىستارى قايتا جانداندى
ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى سالتاناتتى شاھار - 13-15-عاسىرلاردا وسى وڭىردە بيلىك قۇرعان 7 حاننىڭ ماڭگىلىك مەكەنى.
قاسىم حاننىڭ تۇسىندا قازاق حاندىعىنىڭ باتىستاعى استاناسى بولعان.
توپىراعىن تۇرتسەڭ، تاريح بولىپ تۇرەگەلەتىن كونە قالاعا قىزىعۋشىلىق وتكەن عاسىردىڭ 40 -جىلدارى باستالعان ەدى.
الايدا، كەشەندى زەرتتەۋ جۇمىسى ەندى قولعا الىنا باستادى.
كەلەسى ۇلتتىق قۇرىلتايعا دەيىن سارايشىقتا اشىق اسپان استىنداعى مۋزەي جاساقتالماق.
تاياۋدا ارحەولوگتار ۇزىندىعى 40 مەتردەن اساتىن ۇلكەن عيماراتتىڭ ورنىنا تاپ بولدى.
ارشىلعان قابىرعانىڭ كولەمى قازىردىڭ وزىندە 20 شارشى مەتردەن اسىپ كەتكەن.
نەگىزگى ەكى قابىرعانىڭ بويىندا 7-8 بولمە ورنالاسىپتى. ماماندار ونى مۇقيات زەردەلەپ، شىققان جادىگەرلەردى سۇرىپتاپ جاتىر.
قازىر ارحەولوگتار سارايشىقتىڭ قازاق ورداسى مەن نوعايلى داۋىرىندەگى قاباتىن عانا قازىپ جاتىر.
ونىڭ استىندا «التىنوردالىق»، سونداي-اق، ءسال تەرەڭدەسە استىندا «قىپشاق» داۋىرىنە كەلەتىن قالانىڭ ورنى بار دەيدى. سوندىقتان بۇل ارادا جۇمىس ءالى جالعاسادى.
جۇمسستىڭ قيىندىعى، قىزىعى دا سوندا، ەشقانداي تەحنيكا قولدانۋعا بولمايدى ەكەن. سەبەبى، قازىر كۇرەك بويى قازعاندا استىنان قۇندى جادىگەرلەر شىعىپ جاتىر.
- ءارتۇرلى قىش بۇيىمدار تابىلدى، سۇيەك بۇيىمدار شىقتى. كەرۋەنشىلەردىڭ قوڭىراۋى تابىلدى. بىزدەر جوعارى بەتتە ءجۇرمىز. بۇل- نوعايلى- قازاق كەزەڭىنە ءتان. ونان تومەن قاراي التىنوردالىق كەزەڭگە ءتۇسۋىمىز كەرەك. ونىڭ ءوزى بىرنەشە قاباتتان تۇرادى، - دەيدى ارحەولوگ ايبەك تۇرار ۇلى.
بۇعان دەيىن سارايشىقتان 1 مىڭعا تارتا تاريحي جادىگەر مەن «حان مولاسى» اتتى قورىم اشىلدى. ماماندار ونى قاسىمحانعا تيەسىلى دەگەندى ايتادى.
ەندى زەرتتەلگەن 99 گەكتار اۋماقتان «اشىق اسپان استىنداعى مۋزەي» جاساقتالماق.
سنىمەن قاتار ورتاعاسىرلىق سارايشىقتىڭ باتىس قاقپاسىنىڭ ورنى انىقتالىپ، قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى باستالدى.
تۋريستەر وسى قاقپادان ەنىپ، تاريحى تەرەڭ شاھارمەن تانىسا الادى. ايتقانداي، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇسىنىسىمەن كەلەسى ۇلتتىق قۇرىلتاي وسى سارايشىقتا وتەتىن بولدى.
- ەندىگى ۇلكەن جۇمىس سول قۇرىلتايدىڭ قارساڭىندا قاسىمحانعا ارنالعان ۇلكەن ەسكەرتكىش ورناتۋ ماسەلەسى بولىپ وتىر. سونىمەن بىرگە ول جەردەن ءبىز ەل بيلەۋشىلەرىنىڭ ۇلكەن لايىقتى اللەياسىن اشقىمىز كەلەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى «سارايشىق» مەملەكەتتىك تاريحي- مادەني مۋزەي قورىعىنىڭ باسشىسى ابىلسەيىت مۇقتار.
مۇنىڭ ءبارى - بولاشاقتاعى جۇمىستار. بۇگىندە بولاشاق ەسكەرتكىشتىڭ ەسكيزى دايىندالىپ، تالقىلاۋعا جىبەرىلدى.
سونداي- اق، «حان وردالى- سارايشىق» كەشەنىن زەرتتەۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋگە ارنالعان بەس جىلدىق تۇجىرىمداما جاساقتالىپ، جۇمىستار باستالىپ كەتتى.
