تۇركىستان وبلىسىن شەگىرتكە باسىپ، كەيبىر اۋىلداردىڭ جاعدايى وتە قيىن

تۇركىستان. قازاقپارات - تۇركىستان وبلىسىنىڭ ارىس پەن سارىاعاش اۋداندارىندا شەگىرتكە قاپتاپ كەتتى. ماروككو زيانكەستەرى اسىرەسە جايىلىمدىق جەرلەردى جايپاپ بارادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

سارىاعاش اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى شەگىرتكەمەن كۇرەستى كۇشەيتپەسە، ءتورت- تۇلىگىمىز ازىقسىز قالادى دەپ ۋايىمدايدى. اۋدان ورتالىعىنان شالعاي جاتقان ءالىمتاۋ اۋىلىندا قازىر زيانكەستەر اسفالت جولعا دەيىن شىعىپ كەتكەن.

«وسىنداي شالعاي اۋىلدا مالمەن جان باعىپ وتىرمىز. ال، شەگىرتكە جەرگە شىققان ازعانتاي ءشوپتى جەپ جاتىر. بيىل زيانكەستەردى دارىلەۋ كەش جۇرگىزىلدى مە بىلمەيمىن، ءبىراق جاندىكتەر وتە كوپ»، - دەيدى ءالىمتاۋ اۋىلىنىڭ تۇرعىنى باتىرحان مۇتانوۆ.

اۋىلدىڭ ىرگەسىندە مال جايىپ جۇرگەن تۇرعىندار شەگىرتكەنىڭ از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە جايىلىمنىڭ ءبىراز بولىگىن جايپاپ كەتكەنىن ايتادى. مالشىلار مال جاياتىن جەر تاپپاي قالامىز با دەپ الاڭدايدى.

«وتكەن جىلى ءشوپ شىقپاي، قۋاڭشىلىق بولعان ەدى. بيىل ءشوپ جاقسى بولىپ ەدى، ونى دا شەگىرتكە جەپ جاتىر. ءتاتتى ءشوپتىڭ ءبارىن جەپ قويعان. كىلەڭ مال جەمەيتىن شوپتەر قالدى. نە ىستەرىمىزدى بىلمەي وتىرمىز ەندى»، - دەيدى ءالىمتاۋ اۋىنىڭ تۇرعىنى باۋىرجان جامانقۇلوۆ.

ءالىمتاۋلىقتار زياندى شەگىرتكەنىڭ ەندى ەگىستىك القاپتارعا ءوتىپ جاتقانىن ايتىپ دابىل قاعۋدا. شەگىرتكە مالعا ازىق بولار ارپانى دا، بيدايدى دا قويماي جاتىر دەيدى. اۋىلدىڭ اينالاسىن دارىلەگەنىمەن، زيانكەستەر ازايماي وتىر. ال ونىمەن وزدىگىنەن كۇرەسۋگە ديقاندار دارمەنسىز.

«اناۋ تۇرعان 500 گەكتار ارپانى ءبىتىردى. ەندى بيداي ەگىلگەن جەرگە قاراي ءوتىپ بارا جاتىر. ونى توقتاتپاسا بيداي دا جوق بيىل»، - دەيدى ءالىمتاۋ اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ساپار رايىمبەك ۇلى.

اۋداندىق اۋماقتىق ينسپەكتسيا باسشىلىعىنىڭ مالىمەتىنشە، وتكەن ايدان بەرى شەگىرتكەلەردى ارنايى كولىكتەرمەن قاتار ۇشاقپەن ۋلاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. الايدا اۋا رايىنىڭ جاۋىن- شاشىندى بولۋى مەن جەلدىڭ ءجيى سوعۋى دارىلەۋ جۇمىستارىن ءبىرشاما كەشىكتىرىپ وتىر.

«اۋا رايى بيىل قولايسىز. جاڭبىرلى بولعانىمەن، كۇن سۋىق. ءارى جەل سەكۋندىنا 25 مەتر جىلدامدىقپەن سوعىپ جاتىر. مۇنداي جەل مەن جاڭبىردا ءدارى شاشۋ ءتيىمسىز. سوندىقتان ءبىز مۇنداي كەزدە جۇمىستى توقتاتامىز. جۇمىستى كەشكە باستاپ، ۋاقىتپەن ساناسپاي جۇرگىزىپ جاتىرمىز»، - دەيدى تۇركىستان وبلىستىق اۋماقتىق ينسپەكتسياسىنىڭ باسشىسى يبراگيم بەگاسىلوۆ.

قازىر ءالىمتاۋ اۋىلىندا زيانكەستەرگە قارسى 11 تەحنيكامەن ءدارى سەبىلۋدە. ءبىر ۇشاق تا جۇمىلدىرىلعان. جالپى بيىل ارىس پەن سارىاعاش اۋدانىندا 67 مىڭ گەكتار اۋماقتى ۋلاۋ جوسپارلانعان بولسا، بۇگىندە ول جۇمىستاردىڭ 70 پايىزعا جۋىعى اتقارىلعان.

ال، ءوڭىردىڭ ارىس، شاردارا، وتىرار سياقتى التى اۋدانىندا شىركەي قاپتاپ كەتتى. اسىرەسە، كوكساراي سۋ قويماسى مەن سىرداريانىڭ جاعاسىنداعى ەلدى مەكەن تۇرعىندارى جاندىككە تالانىپ جاتىرمىز دەپ دابىل قاعۋدا. كۇن ىسىسا زيانكەستەر كوبەيىپ، جۇرت ءتىپتى دالاعا شىعۋدان قالماق. قاناتتى جاندىكتەر ءتىپتى جاڭا تۋعان تولدەردى شاعىپ، مالشىلار مالدى كۇندىز ورىسكە شىعارۋدى دا قويىپتى. ءساۋىر ايىنان بەرى شىركەيگە تالانعان كوكساراي اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى وسىلاي دەپ وتىر. كۇن ۇزاققا بەتىن تۇمشالانىپ جۇرۋگە ءماجبۇر بولعان حالىق ەگىسكە دە، مال جايۋعا دا شىعا الماي قالعان.

«بالالار دى ۇيدە وتىر. كۇنىنە بەس مينۋت قانا شىعادى، ايتپەسە شىركەي جەپ قويادى. ونىمەن قوسىلىپ ۇيگە كىرەدى عوي ولار»، - دەيدى كوكساراي اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ءمولدىر قاسىمبەك.

قازىر شىركەيگە تالانعان ءبازبىر تۇرعىندار بالا- شاعالارىمەن اۋرۋحانالاردى جاعالاپ ءجۇر. سولاردىڭ ءبىرى گۇلجان زۇلپىحاروۆا نەمەرەلەرىمەن بىرگە جارادان كوز اشپاي قالعانىن ايتادى. سەبەبى شىركەي شاققان جەرلەر جارا بولىپ، جازىلماي قالىپتى. ەندى قايدا قاشاتىنىمىزدى دا، قالاي ەمدەلەتىنىمىزدى دە بىلمەي وتىرمىز دەيدى.

«شىركەي ۇيىمىزگە دەيىن كىرىپ كەتتى. ەرەسەكتەرمەن قوسا بالالاردى دا شاعىپ، جارا بولىپ جاتىر»، - دەيدى كوساراي اۋىلىنىڭ تۇرعىنى گۇلجان زۇلپىحاروۆا.

كوكسارايلىقتار وسىدان ەندى شىلىڭگىر شىلدەگە دەيىن قيىن بولاتىنىن ايتادى. ولار وتكەن جىلى شىركەيگە قارسى دارىلەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەۋ سالدارىنان بيىل ەكى ەسە كوبەيىپ كەتتى دەپ سانايدى. ال بيىل بۇل جۇمىستار ءبىر ايعا كەش باستالدى دەگەندى العا تارتادى.

«شىركەي جاڭادان تۋىلعان كەزدە كوزىن جويۋ كەرەك ەدى. بيىل دا كەشىگىپ جاتىر»، - دەيدى كوكساراي اۋىلىنىڭ تۇرعىنى حايروللا ايمۇرزايەۆ.

جاۋاپتىلار بولسا زيانكەستەرگە قارسى كۇرەس ءبىر اي ەمەس، ءبىر اپتاعا عانا كەشەۋىلدەگەنىن ايتادى. بۇگىندە ءوڭىردىڭ التى اۋدانىندا ءدارى سەبۋ شارالارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ەڭ كوپ زارداپ شەككەن وتىرار اۋدانىندا باستاپقىدا سەگىز اۋىلدىق وكرۋگتى زالالسىزداندىرۋ جوسپارلانسا، شىركەيدىڭ كوبەيۋىنە بايلانىستى بارلىق ەلدى مەكەندە دەزينسەكتسيا جۇمىستارى جۇرگىزىلەتىن بولعان.

«وتىرار اۋدانىندا الدىن الا بەلگىلەنگەن 8 ەلدى مەكەندە زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. وعان قوسىمشا تاعى بەس اۋىلدىق وكرۋگ بەلگىلەنىپ، وندا ءساۋىر ايىنىڭ اياعىنا دەيىن زالالسىزداندىرۋ جۇرگىزىلەدى. ەندى شىركەيگە اسەرى مىندەتتى تۇردە بولادى. سەبەبى، ول وشاقتارى زالالسىزداندىرىلىپ جاتىر»، - دەيدى وتىرار اۋداندىق تۇكش ءبولىمىنىڭ باسشىسى نۇرسۇلتان جاراسوۆ.

قازىرگى تاڭدا وڭىردە شىركەيدى دارىلەۋ جۇمىستارىنا 644 ميلليون تەڭگە قارجى قارالىپ وتىر. سونداي- اق، ارنايى عىلىمي توپ قۇرىلىپ، جاندىكتەردىڭ كوبەيۋ وشاقتارىن انىقتاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. دەگەنمەن اۋىل تۇرعىندارى سوڭعى ون جىلدا كوزى جويىلماعان شىركەيدەن ءبىرجولاتا قۇتىلامىز دەگەنگە سەنبەيدى. ويتكەنى كوكساراي سۋ رەتتەگىشى سالىنعاننان كەيىن پايدا بولعان جاندىكتەرمەن تۇبەگەيلى كۇرەسۋ كەرەك دەپ وتىر.