دونالد ترامپقا قاتىستى قىلمىستىق قۋدالاۋ: كەلەر جىلى ا ق ش- تاعى پرەزيدەنت سايلاۋى قالاي وتپەك
سوت پروتسەسىنە بايلانىستى امەريكالىقتاردىڭ كوزقاراسى قاق جارىلدى. وسى ورايدا قازاقپارات ءتىلشىسى الداعى سايلاۋ توڭىرەگىندەگى ماسەلەلەر مەن بەلدى كانديداتتاردىڭ مۇمكىندىگىن سارالاپ كوردى.
ا ق ش- تىڭ ەكس-پرەزيدەنتىنە قانداي ايىپ تاعىلدى؟
بيىل 4- ساۋىردە دونالد ترامپ رەسمي تۇردە قاماۋعا الىنىپ، وعان بىرنەشە باپ بويىنشا ايىپ تاعىلدى. اتاپ ايتقاندا، ەكس-پرەزيدەنت 2016-جىلى وتكەن سايلاۋ قارساڭىندا ءوزى تۋرالى جاعىمسىز اقپاراتتاردى جاريالاۋدى توقتاتۋ ماقساتىندا ەلدىڭ قارجىلاندىرۋ تۋرالى زاڭدارىن بۇزعان.
بۇل وقيعا بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ كەلەر جىلى وتەتىن سايلاۋعا قاتىسۋىنا كەدەرگى بولۋى مۇمكىن. ياعني، الداعى ۋاقىتتا دونالد ترامپقا قاتىستى باسقا ايىپ تاعىلۋى ىقتيمال. اتاپ ايتساق، ونىڭ 2020-جىلى دجوردجيا شتاتىنداعى سايلاۋ ناتيجەلەرىنە ارالاسۋى، كاپيتوليگە شابۋىل جاساۋداعى دونالد ترامپتىڭ ءرولى جانە مار-ا-لاگوداعى ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ۇيىنەن تابىلعان قۇپيا قۇجاتتارعا قاتىستى تەرگەۋ جالعاسۋدا.
24- ساۋىردە دجوردجيا شتاتىنداعى فۋلتون وكرۋگىنىڭ پروكۋرورى فاني ۋيلليس دونالد ترامپ پەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ 2020-جىلعى سايلاۋعا ارالاسۋىنا قاتىستى ءجۇرىپ جاتقان تەرگەۋ ناتيجەسىن شىلدەدە جاريالايتىنىن ايتتى. بۇل سايلاۋشىلاردىڭ قولداۋىنا يە بولۋعا كەرى اسەرىن تيگىزەتىنى انىق. سەبەبى تۇرعىندار ءوز داۋىسىن مۇنداي ىسكە قاتىسى بار ساياساتكەرگە بەرگىسى كەلمەۋى مۇمكىن.
بۇلاردان بولەك، 2024-جىلدىڭ 5- قاراشاسىنا جوسپارلانعان سايلاۋدىڭ ءوتۋ مەرزىمى دە دونالد ترامپ ءۇشىن ءتيىمسىز. ويتكەنى، ءبىر جارىم جىلدىڭ ىشىندە ەكس-پرەزيدەنتتىڭ قاتىسۋىمەن بولعان قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قاتىستى تىڭ دەرەكتەر انىقتالۋى مۇمكىن. ەگەر جاعداي جاعىمسىز ستسەناريي بويىنشا وربىسە، سونداي-اق وعان تاعىلعان ايىپ نەگىزىندە كىناسى دالەلدەنسە، وندا ول ا ق ش زاڭىنا سايكەس جازا ارقالايدى.
الايدا، بۇعان قاراماستان دونالد ترامپتىڭ سوتتىلىعى ونىڭ 2024-جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسۋىنا شەكتەۋ بولماۋى دا ىقتيمال.
سەبەبى ا ق ش پرەزيدەنتى بولۋعا نيەتتى ۇمىتكەرلەرگە قويىلاتىن تالاپتار از. اتالعان ەلدىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس، كانديدات تۋعاننان ا ق ش ازاماتى بولۋى كەرەك، 35 جاستان اسقان جانە امەريكادا تۇرۋى ءتيىس. ول ەلدىڭ زاڭىندا كورسەتىلگەندەي، پرەزيدەنتتىككە ۇسىنىلعان ۇمىتكەردىڭ سوتتىلىعى بار ەكەنى نەمەسە ءتىپتى ونىڭ تۇرمەدە وتىرعانى دا سايلاۋعا تۇسۋگە كەدەرگى ەمەس.
بۇعان 1920-جىلى وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسقان يۋدجين ۆيكتور دەبس مىسال. ول سول كەزەڭدە اتلانتا فەدەرالدى تۇرمەسىندە وتىرىپ، امەريكا سوتسياليستىك پارتياسىنىڭ اتىنان كانديدات رەتىندە ۇسىنىلىپ، ا ق ش حالقىنىڭ %3,4 داۋىسىن جيناعان بولاتىن.
سوت وتىرىسىنان كەيىن ەكس-پرەزيدەنتتىڭ تانىمالدىعى ارتتى
د. ترامپقا قاتىستى سوت وتىرىسىنان كەيىن ونىڭ ەل اراسىنداعى تانىمالدىعى ارتتى. ماسەلەن، برازيليالىق «O Globo» گازەتى «قىلمىستىق ايىپ تاعىلعاننان كەيىن ترامپ سوتتالۋشى ورىندىعىن سايلاۋ جاشىگىنە اينالدىرىپ جاتىر» اتتى ماقالا جاريالادى. ماتەريالدا بۇل ىسكە ب ا ق نازارىن اۋدارۋ، سايلاۋ ناۋقانى الدىندا قوماقتى اقشا اكەلەتىن جارناما جاساۋ ماقساتىندا شىقتى دەگەن پىكىرلەر ايتىلۋدا.
سونىمەن قاتار، دونالد ترامپ رەسپۋبليكالىق پارتيانىڭ ايتارلىقتاي قولداۋىنا يە. وعان قاتىستى قىلمىستىق قۋدالاۋ پارتياىشىلىك الاۋىزدىق تۋدىرمادى. ترامپتىڭ «رەسپۋبليكاشىل» وداقتاستارى ا ق ش- تىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتىن قورعاپ، مۇنىڭ ءبارى الداعى سايلاۋ قارساڭىندا جاسالعان ايىپتاۋ اكتىسى ەكەنىن العا تارتىپ، نيۋ-يورك وكرۋگىنىڭ پروكۋرورىن قاتاڭ سىنعا الدى.
پالاتا سپيكەرى ك. ماككارتي بۇل ءىس بويىنشا ءوزى جەكە تەرگەۋ جۇرگىزەتىنىن ءمالىم ەتتى.
ءساۋىر ايىندا ۇيىمداستىرىلعان «NBC News» ۇلتتىق ساۋالناماسىنا سايكەس، رەسپۋبليكالىق پارتيا سايلاۋشىلارىنىڭ %68 دونالد ترامپتىڭ كانديداتۋراسىن قولدايدى. سونداي-اق ولار ترامپتىڭ قايتادان پرەزيدەنت بولىپ سايلانۋى ورىندى دەپ ەسەپتەيدى.
ءوز كەزەگىندە دونالد ترامپ ايىپتاۋ قورىتىندىسىنا جاۋاپ رەتىندە مالىمدەمە جاسادى. وندا ول: «مۇنداي دەڭگەيدەگى ساياسي قۋدالاۋ مەن سايلاۋعا ارالاسۋ ا ق ش تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان»، دەدى.
ەگەر دونالد ترامپ سايلاۋدا جەڭىسكە جەتسە، وندا ول قىلمىستىق قۋدالاۋدان بوساتىلادى. سونىمەن قاتار، ترامپقا ا ق ش- تىڭ كەلەسى پرەزيدەنتى نەمەسە ءوزىنىڭ پرەزيدەنتتىك مەرزىمى اياسىندا بيلىك ۆيتسە-پرەزيدەنتكە وتكەن جاعدايدا راقىمشىلىق جاسالۋى دا مۇمكىن. ا ق ش كونستيتۋتسياسىندا وسىلاي قاراستىرىلعان. ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن پرەزيدەنت دجەرالد فورد «ۋوتەرگەيت جانجالىنا» قاتىستى ايىپتالعان پرەزيدەنت ريچارد نيكسونعا راقىمشىلىق جاساعان بولاتىن.
الداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا بايلانىستى امەريكالىقتاردىڭ كوزقاراسى ەكىگە ءبولىندى
جوعارىدا اتالعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، بىرنەشە قورىتىندى جاساۋعا بولادى. بىرىنشىدەن، امەريكا قوعامىنىڭ كوزقاراسى قاق ايىرىلىپ، الداعى پرەزيدەنت سايلاۋى شيەلەنىستى جاعدايدا وتەدى. «NBC News» ساۋالناماسىنا سايكەس، سايلاۋشىلاردىڭ %52 د. ترامپقا تاعىلعان ايىپتار زاڭ تالابىنا ساي جانە ونىڭ ەشقانداي ساياسي استارى جوق دەپ سانايدى.
ەكىنشىدەن، ا ق ش- تىڭ سوت جۇيەسى تاۋەلسىز. سوندىقتان د. ترامپ جازا ارقالاعان ا ق ش- تىڭ العاشقى ەكس-پرەزيدەنتى رەتىندە تاريحتا قالۋى ابدەن مۇمكىن. سەبەبى قىلمىس جاساعانى ءۇشىن سوتتالعان امەريكانىڭ فەدەرالدى دەڭگەيدەگى ساياساتكەرلەرىنىڭ قاتارى كوپ. تەك ونىڭ پرەزيدەنتتىگى كەزىندە (2017-2021) بەس جوعارى لاۋازىمدى مەملەكەتتىك قىزمەتشى سوتتالىپ ۇلگەردى. اتاپ ايتقاندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشى مايكل فلينن (رەسپۋبليكالىق پارتيا)، پرەزيدەنتتىڭ اعا كەڭەسشىسى ستيۆ بەننون (رەسپۋبليكالىق پارتيا)، تەحاستان شىققان ا ق ش- تىڭ وكىلدەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى ستيۆ ستوكمان (رەسپۋبليكالىق پارتيا)، نيۋ-يوركتەن وتكەن ا ق ش- تىڭ وكىلدەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى كارل كوللينز (رەسپۋبليكالىق پارتيا)، كاليفورنيادان وكىلدەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى اتانعان دۋنكان دۋەين حانتەر (رەسپۋبليكالىق پارتيا).
ۇشىنشىدەن، دونالد ترامپ - رەسپۋبليكالىق پارتيادان سايلاۋعا تۇسەتىن باستى كانديدات. ول ءبىرىنشى بولىپ بىلتىر 15- قاراشادا سايلاۋعا قاتىسۋعا ءوتىنىش بەردى. دجو بايدەن بولسا، كەلەر سايلاۋدا ۇمىتكەر بولۋ نيەتى بار ەكەنىن جاقىندا 25- ساۋىردە عانا مالىمدەدى.
ۇلتتىق ساۋالناما ناتيجەسى
29- ناۋرىزداعى Fox News جۇرگىزگەن ساۋالناما ناتيجەسىنە سايكەس، د. ترامپ پارتيالاستارىنىڭ %57 داۋىسىنا يە بولادى. وعان باسەكەلەس سانالاتىن ر. دەسانتيس %24 داۋىس جينادى. قالعان ۇمىتكەرلەرگە سايلاۋشىلار كەلەسىدەي قولداۋ كورسەتۋگە نيەتتى: مايك پەنس - %6، ليز چەيني جانە نيككي حەيلي - %3 جانە گرەگ ەببوتت - %2.
NBC News- ءتىڭ 14-18- ساۋىردەگى تاعى ءبىر ۇلتتىق ساۋالناماسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا دونالد ترامپ رەسپۋبليكالىق پارتيا سايلاۋشىلارىنىڭ - %46، ر. دەسانتيس - %31، م. پەنس پەن ن. حەيلي - %6، ت. سكوتت پەن ا. حاتچينسون - %3 جانە ۆ. راماسۆامي %2 قولداۋ الدى.
ال، دجو بايدەنگە قاتىستى ستاتيستيكا مۇلدە بولەك. ياعني، بارلىق امەريكالىقتاردىڭ %70، سونىڭ ىشىندە دەموكراتتاردىڭ %51 بايدەن ەكىنشى مەرزىمگە سايلانباۋى كەرەك دەپ سانايدى. قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ قارسىلاستارى بۇعان ونىڭ جاسى سەبەپ ەكەنىن العا تارتىپ وتىر.
ءبىراق كەيبىر امەريكالىق ساراپشىلار د. ترامپتىڭ قاماۋعا الىنۋى دەموكراتيالىق پارتيانىڭ مۇددەسىنە ساي ەمەس دەپ پىكىر بىلدىرۋدە. «Hart Research» ۇيىمىنىڭ الەۋمەتتانۋشىسى دجەفف حورۆيتتىڭ ايتۋىنشا، دجو بايدەننىڭ بەدەلى مەن تانىمالدىعى داۋلى ميللياردەر د. ترامپقا قاراعاندا باسىمىراق بولىپ قالا بەرەدى.
