شەتەلدەن ينۆەستيتسيا تارتاتىن كومپانيالارعا مەملەكەت قانداي قولداۋ كورسەتىپ وتىر

استانا. قازاقپارات — ەلگە ينۆەستيتسيا تارتۋ ىسىندە Kazakh Invest كومپانياسىنا كوپ جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلگەن.

ۇلتتىق كومپانيانىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى ازامات قوجانوۆ قازاقپارات تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا ينۆەستيتسيا تارتۋ شارالارى مەن قولداۋعا لايىق وتاندىق كومپانيالار قالاي ىرىكتەلەتىنى تۋرالى مالىمەتتەر بەردى.

— ازامات مىرزا، اۋەلى Kazakh Invest كومپانياسىنىڭ قۇزىرەتى تۋرالى ايتا كەتسەڭىز.. .

— Kazakh Invest كومپانياسىنىڭ قىزمەت اياسى كەڭ نەگىزى. ءبىراق مۇندا سول قىزمەت اياسىندا قولدانىلاتىن تەتىكتەردىڭ مۇمكىندىگى ماڭىزدى. ءبىز ەشبىر جوباعا بىرلەسكەن ينۆەستور رەتىندە قاتىسپايمىز، قارىز بەرمەيمىز. قولىمىزدا بار نەگىزگى اكتيۆ - ادامدار. كومپانياداعى 100 ادامنىڭ 20 سى وڭىرلەردە جۇمىس ىستەيدى. ينۆەستورلارعا كەڭەس بەرۋدەن باستاپ جوبانى جەتەكتەۋگە دەيىن تۇگەل قولداۋ كورسەتەمىز.

كومپانيا قۇرامىندا جوبالاۋ دەپارتامەنتى، سىرتتان ينۆەستيتسيالار تارتىپ، ولاردى سۇيەمەلدەۋمەن اينالىساتىن، ەلشىلىكتەرمەن جانە ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جۇمىس ىستەيتىن ينۆەستيتسيالىق بلوك بار. بۇدان باسقا، ينۆەستورلاردى سەرۆيستىك قولداۋ بولىمشەسى مەن مەملەكەت باسشىسى دەڭگەيىندەگى شارالاردى ۇيىمداستىرۋمەن اينالىساتىن حاتتاما بلوگى بار.

ينۆەستورلاردى تارتقىسى كەلەتىن جەرگىلىكتى كومپانيالار ءۇشىن Kazakh Invest وتاندىق كومپانيالاردى ينۆەستيتسيالىق فورۋمدارعا شىعارىپ، كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرادى. ونداي مۇمكىندىك العان وتاندىق كومپانيالار سالىقتان بوساتۋ، جەر ۋچاسكەسىن بەرۋ سياقتى زاتتاي گرانتتار الادى. ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارت جاساۋعا دا كومەكتەسەمىز.

سونىمەن قاتار، شەتەلدىك ينۆەستوردى تارتقىسى كەلەتىن جەرگىلىكتى كومپانيالار ينۆەستيتسيالىق تيزەرلەر دەپ اتالاتىن دامۋ قىزمەتىن پايدالانا الادى. بۇدان بولەك Kazakh Invest ەلشىلىكتەر ارقىلى جانە ۇلتتىق كومپانيا ۇيىمداستىرعان ينۆەستيتسيالىق فورۋمدار ارقىلى ەكونوميكالىق ديپلوماتيا جەلىسىنىڭ كومەگىمەن وتاندىق ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىلگەرىلەتەدى.

سونداي- اق، ءبىز ۇكىمەت دەڭگەيىندەگى ينۆەستيتسيالىق شتابتىڭ الاڭىن بەلسەندى پايدالانامىز. ول شتابتىڭ جيىندارىنا توقسان سايىن پرەمەر- مينيستر، اي سايىن ءبىرىنشى ۆيتسە- پرەمەر ءتوراعالىق ەتەدى..

— ەلىمىزدە شەتەلدىك ينۆەستورلار كوپ پە، جەرگىلىكتىلەر كوپ پە؟

— جەرگىلىكتى ينۆەستورلاردىڭ ۇلەسى باسىم. جالپىۇلتتىق پۋلداعى 873 جوبانىڭ %16 عانا شەتەلدىك كاپيتال ەسەبىنەن ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. ونىڭ وزىندە كەيبىرى بىرلەسكەن كاسىپورىندار قۇرۋ ارقىلى جۇمىس ىستەپ جاتىر. نەگىزى ءبىز ينۆەستوردى وتاندىق جانە شەتەلدىك دەپ بولمەيمىز.

جالپى، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ اۋماعىنداعى ينۆەستيتسيالىق قىزمەت قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كاسىپكەرلىك كودەكسىمەن جانە وزگە دە نورماتيۆتىك- قۇقىقتىق اكتىلەرىمەن رەتتەلەدى. بارلىق ينۆەستورلار ينۆەستيتسيالاردى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن الۋعا بىردەي قۇقىلى. سونداي- اق، زاڭنامادا ينۆەستورلارعا، ونىڭ ىشىندە شەتەلدىك ينۆەستورلارعا ەرەكشە مارتەبە بەرۋ كوزدەلمەگەن. سوندىقتان بەلگىلى ءبىر ينۆەستورلارعا ارتىقشىلىقتى كوزقاراس تۋرالى ايتۋ مۇمكىن ەمەس.

- بولاشاق ينۆەستورلاردى قالاي ىرىكتەيسىزدەر؟

- ىرىكتەۋدىڭ بىرنەشە دەڭگەيى بار. بىرىنشىدەن، بىزدە ءتۇرلى سالاداعى شەتەلدىك ترانسۇلتتىق كومپانيالاردا وتە ۇلكەن تاجىريبەسى بار قىزمەتكەرلەر جۇمىس ىستەيدى. سونداي- اق، شەتەلدىك مەكەمەلەردىڭ باستامالارىن ىرىكتەيتىن ينۆەستيتسيالىق بلوك بار. كومپانيا ينۆەستوردىڭ جوباعا قانشالىقتى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانىن زەردەلەيدى. توقسان سايىن كومپانيا ىشكى ينۆەستيتسيالىق كوميتەتتىڭ جيىنىن وتكىزەدى. وندا بەلگىلى ءبىر جوبانىڭ قانشالىقتى قابىلەتتى ەكەندىگى تالقىلانادى. ءىرى جانە دايىن جوبالار استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ قۇرالدارى ارقىلى تەكسەرىلەدى. وسى جىلدار ىشىندە (2017 -جىلدان باستاپ) كومپانيا جوبالاردى ىرىكتەۋ ماسەلەسىندە ايتارلىقتاي تاجىريبە جينادى.

- پرەزيدەنت ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم فورماتىنىڭ مۇمكىندىكتەرىنە ەرەكشە توقتالىپ ءجۇر. وسى قۇرال تۋرالى تولىعىراق ايتا الاسىز با؟

- 2022 -جىلدان باستاپ Kazakh Invest كومپانياسى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم تۋرالى وتىنىمدەردى قابىلدايتىن ۇلتتىق وپەراتور بولىپ تابىلادى. مەن وكىلى بولىپ ەسەپتەلەتىن Investment «Task force» بولىمشەسى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمدەرمەن اينالىسادى. ەكى جىلدان بەرى وسى قۇرالدى پايدالانىپ كەلەمىز. ءبىراق كەلىسىمنىڭ بۇل ءتۇرى تيىمدىرەك جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن كەيبىر زاڭنامالىق نورمالاردى سايكەستەندىرۋ قاجەت بولدى. ناۋرىز ايىندا ينۆەستيتسيالار تۋرالى كەلىسىم جاساۋدىڭ رەگلامەنتى قابىلداندى.

ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم - ۇكىمەت پەن ينۆەستور اراسىنداعى مىندەتتەمەلەردى جان- جاقتى ناقتىلايتىن كەلىسىمنىڭ ءتۇرى.

ءبىزدىڭ كوماندا جەكە ينۆەستيتسيالارعا نەگىزدەلگەن 70 ءىرى ينۆەستيتسيالىق جوبانىڭ پۋلىن قۇردى. ءبىز بۇل پۋلدى وتە مۇقيات ىرىكتەدىك. جوبالاردىڭ جالپى سوماسى $13 ميلليارد تەڭگە بولادى. يگەرۋ مەرزىمى - 2028 -جىلعا دەيىن.

ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم اياسىندا ستاندارتتان تىس جەڭىلدىكتەر بەرىلۋى مۇمكىن. بۇل ستاندارتتى شارت ەمەس. مىسالى ينۆەستيتسيالىق باسىمدىققا يە كەلىسىمشارت سالىقتان بوساتىلادى. جەر ۋچاسكەسى زاتتاي گرانت رەتىندە بەرەدى جانە شيكىزات پەن كومپونەنتتەردى اكەلۋ كەزىندە كەدەندىك باجدان بوساتادى. بۇل مودۋلدىك كەلىسىمشارت بولعاندىقتان ونى وزگەرتۋ مۇمكىن ەمەس. ال ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم مودۋلدىك كەلىسىمشارتتان بولەك. كەلىسىمگە ءارتۇرلى جەڭىلدىكتەردى ەنگىزۋگە بولادى. تەك قولدانىستاعى زاڭناماعا قايشى بولماۋى كەرەك جانە ۇكىمەت پەن ينۆەستور اراسىنداعى تىكەلەي كەلىسسوزدەردىڭ ناتيجەسى ارقىلى ايقىندالۋى شارت.

بۇگىنگە دەيىن وسى فورماتتاعى ەكى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمگە قول قويىلدى. بىرەۋى امەريكالىق كومپانيامەن، ەكىنشىسى «Svevind» دەيتىن سۋتەگى كومپانياسىمەن. بيىل تاعى كەم دەگەندە ءتورت ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمگە قول قويۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.

- وسى جاسىل سۋتەگى ءوندىرۋ جوباسىنا توقتالا كەتىڭىزشى.. .

- بۇل - بولاشاقتىڭ جوباسى. جاسىل سۋتەگى نارىعى الداعى 10 جىلدا 100 ميلليارد دوللاردان اسادى دەيتىن بولجامدار بار.

ءبىزدىڭ investment «Task force» بولىمشەسى قۇرىلعان كەزدە، ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىز ءوزىمىز ءۇشىن ەڭ ۇزدىك ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى عانا ەمەس، قازاقستاندا دامىماي جاتقان، ءبىراق الەۋەتى مول سالالاردى دا انىقتادىق. وسىنداي 4 سالانى ىرىكتەپ العانبىز. ءسىز سۇراپ وتىرعان جاسىل سۋتەگى - سونىڭ ءبىرى.

ءبىزدىڭ كوماندا ءتۇرلى كەيستەردى زەرتتەپ باستاعان كەزدە گازحيميا سالاسىندا جاسىل سۋتەگى ءوندىرىسى ەسكەرۋسىز قالىپ كەلگەنىن كوردى. بۇل دا تابيعي گازدان الىناتىن ءونىم. قازاقستاندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن «Lindە»، «Air Liquid» سياقتى تەحنيكالىق گاز وندىرەتىن كومپانيالاردىڭ ماماندارىمەن اقىلداستىق. قازىر جاسىل سۋتەگى جوباسى ەۋروپالىق وداق نارىعىندا دا ءوتىمدى ءونىم بولاتىنىنا كوزىمىز جەتىپ وتىر. گەرمان- شۆەتسيالىق «Svevind» كومپانياسىنىڭ كەيسىن كورىپ، اقىرى سولارمەن ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم جاسادى.

ءبىراق جوبانى ىسكە اسىرىپ باستاماي تۇرىپ، مۇمكىندىكتەردى تولىق زەرتتەپ، ماماندار دايارلاۋ كەرەك. ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم بۇل شارۋالاردى دا قامتىعان. بۇل ۇزاق مەرزىمگە باعىتتالعان جوبا ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك. ەكى جاققا دا ءتيىمدى دەپ ايتا الامىز. ءبىزدىڭ ەكونوميكا ءۇشىن ۇنەمدەۋ ارقىلى ەنەرگيا كوزىنىڭ قۇنىن تۇسىرۋگە بولاتىنىمەن ءتيىمدى. سونىمەن بىرگە ينۆەستيتسيانىڭ ەسەبىنەن بۇل سالاداعى قۇزىرەتىمىزدى كەڭەيتەمىز. ياعني ينۆەستوردىڭ ەسەبىنەن ءىرى كاپيتالدى قاجەت ەتەتىن جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا تاجىريبە جينايمىز. بۇگىندە وسى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىم اياسىندا 2030 -جىلعا دەيىن 2 ميلليون توننا جاسىل سۋتەگى ءوندىرۋ مۇمكىندىگىن زەرتتەپ جاتىرمىز. ونىڭ بەستەن ءبىر بولىگىن ەۋروپاعا ەكسپورتتاۋ كوزدەلىپ وتىر. مۇنداعى باستى ماسەلە تاسىمال ارناسى بولماق. وسى ينۆەستيتسيانىڭ ارقاسىندا جالپى بۇل سالانىڭ قانشالىقتى تابىستى ەكەنىن تەكسەرە الامىز.

— جەكە ينۆەستورلار قازاقستاندا قاي سالاعا ينۆەستيتسيا سالۋعا قۇلىقتى؟

— قازىر بارىنەن اگروونەركاسىپ كەشەنى تارتىمدى بولىپ تۇر. 70 ينۆەستوردىڭ 25 ءسى وسى سالانى تاڭداعان. تۇركيالىق كومپانيالاردىڭ قىزىعۋشىلىعى وتە جوعارى. بۇل ءوزى قىزىق. بۇگىنگە دەيىن تارتىلعان تىكەلەي ينۆەستيتسيالاردىڭ %1 ى عانا اۋىل شارۋاشىلىعىنا تيەسىلى. ويتكەنى بىزدە ينۆەستورلاردىڭ جەرگە يەلىك ەتۋىنە بايلانىستى شەكتەۋلەر كوپ. ولاردىڭ كوبى الاتىن ءونىم ساپاسىن قاداعالاۋعا نيەتتى. مۇنداي جاعدايلاردا ينۆەستورلاردى قايتا وڭدەۋمەن بايلانىستى جوبالارعا باعىتتايمىز. جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرگە دە وسىنداي ينۆەستيتسيالار كەرەك. ءبىز كەلىسىمشارت اياسىنداعى فەرمەرلىكتى دامىتۋعا نيەتتىمىز. قازاقستاندىق شارۋالار جاڭا تۇقىمدار ەگىپ، تەحنولوگيالاردى يگەرە الادى. جاڭا داقىلدار ەگىپ، شيكىزاتتان ءونىم وڭدەيتىن زاۋىتتار سالادى. بۇل ءبىر جاعىنان مەملەكەتتىك سۋبسيدياعا تاۋەلسىز جوبالاردىڭ قاتارىن كوبەيتەدى. بۇل سالاعا كەلەتىن ينۆەستورلار دايىن ءونىم ەكسپورتتايدى. سالانىڭ الدىنداعى باستى مىندەتتەر وسى بولۋ كەرەك سياقتى. بۇل مىندەتتى Kazakh Invest ءوزى جالعىز ورىنداي المايدى. سول ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىمەن بىرگە جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز.

Kazakh Invest ۇلتتىق كومپانيا بولعاندىقتان ىشكى نارىقتا دا، سىرتقى باسەكەدە دە وزىنە سەنىمدى تابىستى ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ كوپ بولعانىنا مۇددەلى.

شەتەلدىك ينۆەستورلاردى دا قۋاتتى قازاقستاندىق سەرىكتەسى بار جوبالارعا تارتۋ وڭاي. ءبىر جاعىنان تاۋەكەلى دە از.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!