كەنەنىڭ شاعۋىنان قالاي قورعانۋ كەرەك - دارىگەردىڭ كەڭەسى
كەنە ەنتسەفاليتى - جاندىكتەن تارايتىن ەڭ ءقاۋىپتى جۇقپالى اۋرۋ. وسى ورايدا ق ر پرەزيدەنتى ءىس باسقارماسى مەديتسينالىق ورتالىعى اۋرۋحاناسىنىڭ ينفەكتسيونيست دارىگەرى گۇلجان سەيداحمەتوۆا كەنە شاعۋدان قورعانۋ جانە شاققان جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەكتىگى تۋرالى ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
كەنە ەنتسەفاليتىنىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىنە باس اۋرۋى، جۇرەك اينۋ، قۇسۋ، ليحورادكا جاتادى. سونداي- اق، ادام ساناسىندا شاتاسۋ بولىپ، باعدارسىزدىققا تاپ بولادى. دەنە قۇرىسىپ، قوزعالىس جانە سەزىمتالدىق سەزىمى بۇزىلۋى مۇمكىن. كەيبىر جاعدايلاردا پسيحيكالىق بۇزىلۋلار بايقالادى.
ادامدار ونى كەنە ەنتسەفاليتىنىڭ ەندەميالىق ايماقتارىنا بارعان كەزدە جۇقتىرۋى مۇمكىن. ول دەگەنىمىز ورماندار مەن ساياباقتار، جەكە باقشا ۋچاسكەلەر، سول سياقتى ءۇي جانۋارلارى (يت، مىسىق) ارقىلى جۇقتىرۋ قاۋپى بار. سونىمەن قاتار كيىم- كەشەك، گۇلدەر، اعاش، وسىمدىك بۇتاقتارى ارقىلى تاراۋى مۇمكىن.
ودان بولەك، كەنە ۆيرۋسى ونىڭ شاققان جەرىن قاسىعاندا، دەنەدەگى كەنەنى سىعىپ ولتىرگەندە جانە ءتورت- تۇلىك مالدىڭ ءسۇتىن ءسۇتىن شيكىلەي ىشكەندە دە جۇعۋى مۇمكىن. سوندىقتان ءسۇتتى ءپىسىرىپ ىشكەن ابزال.
جۇقپالى اۋرۋلار دارىگەرى گۇلجان سەيداحمەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، كەنە شاقپاۋى ءۇشىن ادام ءوزىن- ءوزى قورعاۋى كەرەك.
«تابيعات اياسىندا ساياحاتتاعاندا ۇزىن جەڭدى كيىم كيۋ كەرەك جانە باس كيىم مىندەتتى تۇردە. شاشتى باس كيىمنىڭ استىنا جاسىرۋ كەرەك. جەيدە نەمەسە فۋتبولكانى شالبارعا سالۋ كەرەك. اياق- كيىم مەن شۇلىققا دا ءمان بەرگەن ءجون. اياقتى تولىق جاۋىپ تۇرۋى كەرەك»، - دەپ ءتۇسىندىردى ينفەكتسيونيست.
ونىڭ ايتۋىنشا، ادامدار دەنەسىنە جابىسقان كەنە كورسە ونى بىردەن جۇلا باستايدى. ولاي ىستەۋگە بولمايدى.
«قاتتى ءجىپتىڭ ءبىر بولىگىن الىپ، ىلمەك جاساپ، دەنەگە جابىسقان كەنەنى شىعارۋ جولى بار. كەنەنى جىپپەن وراپ، ەكى جاعىنان كەزەكپەن تارتا وتىرىپ تولىق شىعارۋعا بولادى. سونىمەن قاتار تابيعات اياسىنا شىققان كەزدە كەنەگە قارسى كرەم نەمەسە سپرەي الۋدى ۇمىتپاڭىز - دەيدى ول.
كەنەلەردىڭ ىشىندە ەڭ قاۋىپتىسى - ەنتسەفاليت، قىرىم گەمورراگيالىق قىزباسىن تۋدىراتىن يكسوديدتەر. دارىگەردىڭ ايتۋىنشا، كەنەلەردىڭ تىرشىلىك ەتەتىن بەلگىلى مەكەنى بار.
«استانادا كەنە ەنتسەفاليتى كوپ تىركەلمەيدى. كەنە ەنتسەفاليتى ش ق و جانە الماتى وبلىسىندا ءجيى كەزدەسەدى. تۇركىستان جانە قىزىلوردا وبلىستارىندا كونگو- قىرىم گەمورراگيالىق قىزباسىن تۋدىراتىن كەنەلەر بار. بقو- دا بۇيرەك سيندرومىمەن گەمورراگيالىق قىزبانى تۋدىراتىن كەنەلەر مەكەندەيدى»، - دەپ تولىقتىردى مامان.
دارىگەردىڭ ايتۋىنشا، كەنەلەر ءساۋىر- مامىر ايلارىندا كۇن ىسي باستاعان كەزدە بەلسەندى بولادى. الايدا، وتە ىستىق بولعان ساتتە ولاردىڭ بەلسەندىلىگى تومەندەيدى.
«مەن بۇرىن قىزىلوردا وبلىسىندا جۇمىس ىستەدىم، وندا اقپان ايىنىڭ سوڭىنان قىركۇيەككە دەيىن كەنە شاققان ناۋقاستار ۇنەمى ەمدەلەتىن. ءبىز كەنەنى ماقتا تامپونىمەن، وسىمدىك مايى مەن پينتسەتپەن الامىز. كەنە وزدىگىنەن دەنەدەن شىقپايدى. ەگەر قولىڭىزدا ماي نەمەسە پينتسەت بولماسا، پروبوسكوپتى الىپ، كەنەنىڭ اينالاسىندا اينالدىرۋ كەرەك»، - دەگەن كەڭەس بەردى دارىگەر.
ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحانا ماماندارىنىڭ مالىمدەۋىنشە، ەڭ سەنىمدى قورعانىس ول كەنە ەنتسەفاليتىنە قارسى ۆاكسينا الۋ. ۆاكتسيناتسيا جوسپارلى نەمەسە شۇعىل جاعدايدا ەگىلۋى مۇمكىن. الدىن الا يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن يناكتيۆاتسيالانعان ۆاكسينا ەگۋ ءۇش كەزەڭنەن تۇرادى. كۇزدە ءبىرىنشى ۆاكتسيناتسيا (V1) ياعني قازان، قاراشا ايلارىندا. كوكتەمدە ەكىنشى (V2) ناۋرىز، ساۋىردە، ال ەكپە الۋدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى ءبىر جىلدان كەيىن (RV) ناۋرىز، ساۋىردە جۇزەگە اسىرىلادى. اتالعان كەشەندى ۆاكسينا يممۋنيتەتتى ءۇش جىل بويى قورعاي الادى. ودان كەيىن ريەۆاكتسيناتسيادان (RV) ءوتۋ كەرەك. سونداي- اق، ۆاكتسينانى جاز جانە كەنەنىڭ تاراۋ ماۋسىمى باستالماي تۇرىپ كەمىندە ەكى اپتا بۇرىن الۋ كەرەكتىگىن ۇمىتپاعان ءجون.
كەنە ەنتسەفاليتىنە قارسى شۇعىل ەكپە ەگۋ، ەگەر ادام كەنەنىڭ تارالۋ وشاعىنان كەلگەن جاعدايدا جۇرگىزىلەدى. ءقاۋىپتى كەزەڭ - كوكتەم مەن جاز. باسقا ماۋسىمدا ەنتسەفاليتكە قارسى شۇعىل پروفيلاكتيكا جۇرگىزىلمەيدى. ءبىر جىلدان كەيىن قايتادان ۆاكسينا الادى.
ەگەر ۆاكتسينا الماعان ادامدى كەنە شاقسا، وندا پاتسيەنتكە يممۋنوگلوبۋليننىڭ دوزاسى ەگىلەدى. ول ىندەتتىڭ قوزۋىنا قارسى دايىن انتيدەنە. كەنە شاققان كەزدە جانە ونى دەنەدەن الىپ شىعۋدا مۇمكىندىگىنشە ماماندارعا جۇگىنۋ كەرەك.
