بالانى جازالاماي وقىتۋعا بولا ما؟ مونتەسسەري ءادىسى دەگەن نە؟
ءبىر عاسىر بۇرىن نەگىزى قالانعان بۇل ءادىستىڭ ءمانى - بالانى جازالاماي، ءبارىن جاساۋعا مۇمكىندىك بەرۋ. الەمدە وسىلايشا ءبىلىم بەرەتىن 60 مىڭنان استام مەكتەپ بار. بۇل تۋرالى bbc جازدى.
تابىستى ادامدارعا كەلەتىن بولساق، ءبىزدى ءبىرىنشى كەزەكتە ولاردىڭ ءومىر جولى قىزىقتىرادى. مىسالى، جازۋشى گابريەل گارسيا ماركەس، ءانشى تەيلور سۆيفت، Google نەگىزىن سالۋشىلار لارري پەيدج جانە سەرگەي برين جانە اتاقتى اسپاز دجۋليا چايلددى نە ورتاق قاسيەت بار. ولاردىڭ بارلىعى مونتەسسوري مەكتەبىندە وقىعان.
ماريا مونتەسسوري دەگەن كىم؟
مونتەسسوري 1870 -جىلى يتاليان كوممۋناسىنداعى چياراۆاللەدە دۇنيەگە كەلگەن. ونىڭ وتباسى ءوز ءداۋىرىنىڭ عالىمدارى مەن ويشىلدارىمەن ءجيى كەزدەسەتىن زيالى قاۋىم وكىلدەرى ەدى. بۇل مارياعا قاتارلاستارىنان قاراعاندا ارتىقشىلىق بەردى.
ماريانى اناسى ۇنەمى قولداپ وتىرعان، بۇل ونىڭ باستاۋىش مەكتەپتەن كەيىن تەحنيكۋمعا تۇسۋگە، كەيىنىرەك مەديتسينانىڭ ەر ادامداردان تۇراتىن سالاسىن وقۋعا شەشىم قابىلداۋىنان كورىنەدى.
مونتەسسوري 1896 -جىلى وقۋىن اياقتاعاننان كەيىن كوپ ۇزاماي ريم ۋنيۆەرسيتەتىندەگى پسيحياتريالىق كلينيكادا ەرىكتى اسسيستەنت بولىپ جۇمىس ىستەي باستادى. وندا مونتەسسوري وقۋدا قيىندىقتارى بار بالالارمەن جۇمىس ىستەيدى. مونتەسسوري جۇمىس ىستەيتىن بولمە ءبىراز جيھازدى قوسپاعاندا بوس ەدى. ءبىر كۇنى ول بالالاردىڭ ەدەنگە تۇسكەن نان قيقىمىمەن ىنتامەن ويناپ جۇرگەنىن بايقادى. سوندا ول: «كەدەيلىك كەيبىر اقىل- وي كەمىستىگىنىڭ سەبەبى بولۋى مۇمكىن جانە دۇرىس قۇراستىرىلعان وقۋ ماتەريالدارىمەن تاربيەلەۋگە بولادى» دەپ ويلايدى.
وسىدان كەيىن مونتەسسوري بالالىق شاقتىڭ نازىك كەزەڭىندە بالانى وڭتايلى ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان جاڭا ءادىستى ازىرلەيدى.
بۇل ءادىستىڭ نەگىزگى ءپرينتسيپى بارلىق ماتەريالدار بالاعا قولايلى بولۋى جانە ونىڭ بارلىق سەزىمىن تارتۋى كەرەك دەگەن ەرەجەگە نەگىزدەلگەن. ءاربىر بالاعا قوزعالىس ەركىندىگى بەرىلىپ، ولاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن پروبلەمالاردى شەشۋ داعدىلارىن پايدالانا ءبىلۋى كەرەك. مۇعالىمدەر بالاعا باعىت بەرەدى، ءبىراق ەشقانداي باقىلاۋسىز نەمەسە ماجبۇرلەۋسىز قولداۋ كورسەتەدى.
مونتەسسوري 1907 -جىلى يتاليادا العاشقى بالالار ءۇيىن اشتى. ول اتاقتى ادامدارمەن، سونىڭ ىشىندە ماحاتما گانديمەن قارىم- قاتىناس ورناتادى. ناتسيستەر 1922 -جىلى يتالياعا كەلگەندە، ولار مونتەسسوري جۇمىسىن العاشىندا قابىلدادى. الايدا، بالالاردى وقىتۋدا ءسوز بوستاندىعىنا باسا ءمان بەرىلگەنىن بايقاعان ولار مونتەسسوريگە قارسى شىعا باستادى. مونتەسسوري قۇندىلىقتارى بويىنشا بالالار مەن ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى ماڭىزدى ەدى. ول 1934 -جىلى ناتسيستەر مونتەسسوري مەكتەبىنىڭ وقۋ باعدارلاماسىن وزگەرتۋگە ارەكەتتەنە باستاعاندا يتاليادان كەتىپ قالادى دا ال 1952 -جىلى 81 جاسىندا ومىردەن وزعانشا جازۋمەن، ءستيلىن دامىتۋمەن ءومىر سۇرەدى.
جاۋاپكەرشىلىك بالالاردىڭ وزدەرىنە جۇكتەلەدى
بۇگىنگى تاڭدا مونتەسسوري مەكتەبىنىڭ تۇرلەرى كوپ، ءبىراق ولاردىڭ بارلىعىن مونتەسسوري ءادىسى نەگىزىندە جۇمىس ىستەيتىن وپەرا مونتەسسوري ۇيىمى مويىندامايدى. مونتەسسوري مەكتەبى ايقىن نەگىزگى پرينتسيپتەردى ساقتايدى. بۇل يدەيالاردىڭ ءبىرى - ءمۇعالىمنىڭ جۇمساق بولۋى، بالالارعا مۇمكىندىگىنشە ەرەسەكتەردىڭ ارالاسۋىنسىز ارەكەتتەردى وزدەرى ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
سيتسيلياداعى مونتەسسوري مەكتەبىنىڭ باس ءمۇعالىمى ميريام فەررو: «ءبىزدىڭ بالالارىمىز ءوزىن- ءوزى باسقارۋدى ۇيرەنەدى»، - دەيدى.
بۇل مەكتەپتەگى مۋزىكا جانە ماتەماتيكا سياقتى پاندەر باسقا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردەگىدەي، ءبىراق مونتەسسوري كوزقاراسىن كورسەتەتىن پراكتيكالىق ومىرلىك پاندەر دە بار. ولاردىڭ ماقساتى - بالالاردى تاۋەلسىزدىككە ۇيرەتۋ. مەكتەپتە سىنىپتاستارىنا سۋسىن تاراتۋ سياقتى شىنايى تاپسىرمالار دا بار. ءمۇعالىم قاۋىپسىزدىك ءۇشىن سۋدى قايناتادى، ال قالعانىن بالالار جاسايدى. مەكتەپتەگى تاڭعى اس پەن تۇسكى اسقا بالالاردىڭ وزدەرى داستارحان جايادى.
مۇنداي ءىس- ارەكەتتەردە بالالار تەك تاۋەلسىزدىككە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە دە ۇيرەنەدى. ءار ساباق 3 ساعاتقا سوزىلادى، بۇل بالالاردىڭ نە ىستەپ جاتقانىن ءتۇسىنۋى ءۇشىن جەتكىلىكتى. ال وقۋ ماتەريالدارى بارلىق سەزىم مۇشەلەرىمەن جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان: مىسالى، ارىپتەر مەن ساندار اعاشتان جاسالعان. ونى ۇستاۋ ارقىلى بالا ساۋساعىنىڭ سەزىمىن پايدالانادى.
مونتەسسوري ادىسىنە كەلىسپەيتىندەر دە بار
ءبىراق مونتەسسوري مەكتەپتەرىنىڭ جەتىستىگىن، ونىڭ قانشا وڭ جانە تەرىس جاقتارى بار ەكەنىن عىلىمي نەگىزدەۋ قيىن. سەبەبى، ءبىلىم بەرۋدە سىناقتاردى قاتاڭ ەنگىزۋ قيىن. مىسالى، مونتەسسوري مەكتەپتەرىنىڭ كوپشىلىگى اقىلى جانە باي اتا- انانىڭ بالالارى وقيدى. بۇل اتا- انالار بالالارىمەن ۇيدە دە جۇمىس ىستەيدى جانە ولاردىڭ تابىسقا جەتۋى ءۇشىن ۇيدە كوڭىل ءبولۋ ماڭىزدى بولۋى مۇمكىن.
ا ق ش- تاعى مونتەسسوري مەكتەپتەرىنىڭ بىرىنە قابىلدانعان 5 جاسار بالالار كەزدەيسوق تاڭدالىپ، ولاردىڭ دامۋى زەرتتەلدى. بالالاردىڭ ساۋاتتىلىعى، ەسەپتەۋى، ۇلگەرىمى، الەۋمەتتىك داعدىلارى قاراپايىم مەكتەپتەگى بالالارعا قاراعاندا جاقسى ەكەنى انىقتالدى. 12 جاستا وقۋشىلاردىڭ اڭگىمە ايتۋ قابىلەتى جاقسى دامىعان. ءبىراق بۇل زەرتتەۋدىڭ وزىندە مونتەسسوري ءبىلىمى وتە جاقسى دەپ ايتۋعا جەتكىلىكسىز، بۇل ءۇشىن قوسىمشا زەرتتەۋلەر قاجەت.
تاعى ءبىر زەرتتەۋ مونتەسسوري مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتى كۇشتى ەكەنىن كورسەتتى.
بالالارعا جاس كەزىنەن باستاپ ءار ءتۇرلى ارەكەتتى ءوز بەتىنشە ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرۋ كەيىن ولاردى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋعا، قاتەلەردەن قورىتىندى جاساۋعا، يكەمدى ويلاۋعا ۇيرەتەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، مونتەسسوري ءبىلىمىنىڭ تارتىمدىلىعى ەرەكشە - بالانى تاۋەلسىز بولۋعا ۇيرەتۋ.
اقپارات دەرەككوزى: https://massaget.kz/layfsta
