قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىن دارىپتەۋ ءۇشىن ءتىل كلۋبتارىن كەڭەيتۋ كەرەك - نادەجدا شۋشانيكوۆا
وعان حالىق قالاۋلىسىنىڭ كەلەسى ءماسليحات سەسسياسىن تەك مەملەكەتتىك تىلدە وتكىزۋ جونىندە جاساعان ۇسىنىسى سەبەپ بولعان. №36-ورتا مەكتەپتە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ مۇعالىمى بولىپ جۇمىس ىستەيتىن ول، قالالىق ورالحان بوكەي اتىنداعى كىتاپحانادا «كەل، سويلەسەيىك» اتتى قازاق ءتىلى كلۋبىندا دا ساباق بەرەدى. وسى رەتتە، قازاقپارات ءتىلشىسى ءتىل جاناشىرى نادەجدا شۋشانيكوۆانى اڭگىمەگە تارتقان ەدى.
- اڭگىمەمىزدى تۋىپ-وسكەن جەرىڭىز جايلى باستاساق.
- 1982 -جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زايسان قالاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. سونداعى لومونوسوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتى ءتامامداپ، س. امانجولوۆ اتىنداعى ش ق ۋ-عا «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى» فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. ۋنيۆەرسيتەتتى 2003 -جىلى اياقتاپ، كەيىن وسىندا ماگيستراتۋرادا ءبىلىم الدىم. ەڭبەك جولىم وبلىستىق عىلىمي وندىرىستىك سوت ساراپتاماسىنىڭ زەرتحاناسىندا اۋدارماشىلىقتان باستالدى.
2010 -جىلى ش ق و لينگۆيستيكا ورتالىعىنا جۇمىسقا ورنالاسىپ، 10 جىل ەڭبەك ەتتىم. وندا وسكەمەن تۇرعىندارىنا، مەملەكەتتىك جانە ازاماتتىق قىزمەتكەرلەرگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتتىم. 2020 -جىلى لەۆ گۋميليەۆ اتىنداعى №38-مەكتەپ گيمنازياسىنا جۇمىسقا تۇردىم. وندا ەكى جىل قىزمەت ىستەگەن سوڭ №36-ورتا مەكتەپكە اۋىستىم. قازىر سوندا قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پانىنەن ساباق بەرەمىن.
- ءوزىڭىز قازاق ءتىلىن قالاي مەڭگەردىڭىز؟
- زايسانداعى لومونوسوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ ورىس ءتىلدى بولعانىمەن، كورشى-قولاڭ، اۋلاداعى قۇربى-دوستارىمنىڭ كوبىسى قازاق ەدى. ەس بىلگەلى قازاقشا سويلەپ كەلەمىن. تەك قازاقتارمەن ەمەس، باۋىرىم ەكەۋىمىز دە ۇيدە ءوزارا قازاقشا سويلەسەتىنبىز. باستاۋىش سىنىپتاردا قازاق تىلىنەن وليمپيادالارعا، ءتۇرلى سايىستارعا قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىنداردى الىپ ءجۇردىم. اۋداندىق اۋرۋحانادا جۇمىس ىستەگەن انام سول ۇجىمداعى جالعىز ورىس بولعاندىقتان، قازاق ءتىلىن تەز مەڭگەرىپ كەتتى. اكەم قازاقشا تۇسىنەتىن، ەركىن بولماسا دا اۋىزەكى سويلەيتىن.
- مۇعالىمدىك جولدى تاڭداۋىڭىزعا نە اسەر ەتتى؟
- بالا كۇننەن ۇستاز بولۋدى ارماندادىم. ءبىراق ناقتى وسى جولدى تاڭدايمىن دەپ 7-سىنىپقا كەلگەندە شەشتىم. الدىما قازاق ءتىلى ءپانىنىڭ مۇعالىمى بولامىن دەپ ماقسات قويدىم. ايتەۋىر كوپ جىلعى ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا سول ماقساتىما جەتتىم. بالالاردى ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتۋ - ءبىر عانيبەت. ال شاكىرتىڭ بەرگەن دارىسىڭنەن وڭ ناتيجە شىعارىپ، بيىكتەردى باعىندىرىپ جاتسا ودان سايىن شابىتتانا تۇسەسىڭ.
- وتباسىڭىز جايلى ايتىپ وتسەڭىز.
- كۇيەۋىم، ەكى قىزىم بار. جۇبايىم قالادا وسكەندىكتەن، قازاقشا بىلمەيدى. ال قىزدارىم ەكى ءتىلدى دە مەڭگەرگەن.
- دەپۋتات بولۋ ويىڭىز نەدەن تۋىندادى؟
- مۇعالىم دەگەن حالىقپەن تىعىز جۇمىس ىستەيتىن ادام عوي. سوندىقتان جۇرتتى تولعاندىرعان ماسەلەلەردى، قوعامداعى وزەكتى تاقىرىپتاردى جاقسى بىلەمىن. سول ءۇشىن سايلاۋعا قاتىستىم. سايلاۋالدى باعدارلامامدا جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ، مەديتسينالىق قىزمەت پەن حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ، كەدەيلىكتى تومەندەتۋ ماسەلەلەرىن كوتەردىم.
تەك كوتەرىپ قانا قويماي، ناقتى ارەكەت جولدارىن ۇسىندىم. 2023-2025 -جىلدارى حالىق قاتىساتىن بيۋدجەت شەڭبەرىندە 30 اۋلانى اباتتاندىرۋ جانە 15 بالالار مەن سپورت الاڭىن ورناتۋ، وسكەمەن قالاسى بويىنشا كەمىندە 32 دارىگەردى شەتەلدە وقىتۋ، وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم ساپاسىن جاقسارتۋ شارالارىن ۇسىندىم. سونداي-اق ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنداعى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءتيىستى جابدىقتارمەن جاراقتاندىرۋدى باقىلاۋ، بالالارعا سپورت سەكتسيالارى مەن شىعارماشىلىق ۇيىرمەلەرگە تەگىن بارۋعا مۇمكىندىك جاساۋ، دۋالدى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ەسەبىنەن تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارى تۇلەكتەرىنىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ دەڭگەيىن 82 پايىزعا دەيىن كوتەرۋ قاجەتتىگىن جەتكىزدىم.
سودان سوڭ، ەڭ باستىسى، ءتىلىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى جوعارى دەڭگەيدە دارىپتەۋ كەرەكتىگىن ايتتىم. ول ءۇشىن قالا كىتاپحانالارى بازاسىندا ءتىل ۇيرەتەتىن كلۋبتاردىڭ جەلىسىن كەڭەيتۋ ارقىلى جىل سايىن 1,2 مىڭ ادامعا مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتىپ، قالاداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايىن، مادەني مۇرا ەسكەرتكىشتەرىن ەل اراسىندا تانىمال ەتۋ بويىنشا ءتيىستى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ قاجەت.
وسىلايشا، وسكەمەندىكتەردىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا ءبىر مانداتتى №11-سايلاۋ وكرۋگى بويىنشا قالالىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتتىعىنا سايلاندىم. ماعان 5092 ادام داۋىس بەرىپتى. ارينە، بۇل مەن ءۇشىن زور مارتەبە، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. ەندى حالىقتىڭ ارتقان سەنىمىن اقتاۋ ءۇشىن بارىمدى سالىپ ەڭبەك ەتەمىن.
- ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ العاشقى وتىرىسىندا ءسىزدىڭ كەلەسى سەسسيانى قازاق تىلىندە وتكىزۋگە ۇسىنىس جاساعانىڭىز جايلى ۆيدەو الەۋمەتتىك جەلىدە كەڭىنەن تاراپ كەتتى. جۇرتشىلىق ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، ءسىزدى قولدايتىندىقتارىن جەتكىزىپ جاتىر.
- ءيا، سونداي ۇسىنىس جاسادىم. سەبەبى ءبىز قازاق ەلىندە تۇراتىنىمىزدى، مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى ەكەندىگىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىك مەكەمەلەردەگى جينالىستار، شارالار تەك قازاقشا ءوتۋى ءتيىس. وكىنىشكە قاراي، كەيبىر شەنەۋنىكتەر قازاق تىلىندە ەكى ءسوزدىڭ باسىن قوسا الماي جاتادى. ءتىپتى جۋىقتا پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ انت بەرۋ راسىمىندە قاراكوزدەرىمىزدىڭ تىلدەرى كۇرمەلىپ، حالىقتىڭ سىنىنا ۇشىرادى. بۇل دەگەن ۇيات قوي!
- ورالحان بوكەي اتىنداعى كىتاپحانادا «كەل، سويلەسەيىك» اتتى قازاق ءتىلدى كلۋبىندا ساباق بەرەدى ەكەنسىز...
- بۇل كلۋب قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن اشىلعان. ۇسىنىس تۇسكەن سوڭ، ءتىل جاناشىرى بولعاندىقتان ەش ويلانباستان كەلىسىمىمدى بەردىم. قازىر ەرەسەكتەرگە جانە بالالارعا مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەتىپ ءجۇرمىن. كەز كەلگەن ادام ۇيىرمەگە كەلىپ، ءتىلدى تەگىن ۇيرەنە الادى.
- بوس ۋاقىتىڭىزدى قالاي وتكىزەسىز؟
- بوس ۋاقىتىم وتە از. جۇمىس تا كوپ، ۇيدە بالا-شاعانىڭ قامى تاعى بار. ال بىلاي مۋزىكانى جاقسى كورەمىن. تەك قازاقشا ءان تىڭدايمىن. سۇيىكتى ءانىم - روزا رىمبايەۆانىڭ ورىنداۋىنداعى «اتامەكەن» ءانى. انشىلەردەن ديماش قۇدايبەرگەندى، «مۇزارت» توبىن، قايرات نۇرتاستى، قىدىرالى مەن قاراقاتتى ءسۇيىپ تىڭدايمىن.
ودان كەيىن ءتۇرلى تاماق پىسىرگەن ۇنايدى. قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىن تۇگەل دەرلىك ازىرلەي الامىن. اۋىلدان شىققاننان كەيىن ءبارىن ۇيرەندىك قوي. ءتۇرىم ورىس بولعانمەن، جانىم قازاق. قامىردى ءوزىم يلەپ، باۋىرساق پىسىرەمىن، ەت اسامىن. ءاز-ناۋرىز سايىن ناۋرىزكوجە ازىرلەيمىن.
- اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت!
