قازاقستاندا ءماجىلىس پەن ءماسليحات دەپۋتاتتارىن سايلاۋ باستالدى
19-قاڭتار كۇنى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ق ر پارلامەنتىنىڭ جەتىنشى سايلانعان ءماجىلىسىن تاراتۋ تۋرالى جارلىق شىعاردى. ءماجىلىس قۇرامىندا 107 دەپۋتات بار ەدى. ال جاڭادان جاساقتالاتىن ماجىلىستە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى اتىنان سايلاناتىن 9 ماندات قىسقارىپ، 98 دەپۋتات قالادى جانە ولاردىڭ وكىلەتتىك مەرزىمى - بەس جىل بولماق.
ەندى ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ 70 پايىزى پارتيالىق ءتىزىم ارقىلى، ال قالعان 30 پايىزى - ءبىرمانداتتى وكرۋگتەردەن سايلانادى. ۇمىتكەرلەر سايلاۋعا پارتيالار مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار اتىنان قاتىسا الادى جانە ءوزىن-ءوزى ۇسىنۋعا مۇمكىندىك الادى.
وبلىستاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ جانە استانانىڭ ءماسليحاتتارىنا دەپۋتاتتاردىڭ 50 پايىزى ماجوريتارلى جۇيە بويىنشا، ال قالعان 50 پايىزى - پارتيالىق تىزىمدەر بويىنشا سايلانباق. اۋداندار مەن قالالاردىڭ ءماسليحاتتارىنا سايلاۋ تولىق ماجوريتارلىق جۇيە بويىنشا وتەدى. ماجوريتارلىق جۇيە - ساياسي پارتيالار ەمەس، ناقتى جەكە تۇلعالار داۋىسقا تۇسەتىن ءادىس.
بۇعان دەيىن ساياسي پارتيالاردى تىركەۋ ءراسىمى ايتارلىقتاي جەڭىلدەگەن ەدى. بۇرىن پارتيا قۇرۋ ءۇشىن قۇرامىنداعى ادام سانى 20 مىڭعا جەتۋى ءتيىس ەدى، ال قازىر 5 مىڭعا دەيىن قىسقارتىلدى. پارتيالاردىڭ ايماقتارداعى وكىلدىكتەرىندە، ءار وڭىردە كەمىندە 600 جاقتاس بولۋى شارت ەدى، بۇگىندە ساياسي ۇيىمنىڭ تىركەلۋى ءۇشىن ءار ايماقتان 200 ادام جەتكىلىكتى.
پارتيالاردىڭ پارلامەنتكە ءوتۋى ءۇشىن ەڭ تومەنگى شەگى 7 پايىزدان 5 پايىزعا تومەندەتىلدى. ايەلدەر، جاستار جانە ەرەكشە مۇقتاجدىعى بار ادامدارعا %30 كۆوتا ساقتالادى.
ءماجىلىس سايلاۋىنا 7 ساياسي پارتيا تىركەلدى، ولار - «قازاقستاننىڭ حالىق پارتياسى»، «اۋىل» حالىقتىق- دەموكراتيالىق پاتريوتتىق پارتياسى، «جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى، «AMANAT» پارتياسى، «اق جول» قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق پارتياسى، «بايتاق» قازاقستاندىق جاسىلدار پارتياسى، «Respublica» پارتياسى.
رەسپۋبليكالىق تەلەارنالاردا تىكەلەي ەفيردە ءماجىلىسى سايلاۋىنا قاتىساتىن 7 پارتيا وكىلدەرى اراسىندا ءۇش دەبات ءوتتى.
بۇگىن 12 ميلليونعا جۋىق ازامات تاڭداۋ جاسايدى. الدىن الا تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا 11970406 سايلاۋشى انىقتالدى. سايلاۋشىلاردىڭ ەڭ كوبى - 1177507 سايلاۋشى تۇركىستان وبلىسىندا، ال ەڭ ازى - 138277 سايلاۋشى ۇلىتاۋ وبلىسىندا تىركەلگەن.
ەل ۋچاسكەلەرىندە داۋىس بەرۋ جەرگىلىكتى ۋاقىتپەن ساعات 07:00-دەن 20:00-گە دەيىن جۇرگىزىلەدى. ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارى جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا ساعات 20:00-دە داۋىس ساناۋدى، داۋىس بەرۋ ناتيجەلەرى تۋرالى حاتتاما جاساۋدى باستايدى.
ۋاقىت بەلدەۋىنە بايلانىستى كەيبىر شەت مەملەكەتتەردە داۋىس بەرۋ بىزدەن ەرتە باستالدى. قازاقستاندىقتار ءومىر سۇرەتىن ەۋروپا، ۇلى بريتانيا، رەسەي، ا ق ش، قىتاي، كورەيا، ءۇندىستان سىندى ءبىرقاتار مەملەكەتتە 77 داۋىس بەرۋ ۋچاسكەسى اشىلعان.
بۇل جولى داۋىس ساناۋ پروتسەدۋراسى ۇزاققا سوزىلادى. سەبەبى بيۋللەتەندەر سانى ادەتتەگىدەن كوپ. ءبىراق، زاڭ بويىنشا داۋىستاردى ساناۋ 12 ساعاتتان اسپاۋى ءتيىس. داۋىستاردى ساناۋ بارلىق سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە تاڭعى 8:00-دە اياقتالادى.
رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا (استانا، الماتى جانە شىمكەنت) داۋىس بەرۋ ءتورت بيۋللەتەن بويىنشا سانالادى. ونىڭ ەكەۋى پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىن سايلاۋ جانە ەكەۋى - ءماسليحاتتار بويىنشا. ال 17 وبلىستا داۋىس بەرۋ بەس سايلاۋ بيۋللەتەنى بويىنشا وتپەك. ونىڭ ەكەۋى ءماجىلىس بويىنشا، ەكەۋى - وبلىستىق ءماسليحاتتار بويىنشا جانە بىرەۋى - اۋداندىق نەمەسە قالالىق بيۋللەتەندەر.
سايلاۋ كۇنى 45 مىڭنان استام پوليتسەي قوعامدىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتەدى. ونىڭ ىشىندە بەلگىلى ءبىر بولىگى تىكەلەي سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە جانە ءبىر بولىگى كوشەدە ءتارتىپتى قاداعالايدى. ودان بولەك، سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە جاقىن اۋماقتاردا كۇزەت بولادى.
سايلاۋ كۇنى مۇگەدەكتىگى بار جاندارعا دا ءتيىستى جاعداي جاسالادى. بارلىق وڭىردەگى سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە برايل ءشريفتى بار ترافارەتتەر، سونداي- اق كانديداتتار تىزبەسى بار بيۋللەتەندەردىڭ اۋديو نۇسقالارى قولجەتىمدى بولادى.
سونداي-اق سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە سانيتارلىق تالاپتار ساقتالۋى ءتيىس. دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسە- ءمينيسترى - باس مەملەكەتتىك سانيتاريالىق دارىگەر ايجان ەسماعامبەتوۆا داۋىس بەرۋشىلەرگە ماسكا تاعۋدى ۇسىندى.
