جانۋارلاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىنىڭ ادامدارعا بەرەر ءوز تاعىلىمى بار

استانا. قازاقپارات- مەن مىنا دۇنيەنىڭ جاراتىلىسىنا تاڭعالامىن. ەگەر اينالاڭا ويلانىپ قارايتىن بولساڭ، جاراتقاننىڭ شەبەرلىگىنە ەرىكسىز سۇيسىنەسىڭ. جاقىندا ۇيدەگى «جانۋارلار الەمىنىڭ ۇلكەن اتلاسى» اتتى ەنسيكلوپەديانى وقىپ شىقتىم. سوندا كوزىم جەتتى - تابيعاتتىڭ ءوزى تۇنىپ تۇرعان تاعىلىم ەكەن عوي.

جانۋارلاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ داعدىسى، ۇيرەنشىكتى ادەتتەرى كوز الدىڭا كادىمگى ءومىردى ەلەستەتەدى، ويلاندىرادى. بويىڭداعى ءمىنىڭدى كورۋ ءۇشىن، مىنەزىڭدى تۇزەتۋ ءۇشىن جانۋارلار الەمىنە تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ، ويلى كوزبەن قاراۋ دا جەتكىلىكتى ەكەن...

الەمدەگى ەڭ كىشكەنتاي قۇس - كوليبر. كوليبر قاناتىن مينۋتىنا 200 رەت قاعادى. ولار قاناتىن وسىنداي كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن قاعۋعا جانە ۇزدىكسىز قوزعالىستا بولۋعا ءماجبۇر. ويتكەنى كوليبر بۇتاعا وتىرعان ساتتەن-اق قان اينالىمى باياۋلاي بەرەدى. ال ەگەر ۇزاق ۋاقىت قوزعالىسسىز وتىرىپ قالسا، ولەدى. سوندا كىپ-كىشكەنتاي كوليبردىڭ ءوزى قوزعالماسا، ەڭبەك ەتپەسە ولەتىن بولسا، وندا ادامدار دا سول سەكىلدى ەمەس پە؟! ادامدار دا ەڭبەكسىز ءولىپ كەتەدى ەمەس پە؟!

تاماعى توقتىق،

جۇمىسى جوقتىق

ازدىرار ادام بالاسىن، -

دەپ ۇلى ويشىل اباي اتامىز ايتپاقشى، ادام ەڭبەكسىز ازىپ، جانى، رۋحى، ادامدىعى ولەدى ەمەس پە؟!

كەرىك - جەر بەتىندەگى بويى ەڭ بيىك جانۋار. ونىڭ بويى 5-6 مەترگە دەيىن جەتەدى. تابيعات وعان سىمباتتى سيراق، ۇزىن بوي، ادەمى تەرى - تاڭداي قاعارلىق كورىك سىيلاعانمەن، داۋىس بەرمەپتى. مەن وقىعان كىتاپتا: «سوندىقتان دا ول بار الەمدى ءوز بيىگىنەن ءۇنسىز باقىلاپ تۇرادى»، - دەپ جازىلادى. قۇدايدىڭ قۇدىرەتى-اي! ەڭ بيىكتە تۇرعان جانۋاردىڭ ءوزى باسقالاردان بيىكتە تۇرعانىن بىلدىرگىسى كەلىپ، دىبىس شىعارمايدى...

ءپىل - دۇنيەدەگى قۇرلىقتا تىرشىلىك ەتەتىن ەڭ ءىرى ءارى ەڭ اۋىر سالماقتى جانۋار. ول وتە كۇشتى. ءپىلدىڭ كۇشتىلىگى سونشالىق - ول ارىستانداردان دا، گەپاردتان دا، ءتىپتى ۇزىندىعى 10 مەترگە دەيىن جەتەتىن الىپ پيتونداردىڭ تەمىردەي تەگەۋرىندى «قۇشاعىنان» دا قورىقپايدى. ءبىراق سونداي كۇشتى بولا تۇرا وتە مومىن، بەيبىت جانۋار. ەشكىمگە زيانى جوق، وزدىگىنەن تيىسپەيدى. و، مىقتىلىق!..

گەپارد - الەمدەگى ەڭ جۇيرىك اڭ. جەمتىگىن قۋعاندا، جىلدامدىعىن ساعاتىنا 120 شاقىرىمعا دەيىن ارتتىرا الادى، ال ەڭ شاباندوز جىلقىلار ساعاتىنا 75 شاقىرىمدى عانا جۇگىرە الادى ەكەن. ول كوبىنەسس بوكەندەردى اۋلايدى. گەپارد اشتىقتان ءولىپ كەتسە دە، ولەكسەگە جولامايدى. اسىل جانۋار وسى ارقىلى اسىلدىعىنا كىر كەلتىرمەيتىن شىعار... ارام ەتكە، ارامدىققا جولايتىن تەك قورقاۋلار مەن كۇشىگەندەر عانا ەمەس پە؟! اسىل جانۋار ءوستىپ ءولىپ كەتسە دە، اسىلدىعىنا سىزات تۇسىرمەيدى. ال ءبىز، ادامدار شە؟.. ادامدىعىمىزدى وسىنداي جانكەشتىلىكپەن قورعايمىز با؟

الپامىس فايزوللا، س.سەيفۋللين اتىنداعى №11 مەكتەپتىڭ 11-سىنىپ وقۋشىسى، ورال قالاسى.