جەر بەتىندە «شاشىلىپ» قالعان ادامزاتتىڭ اقىرىنا الىپ كەلەتىن اتوم بومبالار بار

استانا. قازاقپارات. جەر تەك قانا قازىنالى كومبەلەردى جاسىرىپ جاتقان جوق. ساناۋلى سەكۋند-مينۋتتاردا جارتى الەمنىڭ كۇلىن كوككە ۇشىراتىن «قازىنالاردى دا» بۇركەۋدە.

سوناۋ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان باستاپ ەسەپتەيتىن بولساق، ەۋروپادا 900 توننادان اساتىن بومبالاردى القاپتاردان جيناعان ەكەن.

ءالى كوزگە تۇسپەي، ديقانداردىڭ سوقاسىمەن جەر بەتىنە شىقپاي جاتقان قانشا بومبا بار. ءتىپتى، قازىرگى جەراستىنداعى قاۋىپتى تەمىردى الىستان سەزەتىن اپپاراتتاردىڭ ءوزى ءالى جارىلماي تەرەڭدە جاتقان وق-ءدارى، سنارياد-بومبالاردى تابۋعا دارمەنسىز كورىنەدى. ونى دا قويشى. جارىلا قالسا، كوپ شىعىن اكەلە قويماس. ءبىراق جەر بەتىندە ءتۇرلى جاعدايلاردا «شاشىلىپ» قالعان ادامزاتتىڭ اقىرىنا الىپ كەلەتىن اتوم بومبالارىن قايدا قويامىز؟ مىنە، قىزىق!

ا ق ش 11 يادرولىق بومباسىن جوعالتىپ العانىن رەسمي مويىنداپ وتىر. ال جالپى الەمدە 50 گە تارتا وسىنداي اتوم بومباسى جوعالعان. ناقتى دەرەك: ا ق ش اسكەريلەرى الياسكادان تەحاسقا اكەلە جاتقاندا «جوعالتقان». يادرولىق بومبا الىپ ۇشاتىن ۆ-36 ۇشاعى كوكتە كەلە جاتىپ، قوزعالتقىشى جۇمىس ىستەمەي قالعان سوڭ، بورتىنداعى بومبانى جەرگە تاستاي سالعان. نەگە ەكەنى قايدام، بومبا جارىلماي قالعان. ءبىراق ىزدەۋ سالعاندا تابىلماعان. ەكىنشى ءبىر وقيعا، گرەنلانديادا بولعان. تاعى دا سول ۆ-52 ۇشاعى مۇزدى جارتاسقا سوعىلىپ، قاناتىنا بايلانعان اتوم بومباسى مۇز استىنا كەتكەن. ال ونى الۋدىڭ ەش مۇمكىندىگى بولماعان. بالكىم، سولتۇستىكتەگى ماڭگىلىك مۇز قاباتى ەرىگەندە بولماسا؟ ال ول قاشان ەريدى؟ ەرىمەۋى دە مۇمكىن. دەمەك، سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت استىندا قاۋىپتى بومبا ءالى جاتىر.

مۇنداي «شاشىلىپ» جاتقان بومبالاردىڭ كوبىن امەريكالىق اسكەريلەر «سىنعان جەبە» دەيدى ەكەن، ويتكەنى قاجەت جاعدايدا بىرەۋلەردىڭ ونى سۋ استىنان شىعارىپ الۋى دا مۇمكىن. بومبانىڭ ءبىرى 1956- جىلى امەريكالىق ا-ە4 رەاكتيۆتى ۇشاعىنان ءتۇسىپ قالىپ، جاپونيا جاعالاۋىنان 80 ميلدىك قاشىقتىقتا مۇحيت تۇبىنە باتىپ كەتكەن.

تاعى ءبىر ۇقساس وقيعا 1961- جىلى بولدى. سىناق كەزىندە ۆ-52 ۇشاعى 24 مەگاتونناعا تەڭ يادرولىق زاريادى بار بومبانى سولتۇستىك كارولينانىڭ سۋىنا تاستاعان. دالىرەك ايتقاندا، كەزىندە اۋىلشارۋاشىلىق القابى بولعان، ءبىراق كەيىن سۋ باسىپ قالعان جەرگە تاستاپتى. بۇل بومبا سول ۋاقىتتان بەرى ءالى سۋ استىندا جاتىر ەكەن.

ءبىزدىڭ ايتارىمىز - جۇرتتى قورقىتۋ ەمەس. تەك ادامزاتتىڭ جەر استىندا بولسىن، سۋ استىندا بولسىن، ءتۇرلى مادەني، تاريحي قۇندىلىقتارىن عانا ەمەس، وسىنداي جويقىن قارۋلاردى دا «قازىنا» رەتىندە ساقتاپ وتىرعانىن جەتكىزۋ.

سەيسەن امىربەك ۇلى

دەرەككوز: «ايقىن» گازەتى. 2012