يراندى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا
بۇعان حيدجابتى دۇرىس تاقپاعانى ءۇشىن ۇستالعان قىزدىڭ ءولىمى سەبەپ بولعان.
Massaget.kz ءتىلشىسى يرانداعى نارازىلىق اكسياسى قالاي بولعانىن باياندايدى.
ءبارى قالاي باستالدى؟
يراننىڭ كۇردىستان بولىگىندە تۇراتىن 22 جاستاعى ماحسا اميني وتكەن سەيسەنبىدە تەگەرانعا كەلگەن. مەترودان شىعىپ كەلە جاتقان كەزدە ونى پوليتسەيلەر ۇستاعان. سەبەبى اميني حيدجابتى دۇرىس تاقپاي، شاشى كورىنىپ قالعان.
ۇستالعاننان كەيىن بىرنەشە ساعاتتان سوڭ اميني كوماعا ءتۇستى. ال 16- قىركۇيەكتە اۋرۋحانادا قايتىس بولدى. كۋاگەرلەر پوليتسەيلەر قىزدى ۇرىپ-سوقتى دەپ ايىپتاپ جاتىر. ءبىراق پوليتسيا گەنەرالى حوسسەين راحيمي بۇل وتىرىك ەكەنىن، قىزدىڭ جۇرەگى ۇستاپ قالىپ كوز جۇمعانىن ايتقان.
ءبىراق تۋىستارى بۇل سوزگە سەنبەيدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ماحسادا جۇرەك اۋرۋى ەشقاشان بولماعان.
ماحسا اميني. وتباسى مۇراعاتىنان
كەيىن «تاربيەلەۋ» ساباعى كەزىندە بەينەكامەراعا تۇسىرىلگەن كادرلار كورسەتىلدى. وندا قىز (ماحسا بولۋى مۇمكىن) «تاربيەلەۋ سىنىبىندا» پوليتسيا وكىلدەرىمەن سويلەسىپ تۇرادى دا، تالىپ قالادى. ءبىراق، CNN پىكىرىنشە، ۆيدەو مونتاجدالعان بولۋى مۇمكىن.
IranWire باسىلىمى ماحسا تۇسكەن اۋرۋحانانىڭ دارىگەرلەرىمەن سويلەسكەن. ولار قىزدىڭ باسسۇيەگى سىنعانىن، باسىنا قاتتى سوققى جاسالۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتقان.
حالىق نارازىلىققا شىقتى
22 جاستاعى امينيدىڭ ولىمىنەن كەيىن ەل استاناسى تەگەران مەن يراننىڭ سولتۇستىك-باتىسىندا، كۇردىستان پروۆينتسيالارىندا حالىق نارازىلىققا شىقتى. ولار پوليتسيا زورلىق-زومبىلىعىنا عانا ەمەس، ايەلدەردى «دۇرىس ەمەس» كيىمى ءۇشىن ۇستاۋ مۇمكىندىگىنە دە قارسى شىقتى.
قۇقىق قورعاۋشىلار، ميتينگ بولادى دەپ قورقىپ، ماحسانى قوشتاسۋ ءراسىمىنسىز جەرلەۋدى سۇراعان. ءبىراق وتباسى باس تارتىپتى. ءسويتىپ، امينيدىڭ تۋعان قالاسى ساككەزدە 17- قىركۇيەكتە، جەرلەۋ كۇنى جۇزدەگەن ادام نارازىلىققا شىقتى. ايەلدەر ورامالىن شەشىپ، «ماسقارا»، «ديكتاتورعا ءولىم» دەپ ايعايلادى.
IranWire باسىلىمىنىڭ مالىمەتىنشە، پوليتسيا سول كەزدە كوز جاساۋراتاتىن گاز بەن قارۋ قولدانعان. ادام قۇقىعىن قورعاۋشىلار ميتينگتە 30 دان اسا ادام زارداپ شەككەنىن حابارلاعان.
كەيىن يراننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ميتينگتەر وتە باستادى. سولاردىڭ ءبىرىن تەگەران ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى ۇيىمداستىرىپ، «ولگىم كەلمەيدى!»، «سەنىڭ قانىڭ ەشقاشان ۇمىتىلمايدى!»، «ايەلدەر، ءومىر جانە ەركىندىك» دەگەن پلاكاتتار الىپ شىققان.
«بۇل جاڭالىقتى ەستىگەنىمدە داۋسىم دىرىلدەپ كەتتى، سەبەبى پوليتسيا مەنى دە ءبىر-ەكى رەت توقتاتقان. ەگەر مەن وسىنداي جاعدايعا تاپ بولسام، اتا-انامنىڭ ءحالى نە بولارىن بىلمەيمىن»، - دەيدى ميتينگكە شىققان قىزداردىڭ ءبىرى Reuters باسىلىمىنا.
«مەنىڭشە، مەملەكەت حيدجاب مىندەتىنەن باس تارتۋى كەرەك. ونى قولدايتىن كەز كەلگەن ادام حيدجاب كيە بەرسىن. ال ۇنامايتىندار حيدجاب كيمەي-اق قويسىن»، - دەيدى تاعى ءبىر قىز.
ميتينگكە شىققاندار اراسىندا قازا تاپقاندار بار
ال جەلىدە يراندىق تانىمال ايەلدەر امينيدى قولداپ، شاشىن قيىپ، فوتوسۋرەتتەر مەن ۆيدەولار تاراتىپ جاتىر.
يراندىق ب ا ق مالىمەتىنشە، يراننىڭ كۇردىستاندىق بولىگىندە بولعان ميتينگ كەزىندە بەس ادام قازا بولعان، پوليتسەيلەر ولارعا وق اتقان ەكەن.
حالىقارالىق Hengaw ادام قۇقىعىن قورعاۋ توبى ديۆانداررە قالاسىندا ەكى ادام قازا تاپقانىن مالىمدەدى. ءبىراق يراندىق رەسمي وكىلدەر ادام ءولىمى تۋرالى كەي اقپاراتتى جوققا شىعارىپ، تەك ۇستالدى دەپ حابار تاراتقان.
سونىمەن قاتار، تەگەران مەن كۇرد اۋداندارىندا ينتەرنەت ءجوندى ىستەمەي تۇرعانى حابارلاندى. ۇلى بريتانيالىق NetBlocks توبىنىڭ مالىمەتىنشە، «كۇردىستان استاناسى سەنەندەدجدە ينتەرنەت تولىعىمەن جوق» ەكەن.
يراندىق ب ا ق مالىمەتىنشە، حالىق شۋىنان كەيىن تەگەراندا ادەت-عۇرىپ پوليتسياسىنىڭ باسشىسى قىزمەتىنەن بوساتىلعان. ەل پرەزيدەنتى ەبراحيم رايسي امينيدىڭ ءولىمىن تەرگەۋدى تاپسىرعان.
يران سوت بيلىگىنىڭ باسشىسى گوليام حوسسەين موحسەني-ەدجەي دە «شەنەۋنىكتەر مەن پوليتسەيلەردىڭ قاتەلىگىنە كوز جۇما قارامايتىنىن» ايتقان.
الەم نە دەيدى؟
ەۋروپالىق وداق ادام ولىمىنە جول بەرۋگە بولمايتىنىن، كىنالىلەر جاۋاپقا تارتىلۋى كەرەگىن مالىمدەدى.
«وتكەن اپتادا 22 جاستاعى ماحسا اميني يراندا حيدجاب كيۋ زاڭدارىن بۇزعانى ءۇشىن ۇستالىپ، پوليتسيانىڭ قاماۋىندا العان جاراقاتتارىنان قايتىس بولدى. ءبىزدىڭ ويىمىز ماحسا امينيدىڭ وتباسى مەن دوستارىمەن بىرگە. ونىڭ باسىنان وتكەن وقيعاعا جول بەرىلمەيدى جانە ادام ولىمىنە كىنالىلەر جاۋاپقا تارتىلۋى كەرەك»، - دەدى ە و سىرتقى ىستەر جونىندەگى رەسمي وكىلى.
ال ا ق ش مەملەكەتتىك حاتشىسى ەنتوني بلينكەن امەريكالىقتار يران حالقىمەن بىرگە ەكەنىن ايتتى.
«ماحسا اميني بۇگىن ءتىرى بولۋى كەرەك ەدى. ونىڭ ورنىنا ا ق ش پەن يران حالقى ونى جوقتاپ جاتىر. ءبىز يران ۇكىمەتىن ايەلدەردى جۇيەلى تۇردە قۋدالاۋدى توقتاتىپ، بەيبىت شەرۋلەرگە رۇقسات بەرۋگە شاقىرامىز»، - دەپ جازدى بلينكەن Twitter- دە.
