قازاق قالاي كوڭىل ايتقان؟
كوڭىل ايتۋ - جانى اشىعاندىقتى، قايعىعا ورتاقتىقتى، جاقىندىقتى، سىيلاستىقتى بىلدىرەدى. قازاق حالقىندا كىسى، وتباسى، اۋىل، رۋ باسىنا تۇسكەن قايعى- قاسىرەت، ءولىم- جەتىمگە بايلانىستى كوڭىل ايتۋ قارا سوزبەن دە، ولەڭمەن دە ايتىلادى. قازا الدىمەن ەستىرتىلەدى دە، سودان كەيىن كوڭىل ايتۋ باستالادى. كوڭىل ايتۋعا جۇباتۋ جالعاسادى. بۇل عۇرىپتىق سالتتاردىڭ ءبارى ءوزارا ساباقتاسىپ، ادام ويىن تەرەڭنەن تەربەپ، قايعىسىن سەيىلتەتىن ويلى، ۇتقىر سوزدەرمەن كوركەم جەتكىزىلەدى. نەگىزگى وي ماقال- ماتەلمەن الىستان وراعىتىلا كەلە، قايعىلى ادامنىڭ جىگەرىن قايراپ، ءۇمىتىن جەبەيدى. مىسالى، بايدالى بي ءۋاليدىڭ كىشى ايەلى ايعانىمعا: «ءۇمىت، سەنىم، تىلەك بار،
قۋانتىپ، قۋات الدىرار.
جىلاۋ دەگەن ازاپ بار،
قۋارتىپ وتقا جاندىرار.
مەن قايعىڭدى قوزعاعالى كەلگەم جوق، قايراتىڭدى قولداعالى كەلدىم» دەگەن ەكەن. بولتىرىك شەشەن قىرعىز بيلەۋشىسىنىڭ بالاسى قايتىس بولعاندا: «اققۋ قۇسقا وق تيسە، قاناتىن سۋعا تيگىزبەس، الىمدەردىڭ اق ءسوزى، ولگەنىڭدى ءتىرىلتىپ، وشكەنىڭدى جاندىرار. دوس كوتەرەر ءولىمدى، بەكەم بۋ تورەم بەلىڭدى!»، - دەپ كوڭىل ايتىپتى.
قازالى ۇيگە بارعاندا «ولگەننىڭ سوڭىنان ولمەك جوق، ولگەنگە قايتىپ كەلمەك جوق»، «ات تۇياعىن تاي باسار»، «ارتى قايىرلى بولسىن، قالعانىنا ءومىر بەرسىن»، «اللا سىزدەرگە سابىر بەرسىن»، «ومىردەن وتكەن جان يماندى بولسىن، توپىراعى تورقا، جاتقان جەرى جايلى بولسىن»، «امال داپتەرى وڭ جاعىنان اشىلسىن، اللا الدىنان جارىلقاسىن»، «ورنىندا بار وڭالار» دەگەن سياقتى كوڭىل ايتىلادى. ادامنىڭ قايعىسىن ءبولىسۋ قازاق قوعامىندا ەرتەدەن تامىرىن ۇزبەي كەلە جاتقان ءراسىم.
Massaget.kz
