استانا ۇلەسكەرلەرىنىڭ باسى تاعى داۋعا قالدى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ەل استاناسىنان باسپانالى بولامىن دەپ، جيناعان قاراجاتىن جاڭادان قۇرىلىسى باستالعان كوپ پاتەرلى تۇرعىن ۇيگە قۇيعان ۇلەسكەرلەر تاراپىنان تاعى شۋ شىقتى.

ءبىراق، بۇل جولعى داۋدىڭ ءجونى بولەك. ادەتتە، ۇلەسكەرلەر بۇكىل قارجىسىن قۇرىلىسقا قۇيىپ، كەيىننەن كىلتىن الا الماي جۇرسە، بۇل جولى وسىدان ەكى جىل بۇرىن كىرىپ العان پاتەرلەرىنىڭ شارشى مەترى دۇرىس ەسەپتەلمەۋىنە بايلانىستى «اسەم تاس-2» مەن «كەڭ دالا» كەشەندەرىنىڭ تۇرعىندارى قۇرىلىس كومپانيالارىمەن ورتاق مامىلەگە كەلە الماي ءجۇر.

داۋدىڭ باسى قۇرىلىس كومپانياسى جوبالاۋشىلارىنىڭ تۇرعىن ۇيدەگى ءار پاتەردىڭ شارشى مەترىن ەسەپتەۋدە جىبەرگەن قاتەلىگىنەن باستالعان. پاتەر يەلەرى قۇرىلىس باستالعان كەزدە جوبالانعان اۋداننىڭ تولىق اقشاسىن تولەگەن. الايدا باسپانالارى دايىن بولعاننان كەيىن، پاتەرلەرىنىڭ كولەمى بىرنەشە شارشى مەترگە ارتىق شىققان. ەندى كومپانيا تۇرعىنداردان ارتىق بەرىلگەن شارشى مەتردىڭ اقشاسىن تالاپ ەتىپ وتىر.

«ۇلەسكەرلەر پاتەردىڭ تولىق قۇنىن تولەگەنىمەن، سوڭعى 1-2 جىل بويى وزدەرىنىڭ قۇقىقتارىن بەكىتەتىن قۇجاتتارىن الا الماي ءجۇر. پاتەردىڭ قۇنى تولىعىمەن وتەلگەنىنە، ەشقانداي قارىزدىڭ جوقتىعىنا قاراماستان، قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ «تۇرعىنداردى پاتەرلەرىنەن شىعارىپ جىبەرەمىز» دەپ قوقان- لوقى جاساۋى جاعدايدى ۋشىقتىرىپ تۇر. ۇلەسكەرلەردىڭ ءبىر عانا مىندەتتەمەسى - ول تولەم جاساۋ. ال قالعانى - قۇرىلىسشىلاردىڭ موينىندا. ءۇيدى سالۋشى تاراپىنان ساپاعا، اۋدانى مەن پايدالانۋعا بەرۋ مەرزىمىنە قاتىستى مىندەتتەمەلەرىنىڭ بۇزىلعاندىعى بايقالادى.

قۇرىلىسشى «Orda Invest» كومپانياسىنىڭ توبىنا كىرەدى. ول تۇرعىن- جاي اۋدانىن بولجامدى اۋداننان كەي جەردە 2، ال ەندى ءبىر پاتەردە 3 شارشى مەترگە ارتىعىمەن سالعان. وسىعان بايلانىستى، ولار قوسىمشا اقشا تولەۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. كەلىسىمشارتتا قوسىمشا اقشا تولەۋ كوزدەلمەگەن. بۇل - قۇرىلىسشىنىڭ كىناسى عوي. ارينە، ۇلەسكەرلەر مۇنى جان- جاقتى ءتۇسىندىرۋدى، قانداي جاعدايدا قوسىمشا اقشا تولەۋلەرى قاجەتتىگىنە قاتىستى مىندەتتەمەلەرىن كورسەتىپ بەرۋدى سۇرايدى. تۇرعىنداردىڭ مۇنداي وتىنىشىنە قۇرىلىس كومپانياسى «ولاردى ۇيدەن قۋىپ شىعاتىندىقتارىن» العا تارتادى. قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ مۇنداي تالابى قانداي دا ءبىر قۇجاتسىز اۋىزشا ايتىلىپ وتىر»، - دەدى «اسەم تاس» ۇلەسكەرلەرىنىڭ وكىلى داۋرەن عابدۋل. ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، قالاداعى قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ بارلىعى بىردەي ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى زاڭنامانى ساقتاي بەرمەيدى. ولار ۇلەسكەرلەرمەن برونداۋ، ينۆەستيتسيا سالۋ، بىرگە جۇمىس ىستەۋ تۋرالى كەز كەلگەن كەلىسىمشارتتى جاساۋعا دايىن. الايدا، ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى كەلىسىمشارت جاساسۋعا كەلگەندە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋدان جالتارىپ كەتەدى.

«ءبىراق، بۇل - ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس جانە بىزدە وسىعان قاتىستى زاڭ دا بار. جالپى، قۇرىلىسشىلاردىڭ بارلىعى دەرلىك ەكى تاراپتىڭ دا قۇقىعى قورعالعان «ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى» زاڭدى ەلەمەي وتىر. ءدال وسى كۇردەلى ماسەلەگە قاتىستى بىزدە ەكى پروبلەمالى قۇرىلىسشى بار. ولار - «Orda Invest» جانە «سايران بىرلەستىگى» كومپانيالارى. ەكەۋىنە دە ءبىر زاڭگەرلىك كومپانيا قىزمەت كورسەتەدى. ولار ەكى تۇرعىن ءۇيدىڭ تۇرعىندارىنا دا سالعان قاراجاتتارىن قايتارىپ بەرۋگە ۋادە ەتىپ وتىر. ءبىراق، تولەم وسىدان 2-3 جىل بۇرىن جاسالدى. ينفلياتسيانى جانە باسقا دا جايتتاردى ەسكەرسەك، قايتارىپ بەرەتىن قاراجاتتارى ماردىمسىز بولىپ شىعادى. ونىڭ ۇستىنە، تۇرعىندار جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى»، - دەيدى ۇلەسكەرلەر وكىلى.

ال، «سايران بىرلەستىگى» كومپانياسى ۇلەسكەرلەرگە پاتەرلەرىنەن قۋىپ شىعاتىندارىن ايتىپ، قوقان- لوقى جاساماعاندىقتارىن العا تارتادى.

«ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى كەلىسىمشارت بولعان جوق. ويتكەنى، سول ۋاقىتتا زاڭعا سايكەس ءبىز باسقاشا دا ساتا الار ەدىك. بىزدە ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارت بولدى. ۇلەسكەرلەردىڭ پاتەردەن شىعارۋ تۋرالى قوقان- لوقى جاساۋعا قاتىستى شاعىمدارىنا كەلسەك، مۇنى ءبىرىنشى رەت ەستىپ تۇرمىز. ولارعا كەلىسىمشارتقا ساي قوسىمشا تولەم جاساۋ ۇسىنىلىپ وتىر. ەگەر قانداي دا ءبىر كەلىسپەۋشىلىك بولسا، وندا مۇنىڭ ءبارىن سوتتا شەشۋگە بولادى»، - دەپ مالىمدەيدى كومپانيا.

«باسپانا اليانس» ۇلەسكەرلەر قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ وكىلى باۋىرجان ءپىرمانوۆ مۇنداي داۋعا مەملەكەتتىك ورگاندار تىكەلەي كىنالى ەكەندىگىنە سەنىمدى.

«2016 -جىلدان بەرى قولدانىستاعى ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى زاڭ بار. ءدال وسى زاڭعا سايكەس، بارلىق قۇرىلىسشىلار ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى كەلىسىمشارت جاساسۋى قاجەت. ءبىراق، ولار بۇل زاڭنان ءتۇرلى جولدار ارقىلى جالتارىپ كەتەدى. مۇنداي قيتۇرقى جولداردىڭ ءبىرى - تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس كووپەراتيۆىن قۇرۋ، ينۆەستيتسيالاۋ تۋرالى كەشىسىمشارت جانە باسقالارى. بۇل ورايدا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان دا وتە ۇلكەن ءرول اتقارادى. ول - قۇرىلىس بارىسىن باقىلايتىن ورگان. بۇرىنىراقتا بۇل ۇيىم - مەملەكەتتىك ساۋلەت- قۇرىلىس باقىلاۋ مەكەمەسى دەپ اتالاتىن. قازىرگى اتاۋى - قالالىق ورتا ساپاسىن باقىلاۋ باسقارماسى. سولار قۇرىلىس بارىسىن، ءتىپتى قانداي قۇرىلىس ماتەريالدارىن پايدالاناتىندىعىن باقىلاپ وتىرۋى ءتيىس. بۇل - ولاردىڭ تىكەلەي نەگىزگى مىندەتى. وزدەرىڭىز دە كورىپ وتىرعانداي، كەمشىلىكتەر بار ءارى ولار جويىلماي وتىر. ءدال وسى باسقارما قۇرىلىسقا رۇقسات بەرەدى. قۇرىلىسپەن بايلانىستىنىڭ بارلىعى تىكەلەي وسى باسقارماعا قاتىستى»، - دەدى باۋىرجان ءپىرمانوۆ.

ءدال وسى سىنعا جاۋاپ بەرگەن ەلوردانىڭ قالالىق ورتا ساپاسىن باقىلاۋ باسقارماسى قۇرىلىس كومپانيالارى بەلگىلەنگەن سانكسيالارعا قاراماستان، «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلەستىك قاتىسۋ تۋرالى» زاڭ تالاپتارىن بۇزاتىندىعىن جاسىرمادى. سونىمەن قاتار، ۆەدومستۆو مۇنداي كەمشىلىكتەرگە جول بەرمەۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتقانىن العا تارتتى.

«جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلەستىك قاتىسۋ سالاسىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋدى تۇراقتى تۇردە جۇزەگە اسىرادى. ماسەلەن، 2018 -جىلدان وسى ۋاقىتقا دەيىن «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلەستىك قاتىسۋ تۋرالى» قازاقستان زاڭى تالاپتارىن بۇزۋعا قاتىستى كەلىپ تۇسكەن شاعىمداردىڭ نەگىزىندە 101 قۇرىلىس ۇيىمى جاۋاپقا تارتىلدى. ولار «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى» ق ر كودەكسىنىڭ 320-بابى 1-تارماعىمەن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك ارقالادى. اتالعان زاڭبۇزۋشىلىق ءۇشىن تەك اكىمشىلىك ايىپپۇل (300 اەك) كوزدەلگەن»، - دەدى باسقارمادان.

ۇلەسكەرلەردىڭ نارازىلىعىنا ۇشىراعان «Orda Invest» تە تۋىنداعان پروبلەمانىڭ ءمان- جايىن تۇسىندىرۋگە تىرىستى. كومپانيا بۇگىندە «اسەم تاس-2» تۇرعىن ءۇي كەشەنىن پايدالانۋعا بەرۋ تۋرالى اكتىنىڭ بار ەكەندىگىن جانە سوعان ساي كەشەنگە ۇلەسكەرلىك قۇرىلىس تۋرالى زاڭنىڭ قولدانىلمايتىندىعىن العا تارتادى.

«بۇل ماسەلەگە قاتىستى اكىمدىكتىڭ جانە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءتيىستى ءتۇسىندىرۋى بار. كليەنتتەرگە رەسمي حابارلاندىرۋ ارقىلى مامىلەنىڭ بارلىق شارتتارى قۇلاقتاندىرىلعان. كوتەرىلىپ وتىرعان داۋلى ماسەلەگە قاتىستى كليەنتتەرمەن بىرنەشە رەت كەزدەسۋ وتكىزىلدى. ءبىراق، ورتاق ىمىراعا قول جەتكىزىلمەدى. بۇگىندە بۇل داۋلى ماسەلە قازاقستاننىڭ قولدانىستاعى زاڭناماسىنا سايكەس سوتقا بەرىلەدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى كومپانيادان.

جالپى، ەلوردادا وسى ۋاقىتقا دەيىن 16 مىڭ ۇلەسكەردىڭ 13 مىڭىنىڭ ماسەلەسى شەشىلدى. ولار قاراجاتىن سالعان ۇيلەردىڭ قۇرىلىسى 15-16 جىلعا دەيىن سوزىلىپ كەتكەن بولاتىن. 2019-2020 -جىلدارى 33 تۇرعىن ءۇي كەشەنى سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى. وتكەن جىلى 57 تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. بيىل تاعى 40، 2023 -جىلى 20 كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇيدى سالۋ كوزدەلگەن.

وسىلايشا، 2023 -جىلى ەلورداداعى ۇلەسكەرلەر ماسەلەسى تولىق شەشىلەدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. ەسكە سالا كەتسەك، ق ر باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى سەرىك جۇمانعارين ۇلەسكەرلەر قارجىلاندىرعان ءاربىر ەكىنشى پاتەر جاسىرىن سحەمالار بويىنشا ساتىلاتىنىن ايتقان بولاتىن.

اۆتور: مارلان جيەمباي