بابادان قالعان بار مۇرا
وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيى قورىنان جاساقتالعان 80 نەن اسا جادىگەر قويىلعان كورمەنى «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي- مادەني مۋزەي- قورىعى» ر م ق ك ۇيىمداستىرىپ وتىر.
كورمە ءۇش بولىمنەن تۇرادى. قازاقتىڭ زەرگەرلىك بۇيىمدارى بولىمىندە زەرگەرلىك ونەر مەن تاريحى ناسيحاتتالادى. قازاق زەرگەرلەرى كوبىنە جەكە- دارا جۇمىس ىستەپ، ءوز ونەرىنىڭ قىر- سىرىن ۇرپاقتان- ۇرپاققا ۇيرەتىپ وتىرعان. زەرگەرلەر جاساعان بۇيىمداردىڭ قاتارىندا ايەلدەرگە ارنالعان اشەكەيلەر كوپ. سىرعالاردىڭ الۋان ءتۇرى، شەكەلىكتەر، تۇمارلار، بويتۇمارلار، تانالار مەن تۇيمەلەر، ايەل بەلدىكتەرى، بىلەزىكتەر مەن شاشباۋلار كورمەدەن ورىن العان. ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ اڭگىمەلەۋىنشە، اشەكەيلەردىڭ بۇل تۇرلەرى تەك ءسان- سالتانات ءۇشىن عانا ەمەس، ادەت- عۇرىپ، نانىم- سەنىمگە دە تىكەلەي قاتىستى بولعاندىقتان، كەز كەلگەن الەۋمەتتىك ورتانىڭ وكىلى ءوز حال- قادىرىنشە ءتۇرلى اشەكەيلەر يەمدەنۋگە، تاعۋعا تىرىسقان.
«قازاقتىڭ توقىماشىلىق ونەرى» دەپ اتالاتىن ەكىنشى بولىمدە قويىلعان باسقۇرلار، جەلباۋلار مەن سالما باۋلار، قورجىندار مەن كيىزدەن جاسالعان اياققاپتار، كەسەقاپتار، كەرەگە باۋ- تاڭعىشتار كوزدىڭ جاۋىن الادى. ەل تۇرمىسىنا ءسان بەرىپ، ادامدارعا رۋحاني ءلاززات سىيلاعان قولونەر تۋىندىلارىن حالىقتىڭ ومىرىنەن، تۇرمىسىنان ءبولىپ الىپ قاراۋ مۇمكىن ەمەس. ال ءۇشىنشى بولىمدە - اعاشتان ويىلعان ىدىس- اياقتار توپتاماسى.
قازاقتىڭ قوناقجايلىلىعىمەن تانىسقان ادام داستارقانداعى ءاربىر تاعامنىڭ ەجەلدەن قالىپتاسقان، كوشپەندىلەردىڭ ءومىر- سالتىنا بەيىمدەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزگەندىگىن تۇسىنەدى.
«قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارىنىڭ كەيبىرەۋى ارنايى ۋاقىتتاردا، ارنايى قوناققا ارنالىپ، ارنايى ىدىستاردا تارتىلادى. وسىعان بايلانىستى قازاقتىڭ ءاربىر اس ءىشۋى ۇلكەن تاربيەگە، سىيلاستىققا نەگىزدەلگەن. قازاق تۇرمىسىندا اس تارتۋدا، قوناققا سىي كورسەتۋدە پايدالانعان اعاشتان جاسالعان ىدىس- اياقتارى: استاۋلار، تاباقتار، وجاۋلار، قىمىز تاباقتار مەن كەسەلەر دە كورمەگە قويىلدى»، دەيدى «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي- مادەني مۋزەي- قورىعى قىزمەتكەرلەرى. سونداي- اق كورمەدە، قازاق حالقىنىڭ كونە مادەنيەتىن جاڭعىرتىپ جۇرگەن تانىمال اعاش ويۋ شەبەرى ياكيا اۋەلبەكوۆتىڭ قولىنان شىققان تۋىندىلار كەڭىنەن كورسەتىلگەن. شەبەر ءوز جۇمىستارىن جەرگىلىكتى الما، المۇرت، جاڭعاق، قاراعاش سىندى اعاشتاردان جاساعان. وسىلايشا، ناۋرىز مەرەكەسى اياسىندا كيەلى قالا قوناقتارى مەن ارنايى كەلگەن تۋريستەر قۇندى ەتنوگرافيالىق مۇرالار ارقىلى قازاق حالقىنىڭ تاريحىنان مول ماعلۇمات الدى.
عالىمجان ەلشىباي
تۇركىستان
egemen.kz
