الەم ەكونوميكاسى شاتقاياقتاپ تۇر

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - كورونايۆرۋس پاندەمياسىنان السىرەپ قالعان الەم ەكونوميكاسى ەندى ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى شيەلەنىستەن زارداپ شەكتى.

رەسەيگە قارسى قابىلدانعان سانكتسيالار سالقىنى ەلدىڭ ءال- اۋقاتىن السىرەتە باستادى. قازىر جاھاندى ۆاليۋتا تۇراقسىزدىعى مەن قىمباتشىلىق جايلادى. ماسەلەن ا ق ش- تا ينفلياتسيا وسسە، ەۋروپادا جانارماي مەن گاز باعاسى ءوستى. حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ الەمدىك ەكونوميكا جايىندا جاساعان مالىمەتى دە كوڭىل كونشىتپەيدى. ۋكرايناداعى قارۋلى قاقتىعىس الەم ەكونوميكاسىنا اۋىر سوققى بولماق.

حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ جاساعان مالىمەتىنە سايكەس، تاراپتاردىڭ شيەلەنىسى جاھاندىق ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ باياۋلاۋى مەن ينفلياتسيانىڭ شارىقتاۋىنا اكەلەدى. سالدارىنان ازىق- تۇلىك پەن ەنەرگيا تاسىمالداۋشى تاۋار قۇنى اسپاندايدى. اسىرەسە كورشى ەلدەردە اقشا اينالىمى مەن تاۋار جەتكىزۋ جاعىنان ءبىراز قيىنشىلىقتار تۋىپ، ساۋداداعى الىس- بەرىس تۇرالايدى. شەكاراداعى بوسقىندار داعدارىسى دا وزگە ەلدىڭ ءال- اۋقاتىنا كەرى اسەرىن تيگىزەرى ءسوزسىز، - دەيدى قارجىگەرلەر.

كريستالينا گەورگيەۆا، ح ۆ ق باسقارۋشى ديرەكتورى:

- بۇرىن- سوڭدى بولماعان سانكتسيالاردىڭ كەسىرىنەن رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ قۇلدىراۋىنا اكەلدى. جاپپاي ديەۆالۆاتسيا ينفلياتسيانىڭ وسىمىنە اكەلدەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە جاھاندىق ەكونوميكاعا ىقپالىن تيگىزەدى. اسىرەسە ۋكراينا جانە رەسەي نارىعىمەن تىعىز قارىم- قاتىناستا بولعان ەلدەرگە ءتيىمسىز. كوبىنەسە ورتالىق ازيا، كاۆكاز، مولدوۆا، بالتيا ەلدەرى سانتسيالاردىڭ سالقىنىن سەزەدى. بوسقىندار دا ءبىرىنشى كەزەكتە وسى ەلدەرگە اعىلادى.

فەدەرالدى قور جۇيەسى نەگىزگى مولشەرلەمەنى ارتتىردى ا ق ش- تا ينفلياتسيا كەيىنگى 40 جىلداعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتتى. سوڭعى 4 جىلدا العاش رەت قۇراما شتاتتارىنىڭ فەدەرالدى قور جۇيەسى نەگىزگى مولشەرلەمەنى 25 پۋنكتە كوتەرگەن. فەدەرالدى قور جۇيەسىنىڭ باسشىسى دجەروم پاۋەللدىڭ ايتۋىنشا، ينفلياتسيانىڭ شارىقتاۋىنا ۋكرايناداعى قاقتىعىس پەن رەسەيدەگى سانكتسيالار دا ءوز ىقپالىن تيگىزدى.

دجەروم پاۋەلل بۇل تۇراقسىزدىق ايماقتا قىمباتشىلىققا اكەلەتىنىن اشىق ايتتى. بۇعان قاراماستان، ا ق ش- تىڭ ەڭبەك نارىعىنداعى جاعداي كوڭىل كونشىتەرلىك ەكەنىن اتاپ ءوتتى. حالىقتى مەملەكەتتىك قارجىلىق قولداۋ قارجى داعدارىسىمەن ەۋروپا ەلدەرى دە كۇرەسۋدە. جۋىردا فرانتسيا بيلىگى حالىققا مەملەكەتتىك قارجىلىق قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا ءتيىستى شارالاردى قولعا الدى. ءبىرىنشى كەزەكتە قارجىلاي جاردەم سانكسيالاردان زارداپ شەككەن سالالارعا باعىتتالعان.

ولاردىڭ اراسىندا تابىسىنان قاعىلعان بالىق اۋلاۋ، اۋىل- شارۋاشىلىق سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى مەن وزگە دە ءىرى كومپانيالار بار. جاڭا زاڭعا ساي مەملەكەت كومپانيالاردىڭ گاز بەن ەلەكتر قۋاتىنا كەتكەن شىعىننىڭ ءبىر بولىگىن قامتيدى. بۇعان دەيىن دە ۇكىمەت ايماقتا جانارماي مەن ەلەكتر قۋاتىنىڭ ءوسىمىن شەكتەگەن بولاتىن.

جان كاستەكس، فرانسيا پرەمەر- ءمينيسترى:

- رەسەيگە قاتىستى قابىلدانعان سانكتسيالار از دا بولسا بىزگە اسەر ەتەدى. بۇنى جاقسى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. سونىقتان مۇمكىندىگىنشە، رەسەي شيكىزاتىنىڭ يمپورتىنا تاۋەلدى بولماۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

جەرگىلىكتى بيلىك كاسىپورىندارعا كومەك رەتىندە ءبىرشاما جەڭىلدىكتى ماقۇلدادى. ينفلياتسيا ءوسىپ، قىمباتشىلىق بەلەڭ الدى ال رەسەيدىڭ وزىندە ينفلياتسيا دەڭگەيى ەكى اپتا قاتارىنان 2 پروتسەنت توڭىرەگىندە تۇر. قازىر ايماقتا قىمباتشىلىق بەلەڭ الدى. قانت، ءداندى داقىلدار، تەحنيكا مەن ءدارى- دارمەك اسپانداپ تۇر. جۇزدەگەن شەتەلدىك كومپانيا رەسەي نارىعىمەن بايلانىسىن ءۇزدى. بۇل تۇتىنۋشىلاردىڭ قالتاسىن عانا قاعىپ قويماي، جۇمىس ورنىنىڭ قىسقارۋىنا دا اكەلدى. كەي ساراپشىلار جىل سوڭىندا ەلدەگى جۇمىسسىزدىق 7 پروتسەنتكە وسەتىنىن بولجاپ وتىر. بۇعان قاراماستان ۇكىمەت الەۋمەتتىك تولەمدى ارتتىرىپ، بيۋدجەت سالاسىنداعى جالاقىنى كوتەرمەك نيەتتە. بۇل تۋرالى ەل پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين جاريا ەتتى.

www.24.kz