بۇرىنعى سەمەي وبلىسى: تاريحى مەن قۇرىلۋى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى ەلىمىزدىڭ اكىمشىلىك- ايماقتىق كارتاسىندا الىنىپ تاستالعان، كورشى ايماقتارعا قوسىلىپ كەتكەن ءىرى وبلىستاردىڭ ءبىرى - سەمەي وبلىسى.

قازىرگى تاڭدا ورتالىعى وسكەمەن قالاسى سانالاتىن شىعىس قازاقستان وبلىسىنا ەنەدى. سەمەي قالاسى ءوڭىر استاناسى مارتەبەسىنەن ايىرىلعان.

ال بۇگىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ جولداۋىندا بۇرىنعى سەمەي وبلىسىنىڭ اۋماعى قايتا اكىمشىلىك بىرلىك رەتىندە قۇرىلىپ، اباي وبلىسى دەپ اتالاتىنىن جەتكىزدى.

وسى ورايدا سەمەي قالاسى مەن ءوڭىرىنىڭ تاريحى جايلى ءسوز قوزعاساق.

قيماقيا استاناسى

بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس. ءبىراق قازىرگى سەمەي قالاسىنىڭ اۋماعى بۇرىندا قيماق مەملەكەتىنىڭ استاناسى بولعان. دالىرەك ايتساق، ەرتىس وزەنىنىڭ وڭ جاعالاۋىندا Ⅸ عاسىرلاردا حاقان- قيماق اتتى قالا بولعان. پاۆلودار ماڭىندا جاتقان يماقيامەن شاتاستىرۋعا بولمايدى. تاريحشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل قازىرگى سەمەي قالاسىنىڭ ورنىنا سايكەس كەلەدى ەكەن.

بۇل قالا - قيماقيا مەملەكەتىنىڭ 840-940 -جىلدارى باس قالاسى بولعان. قالادا قيماقتار قۇرامىنداعى تايپا بىرلەستىگىنىڭ سانىمەن ولشەپ 7 تاس مەشىت سالعان ەكەن.

Ⅹ عاسىرداعى اراب ساياحاتشىلارى مەن ⅩⅢ عاسىردا دەشتى قىپشاقتى ارالاۋعا كەلگەن يتاليان جيھانگەرى پلانو كارپينيدىڭ جازباسىندا ەرتىستىڭ ورتا ساعاسىندا الىپ شاھاردىڭ بار ەكەنى ايتىلعان. قالا تۋرالى جازبا دەرەكتەر قالدىرعان. تاريحشىلار سول قالانى - قازىرگى سەمەيدىڭ، جەتىشاتىردىڭ ورنى دەگەندى ايتادى.

1368 -جىلى اقساق تەمىر قالىڭ اسكەرىمەن ورتا ەرتىس بويىنا كەلىپ، بۇرىن قيماقتار سالعان جەتى مەشىتتى قايتادان قالپىنا كەلتىرگەن دەسەدى.

بۇل جەتى مەشىت ورىس جازبالارىندا دا ايتىلادى. ورىس پاتشاسى ءميحايلدىڭ 1616 -جىلعى 25 -ساۋىردەگى گراموتاسىندا «ەرتىس بويىندا تاس مەشىتتەر بار، ولاردى تەكسەرۋ كەرەك» دەپ جازىلعان ەكەن. وسى قۇجاتتى ورىس عالىمى گ. ميللەر تۇمەن مۇراعاتىنان تاۋىپ الىپ، عىلىمي اينالىمعا ەنگىزگەن.

1660-1758 -جىلدارى كونە ساۋدا قالاسى ورنىنا جوڭعار مەملەكەتىنىڭ قالاسى ورنىقتى. قالاعا دورجىكەنت دەپ ات قويىلادى. 1670 -جىلدارى جەتى مەشىت دورجى ءپىرادارىنىڭ بۇيرىعىمەن كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتىپ، بۋددا موناسترى ەتىپ سوعىلادى.

ال 1718 -جىلى كونە سەمەيدەن 10 شاقىرىم تومەندە، ەرتىستىڭ وڭ جاعالاۋىندا I پەتردىڭ جارلىعىمەن اسكەري قامال سالىنادى. وعان «سەمپالات» دەپ ات قويىلادى.

سەمەي وبلىسى

سەمەي وبلىسى 1854 -جىلى قۇرىلعان. كەيىن سەمەي گۋبەرنياسىنا اينالىپ، ومبى دالا گەنەرال- گۋبەرنياسىنا باعىندى.

1920 -جىلى وبلىس سەمەي گۋبەرنياسى بولىپ جاڭادان ءتۇزىلدى. كەيىن قازاق ك س ر قۇرامىندا 1939 -جىلى قايتا قۇرىلدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ ەلدى مەكەندەردى ىرىلەندىرۋ ساياساتىنا بايلانىستى 1997 -جىلى ساۋىردە سەمەي وبلىسى ورتالىعى وسكەمەن قالاسى بولىپ بەلگىلەنگەن شىعىس قازاقستان وبلىسىمەن بىرىكتىرىلدى.

1939 -جىلى وبلىس قۇرىلعان كەزدە ونىڭ قۇرامىنا سەمەي قالاسى مەن ابىرالى، اقسۋات، اياگوز، بەلاعاش، جاڭاسەمەي، جارما، كوكپەكتى، ماقانشى، جاڭا ءشۇلبى، ءۇرجار، شىڭعىستاۋ، شۇبارتاۋ اۋداندارى كىردى.

massaget.kz