رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى شيەلەنىس قاشان جانە قالاي باستالدى
مۇنىڭ ورنىنا رەسەيمەن ىنتىماقتاستىق اۋقىمىن كەڭەيتپەك بولدى، دەپ حابارلايدى «حابار 24». الايدا حالىق بۇل شەشىمىنە قارسىلىق ءبىلدىردى. بىرنەشە ايعا سوزىلعان نارازىلىق ساياسي داعدارىسقا اكەلىپ، 2014 -جىلدىڭ اقپان ايىندا بيلىك مايدانداعى شەرۋشىلەردى تاراتۋ ءۇشىن كۇش قولدانعان. اشىنعان حالىق ۇكىمەتتىك عيماراتتاردى باسىپ الدى. 21 -اقپاندا ۆيكتور يانۋكوۆيچ ەلدەن كەتىپ، جوعارى رادا ونى لاۋازىمىنان ايىرىپ، ۋاقىتشا بيلىكتى تاعايىندادى.
رەسەي بيلىگى مۇنى بۇلىك دەپ سيپاتتاپ، ۋكراينانىڭ جاڭا ۇكىمەتىن مويىنداعان جوق. بۇرىنعى پرەزيدەنت ۆيكتور يانۋكوۆيچ باسقارعان وڭىرلەر پارتياسىنىڭ ىقپالى زور قىرىم رەسپۋبليكاسى مەن ەلدىڭ شىعىس ايماعىندا نارازىلىق باستالىپ كەتتى. 23-27 اقپان ارالىعىندا قىرىمداعى اتقارۋ بيلىك ورگاندارى اۋىسىپ، جاڭا اكىمشىلىك ۋكراينا بيلىگىن مويىنداۋدان باس تارتتى. سوڭىنان رەسەي بيلىگىنەن ەكونوميكالىق جانە اسكەري كومەك سۇرادى. حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ قىسىمىنا قاراماستان قىرىم بيلىگى رەسەي قولداۋىنا سۇيەنىپ، قىسقا مەرزىمدە رەفەرەندۋم ۇيىمداستىرادى. داۋىس بەرۋ ناتيجەلەرى بويىنشا 17-ناۋرىزدا قىرىم رەسپۋبليكاسىنىڭ دەربەستىگى جاريالانىپ، كەلەسى كۇنى ول رەسەي قۇرامىنا كىردى.
كەڭەس وداعى كەزىنەن بەرى قىرىمدا رەسەيدىڭ اسكەري- تەڭىز بازاسى ورنالاسقان ەدى. جاسىل ادامدار دەپ اتالعان مۇزداي قارۋلانعان ساربازدار تۇبەكتەگى ۋكراينانىڭ اسكەري بولىمدەرىن قورشاۋعا الىپ، رەفەرەندۋم قانتوگىسسىز ءوتتى. ال ەلدىڭ شىعىسىندا جاعداي ۋشىعىپ، قارۋلى قاقتىعىسقا ۇلاسىپ كەتتى. العاشىندا ۋكراينا اسكەرى ءوزىن- ءوزى جاريالاعان دونەتسك جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكالاردىڭ باسىم بولىگىن ءوز باقىلاۋىنا الدى. الايدا جازدىڭ سوڭىندا مايدانداعى جاعداي وزگەرىپ، سەپاراتيستەر قارىمتا شابۋىلعا شىعىپ، ءبىراز جەرىن قايتارىپ الدى. ۋكراينا بيلىگى بۇل جەتىستىگىن رەسەيدىڭ اسكەري باسقىنشىلىعىمەن ءتۇسىندىردى. ءتىپتى تۇتقىنعا تۇسكەن رەسەي جاۋىنگەرلەرىن كورسەتتى. الايدا كرەمل مۇنى تەرىسكە شىعارىپ، بۇل ساربازداردىڭ اداسىپ، ۋكراينا اۋماعىنا كىرگەنىن العا تارتتى. جالپى 2014-2015 -جىلدارى وتكەن اسكەري قيمىلدا 15 مىڭداي ۋكراينا ازاماتى قازا بولدى. اقىرى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ اراعايىندىعىمەن جاۋلاسقان تاراپتار اتىستى دوعارىپ، مينسك كەلىسىمدەرىنە قول قويدى. وعان سايكەس ۋكراينا بيلىگى شىعىس وڭىرلەرگە ەرەكشە مارتەبە بەرىپ، بۇل ايماقتا سايلاۋ وتكىزۋى كەرەك. سونداي- اق، رەسەيمەن شەكارانى ءوز باقىلاۋىنا الۋعا ءتيىس بولعان. الايدا وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇل كەلىسىمدەر ورىندالعان جوق. ءارقايسىسى بۇعان ءبىر- بىرىنە كىنا تاعىپ وتىر.
رەسمي كيەۆ ءوزى باقىلاپ وتىرماعان اۋماقتا سايلاۋ وتكىزۋ مۇمكىن ەمەس دەپ، الدىمەن شەكارا قايتارىلۋى كەرەك دەيدى. ال ءوزىن- ءوزى جاريالاعان رەسپۋبليكالار الدىمەن ەرەكشە مارتەبە بەرۋىن تالاپ ەتىپ وتىر. مينسك كەلىسىمدەرى بەيبىتشىلىك ورناتا قويماسا دا، سول كەزدەن بەرى جاعداي ءبىراز تىنىشتالدى. تاراپتار دۇركىن- دۇركىن اتىسىپ وتىردى. ءبىراق اۋقىمدى اسكەري قيمىلدار بولعان جوق. تەك وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا ۋكراينا توڭىرەگىندەگى جاعداي شيەلەنىسىپ كەتتى. رەسەي بۇل ەلمەن شەكارادا زور اسكەري كۇش شوعىرلاندىرىپ، باتىس ەلدەردىڭ بارلاۋ قىزمەتتەرى كرەمل ۋكرايناعا قارسى باسقىنشىلىق دايىنداپ جاتقانىن ەسكەرتتى. ءوز كەزەگىندە رەسەي بيلىك وكىلدەرى ءوز اۋماعىمىزدا اسكەرىمىزدى قايدا ورنالاستىراتىنىمىز دەربەس ءىسىمىز دەپ، كورشى ەلدى شابۋىلداۋدى كوزدەمەيتىنىن ۇنەمى مالىمدەپ جۇرگەن. دەگەنمەن باتىسپەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن تالقىلاۋعا دايىندىعىن ءبىلدىرىپ، ءبىرقاتار تالاپ قويدى. نەگىزگى شارتى ۋكراينا مەن گرۋزياعا ناتو ۇيىمىنا كىرۋگە جول بەرمەۋ بولعان.
ۆلاديمير پۋتين دجو بايدەن جانە وزگە باتىس ەلدەردىڭ باسشىلارىمەن كەلىسسوزدەر وتكىزدى. رەسەي سىرتقى جانە قورعانىس مينيسترلەرى دە باتىس ارىپتەستەرىمەن كەزدەسۋلەر وتكىزدى. الايدا باتىس دەربەس مەملەكەتتەرگە نە ىستەۋ كەرەكتىگىن بۇيىرا المايمىز دەپ كرەمل قويعان تالاپتاردى ورىنداۋدان باس تارتتى. ال 22-اقپاندا ۆلاديمير پۋتين دونەتسك جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكالارىنىڭ دەربەستىگىن مويىندادى.
ۆلاديمير پۋتين، رەسەي پرەزيدەنتى:
- ۋكراينادا ناتو ەلدەرىنىڭ وقۋ- جاتتىعۋ ميسسيالارى ورنالاسقان. ولاردى شەتەلدىك اسكەري بازالار دەپ ايتۋعا دا بولادى. كيەۆ باياعىدان ناتو- عا قوسىلامىز دەپ ءجۇر. ارينە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىن ءار ەل ءوزى تاڭداۋعا قۇقىلى. ءبىراق سوندا دا حالىقارالىق قۇجاتتاردا كورسەتىلگەندەي، قاۋىپسىزدىك تەڭ دارەجەدە ساقتالۋى قاجەت.
ۆلاديمير پۋتين اتالعان ايماقتارعا اسكەري كومەك كورسەتىپ جانە قاجەت جاعدايدا دونباسقا اسكەر كىرگىزەتىنىن مالىمدەدى. سونداي- اق پۋتين «ۋكراينا رەسەيمەن قارىم- قاتىناسىن جاقسارتۋ ءۇشىن قىرىمداعى رەفەرەندۋم ناتيجەسىن مويىنداۋى ءتيىس» دەگەن شارت قويدى. كوپ ۇزاماي 24 -اقپاندا ساعات تاڭعى بەستە رەسەي ۋكرايناعا اسكەري قيمىل باستادى. ۆلاديمير پۋتين مۇنى سوعىس ەمەس، ارنايى اسكەري وپەراتسيا دەپ اتاپ، ونىڭ ماقساتى ۋكراينانى قارۋسىزداندىرۋ جانە ۇلتشىلداردان ارىلتۋ دەپ جاريالادى.
اۆتورى: بەكبولات تۇرماحانوۆ
www.24.kz
