ينتەرنەت الاياقتىقتى قالاي قۇرىقتايمىز؟

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - قازىر ينتەرنەت ارقىلى الاياقتىق قىلمىس جاساۋ ءومىر شىندىعىنا اينالدى. بۇعان ەشكىم دە تاڭعالمايدى.

ەڭ وكىنىشتىسى سول، قۇقىق قورعاۋ ورىندارى ولاردى ۇستاۋعا دارمەنسىز بولىپ وتىرعانىن مويىنداۋ كەرەك. ىلۋدە ءبىر الاياقتىڭ عانا ۇستالعانىن ەستىپ جاتامىز. ويتكەنى قۇقىق قورعاۋ ورىندارىندا كومپيۋتەردى جوعارى ساپادا مەڭگەرگەن ماماندار از. ءتيىستى ماماندار قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ماردىمسىز ەڭبەكاقىسىنا بولا پوليتسيا قىزمەتىنە بارمايدى. ينتەرنەت الاياقتىقتى بانك وپەراتسيالارى ارقىلى جاسايتىنداردىڭ بۇرىن بانكتە جۇمىس ىستەگەنى داۋسىز، ءبىراق ولاردى قۇقىن بۇزباي قاداعالاۋعا الۋعا دا پوليتسيا دارمەنسىز.

قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قولىنان كەلەتىنى - وسىنداي قىلمىستاردى تىركەۋ جانە ونىڭ جىل سايىنعى ءوسىمىن بولجاۋ. سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق پوليتسيا قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، مۇنداي قىلمىستىڭ بيىلعى ءوسۋى شامامەن 2 ەسە بولعالى وتىر. جالعان اككاۋنتتاردى، انونيمايزەر باعدارلامالاردى شەبەر پايدالاناتىن الاياقتار سانى جىل سايىن وسىلاي وسۋدە. بۇل قۇرالدار ارقىلى الاياقتار ءوز قۇربانىنىڭ لوگيندەرىن، جەكە شوتتارىنىڭ پارولدەرىن، بانك كارتالارى مەن شوتتارىنىڭ دەرەكتەرىن ءبىلىپ الادى.

وبلىستا بىلتىر 782 ينتەرنەت- قىلمىس تىركەلگەن، ال 2020 -جىلى ول 543 بولعان ەدى. وتكەن قاڭتار ايىندا عانا 54 قىلمىس تىركەلدى. ينتەرنەت الاياقتىڭ ەڭ كوپ تۇرلەرى: بانك قىزمەتكەرلەرى رەتىندە جالعان قوڭىراۋ شالۋ، تانىمال جارناما سايتتارىندا تاۋارلارعا تاپسىرىس الۋ ارقىلى جانە اقشا قاراجاتتارىن جىلجىتۋعا جالعان ۋادە بەرۋ.

ادامداردىڭ ۇيالى تەلەفوندارىنا ەڭ كوپ ايتىلاتىن وتىرىك - بانكتىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنەن تەلەفون شالعان بولىپ، كليەنتتىڭ كارتاسىندا كۇدىكتى وپەراتسيالار بولىپ جاتقانىن ايتىپ شوشىتۋ. «ءسىزدىڭ كارتاڭىزدى بۇزۋعا ارەكەت جاسالدى» نەمەسە «كارتاڭىزدان قاراجات الىنعالى جاتىر» دەگەن سياقتى سوزدەردى وتىرىك جاناشىرلىقپەن جىلى سويلەپ ايتقاندا كليەنت الاياقتىڭ ارباۋىنا قالاي ءتۇسىپ قالعانىن ءوزى دە سەزبەي قالادى. ودان ءارى «جاناشىر» الاياقتار: «ءسىزدىڭ اتىڭىزعا نەسيە رەسىمدەلگەلى جاتىر، وسىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تەزىرەك ونلاين- نەسيە الىڭىز دا ونى زاپاستاعى شوتقا اۋدارىڭىز» دەپ اقىل ايتادى.

وسىعان سەنگەن كەيبىر ادامدار الاياقتىڭ تاپسىرماسىن مۇلتىكسىز ورىندايدى. ال «زاپاستاعى شوت» ول الاياقتىڭ قاقپانى، وعان اۋدارىلعان اقشا بىردەن الاياقتىڭ قالتاسىنا تۇسەدى. بىلتىرعى جەلتوقساننىڭ اياعىندا پەتروپاۆل قالاسىندا ءدال وسى جولمەن ءبىر ادام 2 ميلليون تەڭگەگە «نەسيە رەسىمدەپ»، ارانداپ قالدى.

وبلىستىق پ د كريمينالدىق پوليتسيا باسقارماسىنىڭ باستىعى، پودپولكوۆنيك مارات جۇماليەۆ: «مۇنداي جاعدايعا تاپ بولساڭىز، سويلەسۋدى دەرەۋ توقتاتىپ، ءوز بانكىڭىزدىڭ جەدەل جەلىسىنە قوڭىراۋ شالىپ، وسى جاعداي تۋرالى ايتۋىڭىز كەرەك. بانك قىزمەتكەرى كليەنتتەرگە ەشقاشان قوڭىراۋ شالمايتىنىن جانە قۇپيا دەرەكتەرگە قىزىعۋشىلىق تانىتپايتىنىن ەستەن شىعارماڭىز»، دەيدى.

سونىمەن قاتار پودپولكوۆنيك الاياقتاردىڭ بانكتىك تەرميندەردى شەبەر قولداناتىنىن جانە ولاردى ايتاتىن اڭگىمەسىنە شەبەر ۇشتاستىراتىنىن ايتادى. بۇل دا الاياقتاردىڭ بۇرىنعى نەمەسە ءتىپتى قازىرگى بانك قىزمەتكەرلەرى ەكەنىن ايدان انىق دالەلدەيتىن فاكتور.

كەيدە مىناداي جاعدايلار دا الاياقتارعا «جارقىن جول» سالىپ بەرەدى. ادامدار بانكوماتتاردان اقشا العاندا نەمەسە تەرمينالداردان تولەم جاساعاندا تۇبىرتەكتەر مەن چەكتەرىن سول جەردە قالدىرادى. ال وندايلاردا كليەنتتىڭ ۇيالى تەلەفونىنىڭ ءنومىرى، ج س ن، سوڭعى اۋدارىم سياقتى مالىمەتتەر بولادى. وسىندايلاردى جيناپ العان الاياق كليەنت تۋرالى كوپتەگەن دەرەككە قارق بولادى. سوندىقتان تازالىق ساقتاعىڭىز كەلمەسە دە اقشاڭىزدان ايىرىلىپ قالماس ءۇشىن تۇبىرتەكتى وزىڭىزبەن بىرگە الىپ كەتكەنىڭىز ابزال.

ءبىزدىڭ بيۋروكراتيالىق جۇيەدە كليەنتتىڭ جەكە دەرەكتەرىن كەز كەلگەن انىقتاماعا تولتىرۋعا جول بەرىلگەن. پەتروپاۆل قالاسىنداعى ءبىر ايەلگە ەمدەۋ مەكەمەسىنەن بەرىلگەن انىقتامادا ونىڭ ج س ن، پاسپورت ءنومىرى، تەلەفون ءنومىرى سياقتى دەرەكتەرى جازىلعان. انىقتامانى تاۋىپ العان الاياق دەرەۋ الگى ايەلگە نەسيە رەسىمدەپ، بانككە سىرتىنان قارىزدار ەتكەن. ال الاياق نەسيەنىڭ قاراجاتىن الىپ قاشىپ كەتكەن. بۇل قىلمىس ايتەۋىر جەدەل- ىزدەستىرۋ شارالارى بارىسىندا كەزدەيسوق جاعدايدا اشىلعان. 34 جاستاعى قىلمىسكەر ءوزىنىڭ قىلمىسىن مويىنداعان.

سوندىقتان قازىرگى ۋاقىتتا ەمدەۋ جانە باسقا دا جەكە كۋالىكتى تالاپ ەتىپ، ونىڭ كوشىرمەسىن ءتۇسىرىپ الاتىن مەكەمەلەرگە تىيىم سالۋ كەرەك سياقتى. كەرەكتى دەرەكتەردى ادام ءوزى دە ايتىپ بەرۋىنە بولادى. ينتەرنەت الاياقتىقتىڭ جولىن كەسۋدىڭ كوپ امالىنىڭ ءبىرى وسى.

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى

جاقسىباي سامرات

egemen.kz