ءدىندارلار قازاقستان باسشىلىعىنىڭ ءدىنارالىق وركەنيەتتى دامىتۋداعى رولىنە جوعارى باعا بەردى
الايدا وتكەن جىلدان بەرى جاھاندى جايلاعان كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ سالدارىنان بيىل ءوتۋى ءتيىس 7-سەزد كەيىنگە شەگەرىلگەن بولاتىن. كۇنى كەشە ەلوردا تورىندەگى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايىندا ۇيىمداستىرىلعان القالى جيىنعا 20 ەلدەن كەلگەن الەمدىك دىندەر مەن كونفەسسيالاردىڭ جانە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىسىپ، اتالعان جەتىنشى سەزدى 2022-جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا وتكىزۋگە ۋاعدالاسىپ تارقادى.
القالى جيىن دەپ وتىرعانىمىز - الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزى حاتشىلىعىنىڭ ⅩⅨ وتىرىسى. حاتشىلىق وتىرىسى سەزد قارساڭىندا ۇنەمى ءوتىپ تۇرادى. بۇل جولى ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى - الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزى حاتشىلىعىنىڭ باسشىسى ماۋلەن اشىمبايەۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن وتىرىس بارىسىندا 7-سەزدى وتكىزۋ مەرزىمى مەن داتاسىنا قاتىستى ماسەلەمەن قاتار، فورۋمنىڭ جالپى جانە سەكسيالىق وتىرىستارىنىڭ تاقىرىپتارى دا ءجىتى تالقىلاۋعا ءتۇستى.
«بيىل ءبىز قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. وسى كەزەڭدە بەيبىتشىلىكتىڭ، جالپى ۇلتتىق بىرلىك پەن كونفەسسياارالىق ديالوگتىڭ وزىندىك مودەلىن قالىپتاستىرا الدىق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ نەگىزىن قالاعان بۇل باعدار ءوزىنىڭ تيىمدىلىگى مەن ومىرشەڭدىگىن دالەلدەپ ۇلگەردى. قازىرگى تاڭدا ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باسشىلىعىمەن ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋ ساياساتى جالعاسىپ كەلەدى. ءبىز الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى مەن حاتشىلىق وتىرىسىن ابىروي-بەدەل جيناۋ ءۇشىن وتكىزبەيمىز. بۇل - قازاقستاندىق دامۋ جولىنىڭ ءبىرتۇتاس اجىراماس بولىگى»، - دەدى وتىرىستى اشقان سەنات ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
جيىندا سەنات سپيكەرى بيىلعى حاتشىلىق وتىرىسى كۇردەلى جاعدايدا ءوتىپ جاتقانىن ايتىپ، وعان كوروناۆيرۋس پاندەمياسى مەن سوڭعى جىلداردا الەمدە باسقا دا جاھاندىق پروبلەمالاردىڭ ۋشىعا ءتۇسۋى سەبەپ ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى.
ولاردىڭ قاتارىندا گەوساياسي جانە گەوەكونوميكالىق فاكتورلار مەن جاھاندىق قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ بۇزىلۋى سالدارىنان تۋىنداعان حالىقارالىق شيەلەنىستىڭ كۇشەيۋى، قارۋ-جاراق جارىسىنىڭ ۇدەۋى جانە جاھاندىق ەكولوگيالىق كۇن تارتىبىندەگى تۇيتكىلدەر بار.
«وسىنداي جاعدايدا رۋحاني كوشباسشىلاردىڭ باستى مىندەتى قۇندىلىقتاردىڭ دۇرىس جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ جانە ادامداردى بەيبىتشىلىك، ادامگەرشىلىك، قوعامدىق كەلىسىم، ءوزارا قولداۋ سياقتى يدەيالار اياسىنا توپتاستىرۋ بولۋى كەرەكتىگى ءسوزسىز. الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىنىڭ نەگىزگى ماقساتى دا - وسى. سوندىقتان بارشاڭىزعا ءبىزدىڭ فورۋمعا قاتىسىپ، بەلسەندى قولداۋ كورسەتكەندەرىڭىز ءۇشىن شىنايى العىسىمىزدى بىلدىرەمىز»، - دەدى سەزد حاتشىلىعىنىڭ باسشىسى.
ايتا كەتەرلىگى، حاتشىلىق وتىرىسىنان ءبىر كۇن بۇرىن ونىڭ جۇمىس توبىنىڭ وتىرىسى وتكەن بولاتىن. وندا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى 7-سەزىنىڭ جالپى جانە سەكسيالىق وتىرىستارىنىڭ تاقىرىبى بويىنشا جۇمىس توبى مەن حاتشىلىق مۇشەلەرىنىڭ 49 ۇسىنىسىن جيناقتاۋ جۇرگىزىلگەن ەدى.
حاتشىلىق وتىرىسىندا وسى جۇمىس توبىنىڭ اتقارعان ىستەرىنە كەڭىنەن توقتالعان ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى سەرىك ەگىزبايەۆ ءدىنارالىق جانە مادەنيەتارالىق ديالوگتىڭ ءرولى مەن ماڭىزى، رۋحاني-ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار، الەمنىڭ پاندەميادان كەيىنگى جاعدايىندا 7-سەزد جۇمىسىن جاڭا تاسىلدە وتكىزۋ قاجەتتى تۋرالى پىكىر الماسىلعانىن ايتادى.
«ماسەلەن، مۋحاممەد بەن ابدۋلۋاحەد ءال-اريفي پاندەميا ادام ءومىرىنىڭ كوپتەگەن سالالارىنا اسەر ەتكەنىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى رۋحاني قۇندىلىقتاردى ساقتاۋعا دەن قويۋ قاجەت. ارحيەپيسكوپ يۋري نوۆگورودوۆ پاندەميا كوپتەگەن جاڭا نارسەلەردى، سونىڭ ىشىندە سيفرلاندىرۋدى اكەلگەنىنە نازار اۋداردى. سوندىقتان ءدىني قوعامداستىقتار مەن ولاردىڭ كوشباسشىلارىن قازىرگى الەمنىڭ شىنايىلىعىندا ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن قالىپتاستىرۋداعى ءرولى تۋرالى ماسەلە تۋىندايتىندىعىن ايتتى. قاتىسۋشىلار 7-سەزدىڭ جۇمىسى مەن فورماتى الەمدى ودان دا قاۋىپسىز، تولەرانتتى، بولجامدى ەتۋ ءۇشىن سىندارلى ىنتىماقتاستىقتى قامتاماسىز ەتۋ، مادەنيەتتەر، حالىقتار مەن دىندەر اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ ءتيىمدى ءتاسىلىن بەلگىلەۋ ءتيىس ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى»، - دەدى ول.
الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزىنىڭ شاقىرىلۋىنا ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باستاماشىلىق جاساعانى بەلگىلى.
سوندىقتان دا سەزد حاتشىلىعىنىڭ وتىرىسىندا وتاندىق دا، شەتەلدىك تە ءدىندارلار ەلباسىنىڭ ءدىنارالىق، مادەنيەتارالىق، وركەنيەتارالىق بايلانىستاردى جانداندىرۋ جولىنداعى ەڭبەگىنە، قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى قامتاماسىز ەتۋ ساياساتىنا وڭ باعا بەردى. ماسەلەن، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، باس ءمۇفتي ناۋرىزباي قاجى تاعان ۇلى ءدىن ادامدىق قاسيەتتى قالىپتاستىراتىن تەڭدەسسىز تاربيە مەكتەبى ەكەندىگىن ايتا كەلە ءدىننىڭ وسىناۋ قۋاتتى كۇشىن ادامدار اراسىنداعى دوستىق، ءوزارا سىيلاستىق پەن قۇرمەتتى ارتتىرۋعا باعىتتاۋ قاجەتتىگىن باسا ايتتى.
«الەمدىك جانە ءداستۇرلى ءدىن ليدەرلەرى سەزىنىڭ باستاماشىسى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ: «حالىقتاردى ءبىر-بىرىنەن بولەتىن تەڭىزدەر ەمەس، ناداندىق پەن تىلدەردىڭ بولەكتىگى دە ەمەس، ارازدىق قانا. دوستىق جوق جەردە ارازدىققا مۇمكىندىك مول بولماق» دەگەن سوزىندە ۇلكەن ماعىنا جاتىر.
پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆ حالىققا جولداۋىندا: «قوعامداعى بىرلىك پەن كەلىسىمدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋىمىز كەرەك. ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق قاتىناستىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن بارلىق ازاماتىمىز ءتۇسىنۋ قاجەت. ءبىز قاشان دا الاۋىزدىققا قارسى تۇرا بىلگەن ەلمىز» دەپ اتاپ ءوتتى.
راسىندا، ءبىز بەيبىت سۇيگىش حالىقپىز جانە الەم حالقىن بەيبىت ءومىر سۇرۋگە ۇندەيمىز. ەلىمىزدە تۇراقتى تۇردە ءوتىپ كەلە جاتقان الەمدىك جانە ءداستۇرلى ءدىن ليدەرلەرىنىڭ سەزى وسىعان دالەل»، - دەدى باس ءمۇفتي.
ال يران يسلام رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە يسلام بايلانىستارى ۇيىمى ءدىن مەن مادەنيەت ديالوگى ورتالىعىنىڭ دەپارتامەنت ديرەكتورى زاحرا راشيدبەيگي قازىرگى الەمدە كونفەسسياارالىق ديالوگتى نىعايتۋ مەن دامىتۋ ءدىني جانە ساياسي كوشباسشىلاردىڭ باستى ميسسياسى ەكەندىگىن باسا ايتتى.
«اسا مارتەبەلى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مىرزانىڭ قاجىرلى ءارى جەمىستى ەڭبەگى ءدىني جەتەكشىلەر مەن ساياسي باسشىلاردىڭ اراسىنداعى بىرلىك ماسەلەسىندە ايقىن ۇلگى سانالادى. وسى ءىرى وتىرىسقا قاتىسىپ وتىرعان ءتۇرلى دىندەر مەن مازحابتاردىڭ قۇرمەتتى وكىلدەرى ادىلەت جانە ۇلتتىق مادەنيەتتى تاراتۋدا ۇزاق ۋاقىت بويى ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقانى ءسوزسىز. الايدا مارتەبەلى نازاربايەۆ مىرزانىڭ ءتۇرلى ءدىن وكىلدەرىن جيناپ، ءدىني جەتەكشىلەردىڭ باسىن قوسۋى ءدىني كوسباسشىلاردىڭ بىرىگىپ، ءبىر-ءبىرىنىڭ قىزمەتىمەن تانىسۋىنا جانە تاجىريبە الماسۋىنا سەبەپ بولدى»، - دەدى زاحرا راشيدبەيگي.
كاۆكاز مۇسىلماندارى باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، شەيح-ۋل-يسلام گادجي اللاحشۇكىر پاشازادە دە ەلباسى نۇرسۇلتان نازابايەۆ پەن ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ءدىنارالىق ديالوگتى دامىتۋداعى قىزمەتتەرىنە وڭ باعاسىن بەردى.
«وسىدان 18 جىل بۇرىن قازاق حالقىنىڭ كوشباسشىسى، ىقپالدى الەمدىك ساياساتكەر، تۇركى الەمى مەن ورتالىق ازيانىڭ كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ دىندەر مەن وركەنيەتتەر اراسىنداعى ديالوگ قاعيداتتارى مەن پراكتيكاسىن ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى باستاماسى ءوزىنىڭ ماڭىزىن ساقتاپ كەلە جاتقانىن، ال بۇل يدەيانىڭ دايەكتىلىگى مەن ونىمدىلىگى ۋاقىتپەن دالەلدەنگەنىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون»، - دەدى پاشازادە.
سونىمەن قاتار ول بۇگىندە ەلباسىنىڭ دانا كوزقاراسى مەن كۇش-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا الەمدە ءدىنارالىق ىنتىماقتىڭ جاڭا پلاتفورماسى قۇرىلعانىن اتاپ ءوتتى.
«جوعارى مارتەبەلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ ىلگەرىلەۋى مەن وركەندەۋىن، ءدىنارالىق ديالوگ پەن ىنتىماق سالاسىنداعى، اتاپ ايتقاندا، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزدەرى شەڭبەرىندەگى قۇندى يدەيالاردى ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى ساباقتاستىقتى قامتاماسىز ەتەتىن ساياسي جولدى تابىستى جالعاستىرۋ جونىندەگى كۇش-جىگەرىن ايرىقشا ايتقان دۇرىس»، - دەدى شەيح-ۋل-يسلام.
سەزد حاتشىلىعى وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسىندا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ VII سەزى 2022-جىلعى 14-15- قىركۇيەك كۇندەرى نۇر-سۇلتان قالاسىندا وتەتىندىگى بەلگىلەندى.
اتالعان فورۋمدا پاندەميادان كەيىنگى كەزەڭدە ادامزاتتىڭ الەۋمەتتىك-رۋحاني دامۋىنداعى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ ءرولى كەڭىنەن تالقىلانباق.
