قازاقستاندا بىرەۋدى ازاپتاعانى ءۇشىن سوتتالعاندار سانى قانشا
بۇل جونىندە 2019-2020 -جىلدارى جۇرگىزىلگەن الدىن الا بارۋ قورىتىندىسى بويىنشا ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگى (ۇ ا ت) قاتىسۋشىلارىنىڭ جيناقتالعان بايانداماسىن تانىستىرۋ بارىسىندا بەلگىلى بولدى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، ۇ ا ت ازاپتاۋدى جانە باسقا دا قاتىگەز، ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن نەمەسە ار- نامىستى قورلايتىن ءىس- ارەكەتتەر مەن جازالاۋ تۇرلەرىن انىقتاۋ جانە الدىن الۋ ماقساتىندا جابىق مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە قوعامدىق باقىلاۋدىڭ ءتۇرى بولىپ تابىلادى.
ۇ ا ت جۇمىسىنا تارتىلعان ساراپشىلاردىڭ مىندەتى - ادامداردى قوعامنان وقشاۋلاۋ ورىندارىنا تۇراقتى بارۋ جانە ادامداردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ ساقتالۋىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋ. 2020 -جىل ب ۇ ۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ (ب ۇ ۇ د ب) جانە باسقا دا حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قولداۋىمەن ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل كەڭسەسى ۇيلەستىرەتىن قازاقستانداعى ۇ ا ت قىزمەتىنىڭ جەتى جىلدىق كەزەڭىنىڭ تيىمدىلىگىن اتاپ ءوتتى.
ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ قۇرامىنا قوعامدىق باقىلاۋ كوميسسيالارىنىڭ، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ مۇشەلەرى، زاڭگەرلەر، الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەر، تاۋەلسىز سوت ساراپشىلارى، دارىگەرلەر كىرەدى. ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ مونيتورينگتىڭ 3 ءتۇرىن جۇزەگە اسىرۋعا قۇقىعى بار: كەزەڭدىك بارۋ؛ مەكەمەلەردە بۇرىن انىقتالعان بۇزۋشىلىقتاردىڭ جويىلعانىن راستاۋعا بايلانىستى ارالىق بارۋ ، سونداي- اق ازاپتاۋلار جانە باسقا دا ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن قاتىگەز ءىس-ارەكەتتەر مەن جازالاۋ تۇرلەرى تۋرالى كەلىپ تۇسكەن شاعىمدار مەن حابارلامالار نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلاتىن ارنايى بارۋ.
قازىرگى ۋاقىتتا ۇ ا ت- مەن قامتىلاتىن مەكەمەلەردىڭ سانى بارلىق ەل بويىنشا 3000 نان اسادى.
«ق ر پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ حالىققا جولداۋىندا باستى يدەياسى ازاماتتاردىڭ مۇددەسى ءۇشىن عانا ارەكەت ەتەتىن مەملەكەتتىك اپپاراتتى قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلاتىن حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت تۇجىرىمداماسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن تاعى دا اتاپ ءوتتى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا قاتىستى. ەگەر مەملەكەتتىك ورگاندار ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋى تۋرالى حابارلامالارعا ۋاقتىلى دەن قوياتىن بولسا، وسىنداي بۇزۋشىلىقتارعا ىقپال ەتەتىن سەبەپتەردى جويۋ جونىندە ساپالى الدىن الۋ شارالارىن قابىلدايتىن بولسا، وندا ءبىز ءتيىمدى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزەمىز، اتاپ ايتقاندا، الەۋمەتتىك شيەلەنىستى تومەندەتۋ جانە حالىقتىڭ مەملەكەتتىك بيلىككە سەنىمىن نىعايتۋ، سونداي- اق ناقتى لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ»، - دەپ ق ر ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ەلۆيرا ءازىموۆا نازار اۋدارادى.
باياندامادا اتاپ وتىلگەندەي، پاندەميا جانە ق ر اۋماعىندا توتەنشە جاعداي ەنگىزۋ اياسىندا 2020 -جىلعى 16-ناۋرىز بەن 11-مامىر ارالىعىندا ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ۇ ا ت ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولا وتىرىپ، 2019 -جىلى الدىنعى جىلى ورىندالعان الدىن الا بارۋلار قورىتىندىلارى بويىنشا ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگى قاتىسۋشىلارىنىڭ جيناقتالعانبايانداماسىن تانىستىرۋ مەرزىمدەرىن اۋىستىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. وسىعان بايلانىستى ۇسىنىلعان بايانداما 2019-2020 -جىلدارداعى ۇ ا ت جۇمىسىنىڭ ناتيجەلەرىن قامتىدى. كوروناۆيرۋس پاندەمياسى جاعدايىندا كوپتەگەن مەملەكەتتەر جابىق مەكەمەلەردەگى ادامدارعا بارۋعا شەكتەۋلەر قويدى، وسىعان بايلانىستى زورلىق- زومبىلىقتىڭ قوسىمشا قاۋىپتەرى پايدا بولدى. سونىمەن قاتار قازاقستاندا توتەنشە جاعداي كەزىندە ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى ءوز جۇمىستارىن توقتاتقان جوق. كارانتين كەزەڭىندە 159 الدىن الا بارۋلار جۇزەگە اسىرىلدى، ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ جابىق مەكەمەلەردەگى ادامدارمەن 43 بەينە قوڭىراۋ(ونلاين- سۇحبات) تەلەفون ارقىلى 58 كونسۋلتاتسياجۇزەگە اسىرۋعا بەرىلدى. وسىلايشا، بۇكىل ەل اۋماعىندا وتكەن جىلى الدىن الا بارۋلار سانى 517 گە دەيىن ءوستى، بۇل 2019 -جىلعى كورسەتكىشتەردەن 22 گە ارتىق.
ب ۇ ۇ د ب- نىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تۇراقتى وكىلى ياكۋپ بەريش اتاپ وتكەندەي، جالپى ەسەپتى كەزەڭدە ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى 1012 الدىن الا بارۋلاردى جۇزەگە اسىردى، ولار جابىق مەكەمەلەردىڭ بارلىق تۇرلەرىن قامتىدى جانە ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋىنىڭ كوپتەگەن جاعدايلارىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك الدى، بۇل COVID-19 پاندەمياسى اياسىندا ەرەكشە وزەكتى: «ۇ ا ت جابىق مەكەمەلەردەگى ازاپتاۋلار مەن قاتىگەز قارىم- قاتىناستىڭ الدىن الۋ جونىندەگى مىندەتتەردى شەشۋدە ءوزىنىڭ قۇندىلىعى مەن ماڭىزىن دالەلدەدى، بۇل COVID-2019 جاھاندىق پاندەمياسىن ءبىز قازاقستانداعى ۇ ا ت ب ۇ ۇ ازاپتاۋلاردىڭ الدىن الۋ جونىندەگى كوميتەتىنىڭ بارلىق ۇسىنىمدارىن ۇستانعانىن كوردىك جانە كارانتيندىك رەجيم كەزەڭىندە پروفيلاكتيكالىق بارۋلاردى ءساتتى جالعاستىردى».
ەلۆيرا ءازىموۆا بۇكىل الەم ءۇشىن قيىن كەزەڭدە جۇمىستى ەڭ الدىمەن ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۇلتتىق ورتالىقتىڭ وڭىرلىك توپتارىمەن ءوزارا ۋاعدالاستىعىنىڭ جانە بارۋ پروتسەسىندە سانيتارلىق نورمالاردى قاتاڭ ساقتاۋدىڭ ارقاسىندا جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بولعانىن اتاپ ءوتتى.
الدىن الا بارۋلار قورىتىندىلارى بويىنشا ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى بەرگەن ۇسىنىمداردىڭ جالپى سانى 3319 دى قۇرادى. ۇسىنىمدار ادامداردى ۇستاۋ (تۇرۋ) جاعدايلارىنا دا، ولارعا مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋگە، تاماقتانۋعا، ءبىلىم الۋعا، قاجەتتى زاتتاي ريزىقپەن جانە بوس ۋاقىتىن قامتاماسىز ەتۋگە دە قاتىستى. بۇگىنگى كۇنى ۋاكىلەتتى ورگاندار كورسەتىلگەن ۇسىنىمداردىڭ 937 ىن نەمەسە %28 ىن ورىندادى، 2341 نەمەسە %70,5 ى ورىنداۋ ساتىسىندا، 41 ۇسىنىم (%1,2) قابىلدانعان جوق. جابىق مەكەمەلەردە ازاپتاۋدى قولدانۋ فاكتىلەرى بويىنشا قىلمىستىق ىستەرگە كەلەتىن بولساق، باياندامانى تانىستىرۋ بارىسىندا كەلەسى ساندار ايتىلدى.
ەگەر 2019 -جىلى ق ر ق ك 146 - بابى («ازاپتاۋلار») بويىنشا سوتتالعان ادامداردىڭ سانى 24 ادامدى قۇراسا، 2020 -جىلى وسى باپ بويىنشا 13 ادام سوتتالدى. 2020 -جىلى ق ر ق ك 362-بابىنىڭ ءتورتىنشى بولىگى بويىنشا («كۇش قولدانۋ نەمەسە كۇش قولدانۋ قاتەرىن ءتوندىرىپ بيلىكتى نەمەسە لاۋازىمدى وكىلەتتىكتەردى اسىرا پايدالانۋ») 41 لاۋازىمدى ادام سوتتالدى (2019 -جىلى - 38).
«ۇ ا ت قىزمەتى حالىقارالىق جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار تاراپىنان ادام قۇقىقتارى سالاسىندا قابىلدانعان مىندەتتەمەلەردىڭ ورىندالۋ تيىمدىلىگىن باعالاۋ اياسىنداعى ادام قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ ماڭىزدى باعىتى بولىپ تابىلاتىنىن تۇسىنە وتىرىپ، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدىڭ ازاماتتىق قوعاممەن بىرلەسىپ، ونى تۇراقتى نىعايتۋ جانە جەتىلدىرۋ جاعدايىندا ءوزارا ءىس- قيمىلىن جالعاستىرۋ قاجەت»، - دەلىنگەن باياندامادا.
وسىعان بايلانىستى 2019 -جىلى ب ۇ ۇ- نىڭ قازاقستانداعى وكىلدىگىمەن بىرلەسىپ، مەكەمەلەردىڭ ەسەپتىلىگى مەن مونيتورينگى جۇيەسىن ينستيتۋتتاندىرۋعا، بارۋلار قورىتىندىلارى بويىنشا باعالاۋ كورسەتكىشتەرى مەن ينديكاتورلارىن كۇشەيتۋگە جانە ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ كاسىبي الەۋەتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان «ازاپتاۋلاردىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگىن نىعايتۋ» ءۇش جىلدىق جوبانى ىسكە اسىرۋ باستالدى.
