تاليبان مەملەكەتتىك تۋدى ۇستاپ شىققان تۇرعىندارعا وق اتتى
تاليبان سودىرلارى مەملەكەتتىك تۋدى ۇستاپ شىققان ازاماتتارعا وق اتىپ، بىرنەشە ادام مەرت بولدى. ەلدەن كەتپەك بولعانداردى دا قارۋمەن قورقىتىپ، ۇيلەرىنە قايتارىپ جاتىر. اۋعانستان دەموكراتيالىق مەملەكەت بولمايدى اۋعانستان دەسەك، ەڭ الدىمەن تۇراقسىزدىقتان ىرگەسى شايقالعان مەملەكەت، ەسەڭگىرەگەن ەل مەن ازىپ- توزعان جۇرت ەلەستەيدى. ال تىزگىنگە تاليبان كەلگەلى بەرى جاعداي تىپتەن ۋشىقتى.
مۇنداي قارقىنمەن اۋعان ەلى الداعى بىر عاسىردا وركەنيەتتىڭ كوشىنە ىلەسە المايتىن شىعار. ءبىراق مەملەكەت بولىپ قالىپتاسقاننان بەرى سوعىستان كوز اشپاعان ەلدە قانداي شىراي بولسىن؟ ونىڭ ۇستىنە تالىپتەر «اۋعانستان دەموكراتيالىق ەل بولمايدى. مەملەكەت تەك شاريعات زاڭدارى بويىنشا ءومىر سۇرەدى» دەيدى.
بۇگىن تاليبان قوزعالىسى وسىنداي مالىمدەمە جاسادى. تالىپتەردىڭ وكىلى ۆاحيدۋللا ءحاشيميدىڭ ايتۋىنشا، ەلدى ارنايى قۇرىلعان كەڭەس باسقارادى. جاڭا بيلىكتىڭ ءدىني كوشباسشىسى رەتىندە تالىپتەردىڭ باسشىسى حايباتۋللا احۋندزادا تاعايىندالادى. بۇدان بولەك، تالىپتەر جاڭادان قارۋلى كۇش جاساقتايتىندارىن دا جەتكىزدى. ونىڭ قۇرامىنا بۇرىنعى ۇكىمەت اسكەرىنىڭ ساربازدارى مەن وفيسەرلەرىن قوسۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسالعان.
ۆاحيدۋللا حاشيمي، تاليبان قوزعالىسىنىڭ وكىلى:
- ساربازداردىڭ كوبى اسكەري دايىندىقتى تۇركيا، گەرمانيا مەن انگليادا وتكەن. ولاردىڭ ءوز قىزمەتىنە كىرىسۋ ءۇشىن كەلىسسىز جۇرگىزىپ جاتىرمىز. ارينە اسكەر قاتارىندا وزگەرىستەر بولادى.
رەفورما جۇرگىزەمىز. ءوز كەزەگىندە اۋعانستاننىڭ تاجىكستانداعى ەلشىسى بيلىك باسشىسىن تالىپتەر ەمەس، قازىرگى ۆيتسە- پرەزيدەنت امرۋللا سالەح دەپ اتادى. ويتكەنى اۋعانستان كونستيتۋتسياسىنا سايكەس اشراف عاني ەلدەن كەتكەلى بەرى سالەح ەلدىڭ زاڭدى پرەزيدەنتى بولىپ سانالادى دەيدى ول.
زاحير اگبار، اۋعانستاننىڭ تاجىكستانداعى ەلشىسى:
- ءبىزدىڭ ديپلوماتتار جۇمىس ىستەپ جاتقان جەردىڭ بارىندە اۋعانستاننىڭ مەملەكەتتىك تۋى ىلىنگەن. تالىپتەر وزدەرىن اۋعان بيلىگى رەتىندە جاريالاعان جوق. ولار ونى جاساي دا المايدى. سەبەبى الەم ولاردى مويىنداعان جوق. ءبىز بارلىق كەڭسەدەن اشراف عانيدىڭ سۋرەتىن الىپ تاستادىق. ءسويتىپ ونىڭ ورنىنا پرەزيدەنت مىندەتىن اتقارۋشى امرۋللا سالەحتىڭ سۋرەتىن قويدىق.
ايتا كەتەيىك، سالەح - تالىپتەردىڭ باستى قارسىلاسى. ول پانجشەر پروۆينتسياسىندا اۋعان مودجاحەدتەرىنىڭ كوسەمى، دالا كومانديرى احماد شاح ماسۋدتىڭ ۇلى احماد ماسۋدپەن بىرلەسىپ، تاليبان قوزعالىسىنا قارسىلىق ۇيىمىن جاريالادى.
پانجشەر - تاليبان باقىلاۋىنا كىرمەگەن جالعىز ايماق. ول كابۋلدان سولتۇستىككە قاراي 120 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان. اۋەجايعا اعىلعان اۋعاندار قالاي بولعاندا دا، قازىر تاليبان بىرتىندەپ ورنىعىپ، ۇكىمەت پەن اسكەر قۇرۋعا كىرىسىپ جاتىر. ءبىراق جۇرت تالىپتەردىڭ قولاستىندا ءومىر سۇرگىسى كەلمەيدى.
حالىق 1996-2001 -جىلدارى ارالىعىندا كورگەن قورلىقتى قايتا كورگىسى جوق. سوندىقتان شاماسى جەتكەندەر باس ساۋعالاپ قاشىپ جاتىر. قۇجاتى جوق بولسا دا، سەنىم مەن ءۇمىت ارقالاعان ازاماتتار كابۋل اۋەجايىنا اعىلىپ، ەلدەن كەتۋگە اسىق. الايدا تاليبان سودىرلارى اۋە ايلاعىن قورشاۋعا الىپ، تۇرعىنداردىڭ جولىن بوگەپ تاستاعان. توپتى ۇيلەرىنە تاراتۋ ءۇشىن ەسكەرتۋ رەتىندە وق اتقان.
كابۋل اۋەجايىندا ازاماتتاردى ەۆاكۋاتسيالاۋ جالعاسىپ جاتىر قولدا بار مالىمەت بويىنشا، كابۋل اۋەجايىندا ازاماتتاردى ەۆاكۋاتسيالاۋ ءالى دە جالعاسىپ جاتىر. ماسەلەن، امەريكا تامىزدىڭ 14 ىنەن بەرى 6 مىڭداي ادامدى كوشىرگەن. ولاردىڭ اراسىندا ديپلوماتتار، ارنايى قىزمەت پەن گۋمانيتارلىق ۇيىم وكىلدەرى جانە جەرگىلىكتى ازاماتتار بار.
ال ۇلى بريتانيا 2 مىڭنان اسا ادامدى ەۆاكۋاتسيالاعان. فرانسياعا سوڭعى ءبىر كۇندە 200 اۋعاندىق جەتسە، يسپانياعا 50 ادام بارىپتى. د. بايدەن: اسكەر 31-تامىزدان كەيىن دە قالۋى مۇمكىن جاڭا ا ق ش ەلىنىڭ 6 مىڭداي ادامدى اۋعان جەرىنەن اكەتكەنىن ايتتىق. ءبىراق اق ءۇي باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قۇراما شتاتتارعا باس- اياعى 15 مىڭ امەريكالىق پەن 65 مىڭداي اۋعان جەتكىزىلۋى ءتيىس ەكەن. جانە بۇل ءىس اي سوڭىنا دەيىن جۇزەگە اسىرىلۋى كەرەك. ۇلگەرمەگەن جاعدايدا ا ق ش اسكەرى اۋعانستاندا تاعى دا ءبىرشاما ۋاقىتقا قالىپ قويۋى مۇمكىن.
ABC تەلەارناسىنا سۇحبات بەرگەن بايدەن وسىلاي دەدى. ايتا كەتەيىن، نەگىزى ا ق ش اسكەرى 1-قىركۇيەككە دەيىن اۋعانستان جەرىنەن تولىقتاي كەتۋى كەرەك- ءتىن.
دجو بايدەن، ا ق ش پرەزيدەنتى:
- اۋعانستاننان جايدان جاي، ىڭ- شىڭسىز كەتۋگە بولاتىن ەدى دەگەن يدەياعا سەنبەيمىن. اسكەرىمىزدى شىعارۋدىڭ ءتۇبى وسىنداي الاساپىرانعا ۇرىندىراتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى ەدى. ءبىراق ءبىز تالىپتەر ەلدەن كەتكىسى كەلەتىن ادامداردى ۇستاپ، جىبەرمەي قويادى دەپ كۇتپەدىك جانە ا ق ش ساربازدارىن سول جاقتا قالدىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداساق، وندا بۇدان دا كوپ اسكەر كىرگىزۋگە ءماجبۇر بولاتىن ەدىك.
