جاعابۇلاقتان تابىلعان جادىگەر

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - مۇعالجار اۋدانىنداعى جاعابۇلاق وباسىنان ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىنگى VI- V ع ع. جاتاتىن ەرتە تەمىر ءداۋىرىنىڭ قۇندى جادىگەرلەرى تابىلدى.

وسىدان ءبىر اي بۇرىن ءا. مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتى ماماندارى مۇعالجار تاۋىنىڭ قويناۋىنداعى جاعابۇلاق وزەنىنىڭ بويىنان قازبا جۇمىستارى كەزىندە تاستان جاسالعان قۇربان شالاتىن ورىن مەن التىنمەن قاپتالعان سەمسەر تاپقان ەدى. ەسكى قورىمنىڭ ەتەگىندەگى تاعى ءبىر وبادان قولا اينالار، التىن توعا مەن ىلمەكتەر شىقتى. سوعان قاراعاندا جاعابۇلاق بويىنداعى تۇيدەكتەلگەن وبالار تىزبەگىنەن تابىلعان ولجالار - ءتۇرلى ءداۋىر ادامدارى تۇتىنعان دۇنيەلەر.

التىنمەن قاپتالعان قانجاردىڭ ەجەلگى سارمات تايپاسىنداعى ىقپالدى ادامنىڭ دۇنيەسى ەكەندىگى انىق. سوعان قاراعاندا ەجەلگى تەمىر، جەم وزەندەرىنىڭ القابى ەجەلگى ادامداردىڭ كوش جولى بولعانى داۋسىز. جاعابۇلاق وبالارى الدىڭعى جىلى تابىلعان سارمات تايپاسى كوسەمدەرىنىڭ ءبىرى جەرلەنگەن تەمىر اۋدانى تاسقوپا ەلدى مەكەنى جانىنداعى وبادان قاشىق ەمەس. بۇگىندە ابدەن شوگىپ كەتكەن كارى مۇعالجار تاۋىنىڭ توڭىرەگى ەستە جوق ەسكى زاماندا التىن كەنىنە باي، ءشوبى شۇيگىن، سۋلى دا نۋلى جەر بولعان. قونىس تالاسى ءۇشىن قىرقىستار دا سول زاماندى اينالىپ وتپەگەن.

ءا. مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتى باس ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى تالعات مامىروۆ پەن تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، شىعىس ەلدەرى ساۋلەتى حالىقارالىق اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت- مۇشەسى سەرىك اجىعاليەۆ اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى وڭداسىن ورازالينمەن كەزدەسۋىندە جەم بويىنان تابىلعان جادىگەرلەر تۋرالى قۇندى دەرەكتەر ءبولىسىپ، ەكسپەديتسيانىڭ جۇمىستارى تۋرالى ەسەپ بەردى. كەزدەسۋ بارىسىندا اقتوبە وبلىسىنداعى «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرى» جوباسى اياسىندا قولعا الىنعان باسقا دا عىلىمي- زەرتتەۋ جوبالارى تالقىلاندى.

وسى جوبا بويىنشا وتكەن جىلدىڭ باسىندا قۇرامىنا ساۋلەتشىلەر، ەتنوگرافتار مەن ارحەولوگتەر، ەجەلگى قۇلپىتاستاردى وقيتىن ماماندار كىرگەن ەكسپەديتسيا جاساقتالعان ەدى. توپتى تاريحشى عالىم، پروفەسسور سەرىك اجىعاليەۆ باسقارادى.

زەرتتەۋشىلەر بىلتىردان بەرى قارعالى اۋدانىنداعى قولا ءداۋىرى ادامدارىنىڭ قونىس مەكەندەرىن، مۇعالجار اۋدانىنداعى تولەۋبۇلاق ۇڭگىرىندەگى ەجەلگى ادامداردىڭ قونىستارىن تاپتى. تولەۋبۇلاق وزەنىنىڭ بويىنداعى ۇڭگىردە جارتاسقا سالىنعان سۋرەتتەر - تاس عاسىرىنىڭ ەسكەرتكىش پەتروگليفتەرى تاڭبالانۋدا.

ءتۇرلى جانۋارلار، وسىمدىكتەر دۇنيەسى كەسكىندەلگەن تاس ءداۋىرىنىڭ تاڭبالارىن عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋ جۇمىسى ىسكە اسىرىلۋدا. وسى جۇمىستارعا قوسا، يساتاي تايمان ۇلىنىڭ جەرلەنگەن ورنىن انىقتاۋ دا تاريحشى عالىمداردىڭ موينىنداعى جۇك. ويتكەنى گەككە وتريادىمەن سوڭعى شايقاس اقتوبە وبلىسىنىڭ بۇرىنعى يساتاي، قازىرگى قوبدا اۋدانىنىڭ اۋماعىنداعى شاعىن اقبۇلاق وزەنىنىڭ بويىندا وتكەن ەدى.

وڭىردەگى كيەلى ورىنداردى زەرتتەۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن ەكسپەديتسيا مۇشەلەرىمەن كەزدەسۋدە وبلىس اكىمى وڭداسىن ورازالين عىلىمي- زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتىپ، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ ءوڭىردىڭ تاريحي- مادەني مۇراسىن زەرتتەۋگە جان- جاقتى قولداۋ كورسەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.

اقتوبە وبلىسى

egemen.kz