شەتتە جۇرگەن قانداستارىمىزدىڭ سانى التى ميلليوننان استى
ال قازاقستاندا تۇراتىن قازاقتاردىڭ ۇلەسى %70 كە جۋىقتاپ قالعان. ءبىراق ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا: «بۇل - جاڭساق دەرەك» دەپ وتىر. قازاقتار بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن ەكەنى ايتادى.
ۇلت سانىن كەمىتىپ كورسەتۋ كىمگە كەرەك؟
داستان سەيىلحان ۇلى، ءتىلشى:
- قازاق ءوزى قانشا بولدى؟ ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنان وسىنى سۇرادىق. بەرگەن مالىمەتى مىناۋ. قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ ۇلەسى %69 كە جەتكەن. ودان كەيىن ورىستار كەلەدى. سوسىن وزبەكتەر كوپ. قازاقتاردىڭ دەنى قاي جاقتا دەيسىز عوي؟ قىزىلوردا وڭىرىندە. اتىراۋ مەن ماڭعىستاۋدا تۇرىپ جاتقانداردىڭ %90 تەن استامى قازاقتار. ال سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىن قونىس ەتكەندەردىڭ %30 ءى عانا ءبىزدىڭ قانداس. قالعانى باسقا ەتنوس وكىلدەرى.
اسەم الدانعار قىزى، ق ر ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى:
- تۋعانداردىڭ سانى بىزدە سوڭعى جىلدارى ارتىپ كەلە جاتىر. مىسالى وسىعان دەيىن «سۋممارنىي كوەفيتسەنت روجداەموستي» دەگەن كورسەتكىش بار، سول بىزدە % 2-2,25- ءتى كورسەتىپ كەلە جاتسا، سوڭعى جىلدارى %3 تەن استى.
ايەلدەر ءجيى بوساناتىن بولدى دەگەن پىكىرمەن الەۋمەتتانۋشىلار كەلىسپەيدى.
«قايتا قىزمەت قۋىپ، مانساپ ويلايتىن كەلىنشەكتەردىڭ سانى ارتىپ جاتىر»، دەيدى ولار. سوسىن بىزدە ءدام- تۇزى جاراسپاي جاتقانداردىڭ جيىلەپ كەتكەنىن ايتىپ قالدى. جىل باسىنان بەرى 32 مىڭنان اسا نەكە تىركەلگەن، سولاردىڭ 4,5 مىڭعا جۋىعى جىل وتپەي اجىراسىپ ۇلگەرىپتى.
ەرسىنبەك ارعىنبەك، الەۋمەتتانۋشى:
- ءاربىر ۇيلەنگەن 100 جاستىڭ 7 ەۋى ءبىر جىلعا جەتپەي اجىراسىپ كەتىپ جاتىر ەكەن. مۇنىڭ ءوزى بالا تۋۋ كورسەتكىشىن وتە تومەن دەڭگەيگە الىپ بارادى. موتيۆاتسيا جەتكىلىكسىز. باسقا مەملەكەتتەردى قارايتىن بولساڭىزدار، ءاربىر تۋعان بالاعا بەرىلەتىن جاردەماقى كولەمى ءبىزدىڭ ەلمەن سالىستىرعان كەزدە الدەقايدا جوعارى.
قازاقتى كوبەيتۋدىڭ ەكى عانا جولى بار. اۋەلگىسى - الگىندە ايتقان بالا تۋۋ كورسەتكىشىن جاقسارتۋ. ەكىنشىسى - شەتتە جۇرگەن قانداستاردى ەلگە جاپپاي كوشىرۋ كەرەك.
سىرىمبەك تولەۋ، كوشى- قون سالاسىن زەرتتەپ جۇرگەن مامان:
- التى ميلليونان استى شەتەلدەگى قانداستارىمىز. ولاردىڭ ىشىندە قازىر كوپ تۇرىپ جاتقان قانداستارىمىز مىناۋ وزبەكستاندا، سوسىن قىتايدا، رەسەيدە، موڭعوليادا. ال ەۋروپا ەلدەرى مەن تۇركيادا تۇرىپ جاتقان قازاقتار سونشالىقتى كوپ ەمەس.
شەتتە جۇرگەن 6 ميلليون قانداس بار دەدى. سولاردىڭ 1 ميلليوننان استامى تاپ قازىر قازاقستانعا قايتىپ كەلۋگە دايىن. ءبىراق كوشىرۋ قيىن بولىپ تۇر. مەملەكەتتەن كۆوتا از بولىنەدى.
سىرىمبەك تولەۋ، كوشى- قون سالاسىن زەرتتەپ جۇرگەن مامان:
- قازىر مەملەكەت تاراپىنان شەتتەگى قانداستارعا، ەتنيكالىق قازاقتارعا بولىنگەن كۆوتا كولەمى 15 م ر پ دەيدى. 92 مىڭ 800 تەڭگە. بۇل كولگە تامعان تامشىداي عانا. سودان شىعار، وزگە ەلدەردە جۇرگەن قانداستارىمىز اتامەكەنگە كەلۋگە اسىقپايدى. بىزدە ازاماتتىق الۋ دا وڭاي ەمەس. قۇشاق- قۇشاق قۇجات جيناۋىڭ كەرەك.
قازىبەك يسا، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:
- رەسەيدە، يزرايلدە ازاماتتىق العاندا ءبىر- اق قۇجاتپەن الادى ەكەن. ال بىزدە 48 قۇجات جينايدى ەكەن. سەن ءبىرىنشى قۇجاتتى جيناپ، 48- قۇجاتقا جەتكەنگە دەيىن ءبىرىنشى قۇجاتتىڭ مەرزىمى ءوتىپ كەتەدى. سونىمەن شەرمەندە بولىپ جۇرگەنىڭ. سودان كەيىن ادامنىڭ سانى قالاي ازايماسىن؟ بۇل ادەيى قولدان دا جاسالۋى مۇمكىن.
ءماجلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا ەلدەگى قازاقتاردىڭ ۇلەسى %70 كە جۋىقتادى دەگەنگە كەلىسپەيدى. «ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن»، - دەپ وتىر. ءتىپتى %80 كە تاياپ قالدى دەگەندى ايتىپ قالدى. سوندا قازاقتى كەمىتىپ كورسەتۋ كىمگە كەرەك؟
قازىبەك يسا، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:
- بۇعان كەدەرگى جاساپ وتىرعان ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتە وتىرعان، ءبىراق مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىن شەشۋشى ورىندارداعى وسىنداي ادامدار بار. پارادوكس ەمەس پە، الەمدە مۇنداي بار ما؟ ءبىز ولاردىڭ اتتارىن دا بىلەمىز كەيىن. وسى كەدەرگىدەر توقتاماسا، ءبىز كەيىن سولاردى اشكەرەلەيمىز. ەلدى وسىلاي تۇلكى بۇلاڭعا سالا بەرسە، قازاق سانىنا جەتپەيمىز.
ال قايتسەك كوبەيتە الامىز دەگەندى الگىندە ماماندار ايتتى. مەملەكەت وتباسىن قۇرعاندارعا قولداۋ كورسەتسە، اتامەكەنگە اڭسارى اۋىپ وتىرعانداردى دەمەپ جاتسا، قازاق قالاي كوبەيمەسىن؟ !
www.24.kz
