مارشال ديۆيزياسىندا باتالون كومانديرى بولعان قازاقتى بىلەسىز بە
ءدال وسى كۇنى ۇلى بريتانيانىڭ پرەمەر- ءمينيسترى ۋينستون چەرچيلل فاشيستىك گەرمانياعا قارسى سوعىستا سوۆەت وداعىنا قولداۋ كورسەتەتىنىن مالىمدەدى. 1945 -جىلعا دەيىن جالعاسقان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قازاقستاننان 1,2 ميلليوننان استام ادام اتتاندى.
ايتا كەتەرلىگى، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا ەرەكشە قابىلەتىمەن كوزگە تۇسكەن اسكەري قولباسشىلاردىڭ ءبىرى - كونستانتين كونستانتينوۆيچ روكوسسوۆسكي بولاتىن. ول - ەكى ەلدىڭ (1944 -جىلى سوۆەت وداعىنىڭ، 1949 -جىلى پولشانىڭ) مارشالى اتاعىن العان جالعىز تۇلعا. ال وسى ايگىلى روكوسسوۆسكي ديۆيزياسىندا جۇمامۇرات ەرەكەشوۆ دەگەن قازاق باتالون كومانديرى بولعانىن كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى.
قازاقپارات ءتىلشىسى وقىرماننىڭ نازارىن وسى ماسەلەگە اۋدارتىپ، ازىراق زەرتتەۋىن ۇسىنادى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تاريحى تولىق زەرتتەلمەگەن. كوپشىلىك بىلە بەرمەيتىن حالقىمىزدىڭ باتىر پەرزەنتتەرى ءالى دە بارشىلىق.
بالكىم جۇمامۇرات ەرەكەشوۆتىڭ تانىمال ەمەستىگىنىڭ باستى سەبەبى - قازاقستاننان تىس ەلدە ءومىر سۇرگەنىندە بولار.
جۇمامۇرات ەرەكەشوۆ 1914 -جىلى سىر بويىندا، قازالى ۋەزىندە دۇنيەگە كەلگەن. اتا- اناسى ءدىني ساۋاتتى بولعاندىقتان، ونى دا جاستايىنان اۋىل مولداسىنا وقىتادى. 1930-1933 -جىلارداعى اشارشىلىق كەزىندە وتباسىمەن بىرگە قاراقالپاق جەرىنە اۋىپ، تورتكۇل اۋدانىنا قونىستانادى. 1942 -جىلى تورتكۇل اۋداندىق اسكەري كوميسسارياتىنان سوعىسقا اتتانادى.
قىسقا مەرزىمدى دايىندىقتان وتكەن سوڭ ستالينگراد مايدانىنداعى سوعىستىڭ الدىڭعى شەبىندەگى اتقىشتار بريگاداسىنىڭ قۇرامىندا سوعىسقا قاتىسقان. جاۋىنگەرلىك تاپسىرمالاردى مۇلتىكسىز ورىنداعانى ءۇشىن باسشىلىق كوزىنە ءتۇسىپ، اسكەري شەنى وسۋمەن بىرگە ەرلىگى ءۇشىن ماراپاتتالىپ وتىرعان. جىلعا جەتپەي-اق پارتيا قاتارىنا قابىلدانىپ، ساياسي جەتەكشى (پوليترۋك) بولادى. 1944 -جىلى «گوەپ 204 ا» اسكەري ءبولىمىنىڭ باسشىسى پودپولكوۆنيك مەجيەۆيچ قول قويعان ماراپاتتاۋ پاراقشاسىندا II دارەجەلى «وتان سوعىسى»، « قىزىل جۇلدىز» وردەندەرى جانە «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالعان.
ك ونستانتين روكوسسوۆكي ورتالىق (02-10.1943)، بەلورۋس (10.1943-02.1944)، 1-بەلورۋس (02-11.1944)، 2-بەلورۋس (11.1944-05.1945) مايداندارىندا كورپۋس باسقارعانى تاريحتان بەلگىلى.
جۇمامۇرات ەرەكەشوۆ سوعىسقا ستالينگراد مايدانىندا كىرىسىپ، وسى داڭقتى قولباسشى سوۆەت وداعىنىڭ ەكى دۇركىن باتىرى، مارشال كونستانتين روكوسسوۆسكيي باسقارعان ديۆيزيا قۇرامىندا باتالون كومانديرى لاۋازىمىندا بەرليندە اياقتاعان.
اعا لەيتەنانت جۇمامۇرات ەرەكەشوۆ ەلگە 1945 -جىلدىڭ قازان ايىندا ورالعان. سوعىستان كەلگەن سوڭ جاقسىبيكە تولەگەن قىزى ەسىمدى ارۋعا ۇيلەنىپ، 3 ۇل، 2 قىزدى بولعان. بىرنەشە جىل ورتا مەكتەپتە العاشقى اسكەري دايىندىق پانىنەن ساباق بەرەدى. اۋداندىق پارتيا كوميتەتىندە ىستەدى. 1952 -جىلى ق ق ا س س ر ءدىن ىستەرى ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالىپ، زەينەتكە شىققانشا وسى لاۋازىمدى اتقارعان. ول ءدىن ىستەرى ءمينيسترى بولعان كەزدە قاراقالپاقستانداعى سۇلتان ءۋايىس بابا، نارىمجان بابا، نۇرپەيىس بابا سياقتى كوپتەگەن ۇلكەن قورىمدارعا جاۋاپتى ءدىني قىزمەتكەرلەردى تاعايىنداپ وتىرعان. ول ءدىني قىزمەتكەرلەر شىراقشىنىڭ قىزمەتىن اتقارىپ، قورىمنىڭ جاي- كۇيىنە قاراپ، زياراتتاپ كەلۋشىلەردىڭ اتا-بابالارىنىڭ رۋحىنا قۇران وقۋمەن اينالىسقان.
سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرى جۇمامۇرات ەرەكەشوۆ 1982 ومىردەن وزدى. قاراقالپاقستان رەسپۋبليكاسى بەرۋني اۋدانىنداعى سۇلتان ءۋايىس بابا قورىمىنا جەرلەنگەن.
جوعارىدا ارحيۆ فوتوسى: وڭ جاقتان ءبىرىنشى روكوسسوۆسكي، ونىڭ ارتىندا تۇرعان ج. ەرەكەشوۆ