فيشينگ پەن ۆيشينگ: قارجى الاياقتارىنان قالاي ساقتانامىز

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - حالىق نەعۇرلىم جان-جاقتى حاباردار بولسا، ازاماتتار قارجى الاياقتارىنىڭ الداۋىنا ازىراق ۇشىرايدى.

Fingramota قارجى الاياقتىعى قاۋپى تۋرالى تاعى دا ەسكە سالادى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات. قازاقستاندا قارجىلىق الاياقتىقتىڭ كەڭ تارالعان تۇرلەرىنىڭ ءبىرى - فيشينگ پەن ۆيشينگ. ءارتۇرلى تاسىلدەرگە قاراماستان، قاسكويلەردىڭ ماقساتى بىرەۋ عانا - ول ءسىزدىڭ اقشاڭىزدى الۋ. فيشينگ - بۇل جەكە دەرەكتەردى، ازاماتتاردىڭ شوتتارى تۋرالى اقپاراتتى الۋ نەمەسە ولارعا ءارتۇرلى قۇرالدار ارقىلى قول جەتكىزۋ.

ول ءۇشىن الاياقتار فيشينگتىك سايتتاردى، e-mail ارقىلى جىبەرىلەتىن حابارلامالاردى، قالقىما تەرەزەلەردى، تارگەتتىك جارنامالاردى، مەسسەندجەرلەردەگى حابارلامالاردى پايدالانادى. كوبىنە ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز وزدەرىنە تانىس ەمەس سىلتەمەلەرگە ءوتۋ نەمەسە ولار بويىنشا باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋدى ورناتۋ كەزىندە قاۋىپكە ۇشىرايدى.

مۇنداي باعدارلامالار %100 عا ءسىزدىڭ كومپيۋتەرىڭىزگە جانە ءاميانىڭىزعا زيان تيگىزۋى مۇمكىن. قارجى الاياقتىقتارىنىڭ ءبىر ءتۇرى، قاسكويلەر فيشينگتىك سايت دەپ اتالاتىن ءسىزدىڭ تولەم كارتاڭىزدىڭ دەرەكتەمەلەرىن الۋ ماقساتىندا تانىمال ينتەرنەت- دۇكەننىڭ، بانك سايتىنىڭ نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىنىڭ كلونىن جاساعاندا كەزدەسەدى.

وعان سىلتەمەلەردى، قولدانىستاعى پوشتا مەكەنجايلارى بازاسى ارقىلى تاراتادى، ونىڭ ىشىندە ءسىزدىڭ مەكەنجايىڭىز دا بولۋى مۇمكىن. فيشينگتىك سايتتارمەن قالاي كۇرەسۋ كەرەك ەكەندىگىن ءبىلۋ ءۇشىن ينتەرنەت تۋرالى، ونى پايدالانۋ قاعيدالارىن جانە اقپاراتتى قورعاۋ ادىستەرىن ءبىلۋ قاجەت. قاراپايىم قورعانىش تەتىكتەرىنىڭ بىرەۋى - قورعاۋ حاتتاماسى.

وزگە سوزبەن ايتقاندا ءسىزدى قىزىقتىرعان سايتتىڭ مەكەنجايى http:// دەپ ەمەس، https:// دەپ باستالۋعا ءتيىس. ءبىراق ءسىز فيشينگتى بىردەن تانىماساڭىز، قارجىلىق تۇزاققا تۇسپەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن جاي نەگىزگى قاعيدالار بار. ءبىرىنشى، ەگەر سايتقا كىرگەن بولساڭىز، - ءوزىڭىزدىڭ دەربەس دەرەكتەردى، ونىڭ ىشىندە CVV- كود (كارتانىڭ كەلەسى بەتىندەگى ءۇش ءماندى ءنومىر) قوسا العاندا، تولەم كارتالارىنىڭ دەرەكتەمەلەرىن ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىس بولسا ساق بولىڭىز. وسى كەزدە توقتاپ، دەرەۋ سايتتان شىعىپ كەتىڭىز، ودان كەيىن پارول اۋىستىرىڭىز. كۇماندى حاتتى مىندەتتى تۇردە فيلتردەن وتكىزىڭىز. ولاردى اشۋعا، سىلتەمەلەر بويىنشا وتۋگە نەمەسە ورىندالاتىن فايلداردى ىسكە قوسۋعا مۇلدەم بولمايدى.

بۇدان باسقا، بانكتىك نەمەسە وزگە قارجى وپەراتسيالارىن جۇزەگە اسىرۋ كەزىندە wi-fi-دىڭ اشىق قولجەتىمدى نۇكتەلەرىن قولدانباڭىز. ارينە ءوزىڭىزدىڭ كونفيدەنتسيالدى دەرەكتەرىڭىزدى: ءتولقۇجات دەرەكتەرىن، اۋدارىم دەرەكتەرىن (اسىرەسە اۋدارۋدىڭ قۇپيا كودىن) ەشكىمگە ايتپاڭىز.

الاياقتار كوبىنەسە بانكتەردىڭ كليەنتتەرىنە موبيلدىك تەلەفونعا قوڭىراۋ سوعىپ، بانك قىزمەتكەرلەرى بولىپ تانىسادى. بۇل رەتتە ولار بانك تەرمينولوگياسىن پايدالانا وتىرىپ، ساۋاتتى جانە سەنىمدى تۇردە سويلەسەدى.

مىسالى، الاياقتار تولەم كارتوچكاسى بويىنشا كۇماندى وپەراتسيالاردىڭ بايقالعاندىعىن جانە ولاردى «بۇعاتتان شىعارۋ» ءۇشىن كارتا يەسىنىڭ مىناداي دەرەكتەرىن: ج س ن، كارتا قوسىلعان تەلەفون ءنومىرىن، بانك كارتاسىنىڭ ءنومىرىن، اعىمداعى نەمەسە جيناق شوتىنىڭ ءنومىرىن جۇيەگە ەنگىزۋ قاجەت دەپ مالىمدەيدى. كليەنت دەرەكتەمەلەردى كورسەتكەن كەزدە، ولار كليەنتتىڭ نومىرىنە جىبەرىلگەن SMS- حابارلاماداعى كودتى ايتۋدى نەمەسە اقشا اۋدارىمىن بۇعاتتاۋ ءۇشىن ونى تەلەفونداعى تون رەجيمىندە تەرۋدى سۇرايدى. كودتى العاننان كەيىن الاياقتار، ادەتتە، كليەنتتىڭ ينتەرنەت- بانكينگىندەگى تەلەفون ءنومىرىن وزگەرتەدى جانە شوتتاردان اقشا شىعارىپ الادى. الاياقتىقتىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى - ۆيشينگ. بۇل بانك كليەنتتەرىنىڭ كونفيدەنتسيالدى اقپاراتىن ۇرلاۋ ماقساتىنداعى تەلەفون الاياقتىعى. سونداي- اق قارجىلىق الاياقتار شوتتارعا قول جەتكىزۋ نەمەسە كرەديت رەسىمدەۋ ءۇشىن داۋىستىق بيومەتريا جۇيەسىن قولدانا الادى. مۇنداي جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك؟

ەڭ دۇرىسى - اڭگىمەنى اياقتاپ، اقپاراتتى ناقتىلاۋ ءۇشىن قىزمەت كورسەتەتىن بانككە قوڭىراۋ شالۋ كەرەك. سونداي- اق بانكتىڭ ەڭ جاقىن بولىمشەسىنە بارىپ، شوتتارىڭىزعا الاياقتىق شابۋىل جاساۋ ارەكەتى بولعاندىعى تۋرالى ءوتىنىش جازعانىڭىز ءجون.

ەسىڭىزدە بولسىن، بانك قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءىس- قيمىل رەگلامەنتى بار، وعان سايكەس ولار ەشقاشان ءبىرىنشى كليەنتكە كارتا جونىندەگى دەرەكتەردى نەمەسە SMS ارقىلى الىنعان كودتاردى ۇسىنۋ تالابىمەن قوڭىراۋ شالمايدى.

وسى ماسەلەلەر بويىنشا كەز كەلگەن بايلانىسقا تەك كليەنت باستاماشىلىق جاسايدى. ەگەر الاياق ءسىز تۋرالى جەتكىلىكتى اقپاراتقا يە بولسا، ول ءسىزدىڭ اتىڭىزدان تاۋارلار مەن قىزمەتتەردى ساتىپ الا الادى، جاڭا شوتتار اشادى، اقشا اۋدارادى نەمەسە كرەديت الۋعا ءوتىنىش بەرە الادى. سوندىقتان ءوزىڭىزدى قورعاۋ ءۇشىن مىناداي ءبىرقاتار قاراپايىم، ءبىراق سونىمەن بىرگە ءتيىمدى قاعيدالاردى ساقتاۋىڭىز كەرەك:

• كومپيۋتەردىڭ جانە موبيلدىك قۇرىلعىلاردىڭ قاۋىپسىزدىك فۋنكتسيالارىن پايدالانىڭىز (ۆيرۋسقا قارسى قورعانىس، كۇردەلى قۇراما پارولدەر جانە ت. ب. )؛

• جەكە جانە بانكتىك دەرەكتەردى ينتەرنەتتە (فورۋمداردا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە جانە ت. ب. ) جاريا ەتپەڭىز؛

• وزدەرىن قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ قىزمەتكەرىمىن دەپ تانىستىراتىن بەيتانىس ادامداردىڭ قوڭىراۋلارىنا سەنبەڭىز، ولارعا جەكە دەرەكتەرىڭىزدى، اسىرەسە PIN- كودتى، CVV- كودتى جاريا ەتپەڭىز؛

• بەلگىسىز نەمەسە كۇدىكتى مەكەنجايلاردان كەلىپ تۇسكەن حاتتاردى اشپاڭىز، كۇماندى سىلتەمەلەر بويىنشا جۇرمەڭىز؛

• ونلاين- ساتىپ الۋ ءۇشىن جەكە كارتا اشىڭىز؛ ونلاين- ساتىپ الۋ جاساماس بۇرىن كىرگەن سايتتىڭ شىنىندا ينتەرنەت- دۇكەنگە تيەسىلى ەكەنىنە، ونىڭ مەكەنجايى http:// ەمەس، https:// دەپ باستالاتىنىنا كوز جەتكىزىڭىز؛

• ءوز تولەم كارتالارىڭىزعا SMS- حابارلاما قىزمەتىن قوسىڭىز؛

• تولەم كارتاڭىزداعى 3D- Secure فۋنكتسياسىن ەشقاشان اجىراتپاڭىز؛

• پين- كودتاردى كارتوچكامەن بىرگە ساقتاماڭىز جانە ارينە، ونى ەشكىمگە جاريا ەتپەڭىز؛

• بانك كارتالارىن ءۇشىنشى تۇلعالارعا (ءتىپتى تۋىستارعا)، ونىڭ ىشىندە كافە مەن مەيرامحانالاردا تولەم جاساۋ ءۇشىن بەرمەڭىز؛

• سىزگە قوڭىراۋ شالعان ادام الاياق بولۋى مۇمكىن دەپ سەزىكتەنسەڭىز، اڭگىمەنى اياقتاپ، تەلەفوندى قويىڭىز. ەشقاشان الاياقتاردىڭ تۇزاعىنا ءتۇسىپ قالماسىن دەسەڭىز، وسى اقپاراتتى دوستارىڭىزعا جانە وتباسىڭىزعا جەتكىزىڭىز.