قازاقتى كىم كيىندىرىپ ءجۇر؟
2020 -جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا شەت مەملەكەتتەن 144 ميلليون دوللاردىڭ كيىمى اكەلىنگەن. ەلدەگى نارىقتىڭ %80 ىن تۇركيا، قىتاي، يتاليا، بانگلادەش مەملەكەتتەرىنىڭ تاۋارى باسىپ العان.
قازاقستاننىڭ جەڭىل ونەركاسىبى سالاسىنداعى پروبلەمالار شاش ەتەكتەن. كەزىندە ءتىپتى «نارىقتىڭ قاتال باسەكەسىنە يكەمى جوق جەڭىل ونەركاسىپتەن مۇلدە باس تارتۋ كەرەك شىعار؟» دەپ اپتىققاندار دا بولىپتى. ءبىراق بيزنەسمەندەر «حالقىن كيىندىرە الماعان، اسكەرىن جابدىقتاي الماعان مەملەكەت ۇزاققا بارمايدى» دەگەن بايلامعا توقتاپ، اپتىققانداردى تاۋبەگە كەلتىرگەن كورىنەدى.
جەڭىل ونەركاسىپ كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ليۋبوۆ حۋدوۆانىڭ پايىمداۋىنشا، وسى سالانى وركەندەتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن، ىشكى نارىقتى جەتىلدىرگەن ابزال. ونەركاسىپتىك ءوندىرىستىڭ جالپى كولەمىن ۇلعايتۋعا كۇش سالعان ءجون.
مىسالى، جەڭىل ونەركاسىپتە جۇرتشىلىقتىڭ سۇرانىسى 9 پايىز شاماسىندا عانا وتەلىپ كەلگەن. بىلتىردان بەرى بۇل كورسەتكىش 12,1 پايىزعا جەتكەن. نەگىزىنەن، ادامعا اسا قاجەتتى، ءبىرىنشى كەزەكتەگى تاۋاردى كوبىنە سىرتتان تاسيمىز. نارىقتىڭ %80 ىن تۇركيا، قىتاي، يتاليا، بانگلادەش مەملەكەتتەرىنىڭ تاۋارى باسقان. تۇركيادان كەلگەن تاۋار - 37,2 ميلليون، قىتايدان كەلگەن تاۋار - 33 ميلليون، بانگلادەشتەن كەلگەن تاۋار - 22 ميلليون، ال يتاليا برەندى 10,8 ميلليون دوللاردى قۇراعان. بۇل - وزبەك پەن تۇرىكمەن تاۋارلارىن قوسپاعانداعى ەسەپ.
«قازاقستان وزگەلەردىڭ تاۋارىن ساتىپ الۋ ارقىلى قىتايعا، قىرعىزستانعا، تۇركياعا ينۆەستيسيا سالىپ وتىر. ەلىمىزدە اياق كيىم، تىگىن، توقىما بۇيىمدارىنىڭ شيكىزاتى شىعارىلعانىمەن، قايتا وڭدەلمەيدى، ازىرگە جەڭىل ونەركاسىبىمىز تارتىمدى بولىپ وتىرعان جوق»، دەيدى ليۋبوۆ حۋدوۆا. ونىڭ ايتۋىنشا، وندىرىستىك ونەركاسىپ ىشكى نارىقتىڭ ەمەس، الەمدىك نارىقتىڭ زاڭىنا باعىنۋى ءتيىس. سەبەبى قانشا جەردەن ۇلتتىق مۇددەگە سالعانىمەن، دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى ساپالى ءارى ارزان تاۋار الۋعا ىنتالى.
ساراپشىلار كەز كەلگەن سالاعا استا- توك سۋبسيديا بەرەتىن كەزدىڭ وتكەنىن ەسكەرتىپ وتىر. ءبىراق ىشكى ءوندىرىستى جولعا قويماي جاتىپ، يمپورتتى سۋبسيديالاۋعا تىيىم سالۋ تاۋاردىڭ تاپشىلىعى مەن قىمباتتاۋىنا الىپ كەلەدى. وسى رەتتە ماماندار يمپورتقا كەتكەن سۋبسيديانى وتاندىق وندىرىسكە باعىتتاۋ قاجەتتىگىن ايتادى.
قىرعىز، وزبەك تىگىنشىسىنەن قازاق كەم تۇسپەيدى. ءبىراق قازىر بىزدەگى كيىم تىگۋمەن اتى شىققان مەكەمەلەردىڭ كوبى - ءسان ۇيلەرى. اتى ايتىپ تۇرعانداي، ولار كوبىنە كيىمدەرىن اتاقتىلارعا، ەسترادا انشىلەرىنە ارناپ تىگەدى. البەتتە، ونىڭ باعالارى دا قىمبات. مىسالى، ايدا قاۋمەنوۆانىڭ ۇلتتىق برەندتەگى كيىمدەرى 120-300 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا. ءتىپتى جۇلدىزداردىڭ ءبىر ءسان كويلەگىنىڭ ءوزى بىرنەشە ميلليون تەڭگەدەن اسىپ جىعىلاتىنىن الەۋمەتتىك جەلىدەن ەستىپ، ءبىلىپ ءجۇرمىز.
قۇرالاي نۇرقادىلوۆا، ليديا دوسالينا، ساكەن جاقسىبايەۆتىڭ كيىمدەرى قاراپايىم حالىق ءۇشىن قولجەتىمسىز. باعاسى قىمبات. ەكىنشىدەن، وتاندىق كيىم وندىرىسىندە باسەكە جوقتىڭ قاسى. زامان تالابىنا ساي ءساندى كيىمدەر ارزانداۋ باعامەن ساتىلسا، تىگىن فابريكالارىنىڭ تامىرىنا دا قان جۇگىرەر ەدى. بىزدە ءوز ونىمدەرىن ىشكى نارىققا ۇسىنىپ قانا قويماي، شەتەلگە ەكسپورتتاپ، باسقا مەملەكەتتەرمەن باسەكەلەسە الاتىن وتاندىق مەكەمەلەر دە بار. ماسەلەن، سپورتتىق كيىمدەر شىعاراتىن «كازسپو- N»، ەرلەر كوستيۋمدەرى مەن مەكتەپ فورماسىن دايىندايتىن «گلاسمان»، اياقكيىم وندىرۋمەن اينالىساتىن «كازلەگپروم - الماتى»، ايەلدەر كيىمىن شىعاراتىن «Inspiration» كومپانيالارىنىڭ ونىمدەرىن شەتەلگە ەكسپورتتاۋ جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلدى.
بۇدان بولەك، الماتىلىق «اجار»، سەمەيلىك «روزا»، تارازدىق ««پوش- تاراز»، اقتوبەلىك «سيريۋس- وپتيۋم»، ورالدىق «دەۆياتكو»، شىمكەنتتىك «گاۋھار» سىندى وتاندىق كيىم- كەشەك ونىمدەرىن شىعاراتىن كومپانيالار دا بار. ءبىراق ولار تانىلىپ ۇلگەرگەن جوق نەمەسە جارناماسى ءالسىز.
قازاقستاندىق ديزاينەر قۇرالاي نۇرقادىلوۆا ۇكىمەت جەڭىل ونەركاسىپكە شىنداپ كوڭىل بولسە، وتاندىق ديزاينەرلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى وسى سالاعا ويىسۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.
دەمەك، قولىنان ءىس كەلەتىن شەبەرلەرىمىزدى مەملەكەت تاراپىنان ىنتالاندىرۋ شارالارىن قولعا الۋ قاجەت. ايتپەسە قازاقتى كيىندىرۋگە تەك ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە ەلدەر عانا ەمەس، وزبەك تە ىنتا بىلدىرە باستادى.
egemen.kz
