ءسابىزدىڭ ءسىز بىلمەيتىن سىرلارى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات – ادام ءومىرى ءۇشىن اسا باعالى دارۋمەندەر مەن مينەرالدى زاتتارعا باي تاعى ءبىر وسىمدىك - ءسابىز.

ا دارۋمەنى، كالي تۇزى مەن كاروتينگە باي وسىمدىك اعزاداعى تۇزدى سۋدىڭ اينالاسىن رەتتەپ، سۋدىڭ دەنەدەن ءبولىنۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

پايدالى قاسيەت ءسابىز شىرىنىندا كوبىرەك ساقتالادى. سوندىقتان دا ونى كىشكەنتاي بوبەكتەر، بولاشاق جانە بالا ەمىزەتىن انالار، اسقازان، بۇيرەك، جۇرەك، قانت ديابەتى اۋرۋىنا شالدىققان جانداردىڭ كوبىرەك پايدالانعانى ءجون. ەرەسەك ادام كۇنىنە 1 ستاقان ءسابىز شىرىنىن پايدالانسا، ابدەن جەتكىلىكتى. تەك ءسابىز شىرىنى تۇرىپ قالماۋى كەرەك. ۇزاق تۇرىپ قالسا، شىرىننىڭ ساپاسى وزگەرىپ، ەمدىك قاسيەتى جوعالادى.

ءسابىزدىڭ اعزاعا بەرەر پايداسى حالىققا ەرتەدەن-اق بەلگىلى. ەجەلگى رۋس ەلىندە ءسابىزدىڭ كومەگىمەن تىنىس جولدارىن، جۇرەك، باۋىردى ەمدەگەن. قازىرگى تاڭدا عالىمدار ءسابىزدىڭ قۇرامىنداعى ءاربىر دارۋمەنگە كەڭىنەن توقتالىپ، ونىڭ ەمدىك قاسيەتتەرىن تارقاتىپ ايتۋدا.

ءسابىز قۇرامىنداعى ا دارۋمەنى ادامنىڭ بويىن وسىرەدى، كورۋ قابىلەتى مەن تەرىنى جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى. بۇل دارۋمەن جۇمىرتقا، باۋىر جانە ءسۇت ونىمدەرىندە كەزدەسەدى.

سوندىقتان دا، ءسابىزدى وسى تاعامدارمەن بىرگە پايدالانسا بولادى. ءسابىزدى قايماقپەن ارالاستىرىپ پايدالانسا، ونىڭ قۇرامىنداعى كاروتيننىڭ ەداۋىر بولشەگىن ادام اعزاسى وزىنە وڭاي سىڭىرە الادى.

ەۋروپا ەلدەرىندە ءسابىزدى بالمەن ارالاستىرىپ ساقتايدى ەكەن. مەرەكەلىك باسقوسۋلاردا ەۋروپالىقتار ءبىر- بىرىنە بالدا ساقتالعان ءسابىز سىيلايدى ەكەن. بۇل«دەنساۋلىعىڭ مىقتى بولسىن» دەگەن نيەتتىڭ بەلگىسى.

ءسابىزدىڭ قۇرامىندا كاروتيننەن بولەك ادام اعزاسىنا سىڭگەندە گليۋكوزاعا اينالاتىن 6-8 پايىز قانت تا بار. ول كوبىنە ءسابىزدىڭ سىرتقى جۇقا قابىعىندا ساقتالادى. ال ورتاڭعى وزەگى اسكوربين قىشقىلى مەن ۆ دارۋمەنىنە باي.

ءسابىز قانى ازايعان ادامدارعا وتە پايدالى. ونىڭ قۇرامىنداعى فوليي قىشقىلى قاننىڭ قىزىل تۇيىرشىگى ەريتروتسيتكە تەز اينالادى. بۇل قىشقىل كارتوپ پەن اس بۇرشاقتا دا كەزدەسەدى، ءبىراق ونى كوبىنە قايناتىپ بارىپ پايدالانامىز. ال ءسابىز شيكى كۇيىندە دە ءدامدى. باسقا وسىمدىكتەر سياقتى سابىزدە دە مينەرالدى زاتتار كوپ. سوعان وراي بۇيرەگى، جۇرەگى، قان تامىرلارى اۋىراتىن ادامعا ءسابىزدىڭ پايداسى مول. ءسابىزدى كوپتەگەن تاعام تۇرلەرىنە قوسىپ ازىرلەۋگە بولادى.

ءسابىزدى تەرى كۇتىمىنە پايدالانۋعا دا بولادى. دارۋمەندەرگە باي سابىزدەن جاسالعان ماسكا تەرىنىڭ تابيعي قالپىن ساقتاۋعا، تارتىلىپ، تازارۋىنا ىقپال ەتەدى. كۇيىك شالعاندا ۇككىشتەن وتكىزىلگەن ءسابىزدى جارا- سىزاتتارعا باسسا، تەرىدە كۇيىك ءىزى قالمايدى.