انا مەن بالاعا تولەنەتىن جاردەماقىلارعا بيىل قانشا قارجى ءبولىندى
جالپى العاندا، بۇل ماقساتتارعا 2020 -جىلى 682,9 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان. قازاقپارات بۇل تۋرالى ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
ماسەلەن، ەلىمىزدە 2003 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ بالا تۋعاندا بەرىلەتىن ءبىرجولعى جاردەماقى ەنگىزىلدى. ونىڭ مولشەرى وتباسىنداعى بالالاردىڭ سانىنا بايلانىستى سارالانعان. بيىل ءبىرىنشى، ەكىنشى جانە ءۇشىنشى بالانىڭ تۋىلۋىنا بايلانىستى بەرىلەتىن ءبىرجولعى جاردەماقى مولشەرى 38 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشتى (بۇدان ءارى – ا ە ك) نەمەسە 100738 تەڭگەنى قۇرايدى. ال ءتورتىنشى جانە ودان دا كوپ بالاعا 63 ا ە ك نەمەسە 167013 تەڭگە تولەنەدى. 2019 -جىلى اتالعان جاردەماقىنىڭ ورتاشا مولشەرى 109370 تەڭگەنى قۇراپ، ونى 400022 ادام الدى. ال بيىلعى تولەمنىڭ ورتاشا مولشەرى 114788 تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل ماقساتقا 45,2 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان.
سونداي-اق، جۇمىس ىستەمەيتىن اتا-انالارعا ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى ءۇشىن بەرىلەتىن جاردەماقى وتباسىنىڭ تابىسىنا قاراماستان تاعايىندالادى جانە ونىڭ مولشەرى ءتورتىنشى بالاعا دەيىن ارتىپ وتىرادى (ءبىرىنشى بالاعا - 5,76 ا ە ك نەمەسە 15270 تەڭگە، ەكىنشى بالاعا - 6,81 ا ە ك نەمەسە 18054 تەڭگە، ءۇشىنشى بالاعا - 7,85 ا ە ك نەمەسە 20811 تەڭگە، ءتورتىنشى جانە ودان كەيىنگى بالالارعا - 8,9 ا ە ك نەمەسە 23594 تەڭگە).
«وتكەن جىلدارى مۇنداي جاردەماقىنىڭ ورتاشا كولەمى 20886 تەڭگە بولسا، 2020 -جىلى اتالعان جاردەماقىنىڭ كولەمى 22663 تەڭگەنى قۇرادى. ونى تولەۋگە 39 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى»، - دەلىنگەن باسپا ءسوز حابارلاماسىندا.
ال 2008 -جىلدان باستاپ جۇمىس ىستەيتىن اتا- انالارعا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان (بۇدان ءارى – م ءا س ق) جۇكتىلىككە جانە بوسانۋعا بايلانىستى تابىسىنان ايرىلعان جاعدايدا تولەمدەر قاراستىرىلعان. بۇل، ولاردىڭ تابىسىنىڭ %40 قۇرايدى. 2019 -جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 77,5 ميلليارد تەڭگە سوماعا 191,4 مىڭ ادام تولەم الدى. اعىمداعى جىلى بۇل ماقساتقا 86,4 ميلليارد تەڭگە ءبولۋ جوسپارلانعان.
مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان جۇمىس ىستەيتىن اتا- انالارعا ءبىر جاسقا تولعانعا دەيىنگى بالانىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى بەرىلەتىن تولەمدەردى 894 ميلليارد تەڭگەگە 434 مىڭ ادام الدى. اعىمداعى جىلى تولەمدەردىڭ جالپى سوماسى 100,1 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى.
سونداي-اق مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنە سايكەس، 2010 -جىلدان باستاپ مۇگەدەك بالالاردى تاربيەلەپ وتىرعان اتا-انالار مەن قامقورشىلارىنا 1,4 ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيى مولشەرىندە جاردەماقى ەنگىزىلدى. ونىڭ مولشەرى 2019 -جىلى 41578 تەڭگەنى قۇرادى. اتالعان جاردەماقىنى 85229 ادام جالپى سوماسى 38,1 ميلليارد تەڭگەگە الدى. اعىمداعى جىلى جاردەماقى كولەمى 43657 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى، بۇل ماقساتقا 48,1 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى.
2018 -جىلدان باستاپ 18 جاستان اسقان بالا كەزىنەن ءبىرىنشى توپتاعى مۇگەدەككە كۇتىم جاساۋ ءۇشىن اي سايىنعى جاڭا جاردەماقى ەنگىزىلدى. ونىڭ مولشەرى دە 1,4 ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنە تەڭ. 2019 -جىلى بۇل مەملەكەتتىك جاردەماقىنى جالپى سوماسى 6,1 ميلليارد تەڭگەگە 13692 ادام الدى. 2020 -جىلى بۇل ماقساتقا 8,6 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان.
بۇدان باسقا، انانى قولداۋ جانە انانىڭ بەدەلىن ارتتىرۋ ماقساتىندا 2010 -جىلدان باستاپ كوپبالالى انالاردى «التىن القا» جانە «كۇمىس القا» بەلگىلەرىمەن ماراپاتتاۋ شارتتارى وزگەرتىلدى. «التىن القامەن» جەتى جانە ودان دا كوپ بالالارى (بۇرىن - ون جانە ودان دا كوپ) بار انالار، ال «كۇمىس القامەن» التى بالانىڭ اناسى (بۇرىن - سەگىز) ماراپاتتالادى. سونداي-اق ولارعا تولەنەتىن مەملەكەتتىك جاردەماقىنىڭ مولشەرى 3,9 دان 6,4 ا ە ك- كە دەيىن ۇلعايتىلدى. 2019 -جىلى اتالعان جاردەماقىنىڭ مولشەرى 16160 تەڭگەنى قۇرادى. ونى جالپى سوماسى 45,7 ميلليارد تەڭگەگە 234941 ادام الدى. 2020 -جىلى اتالعان جاردەماقىنى تولەۋگە 47,5 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان.
سونىمەن قاتار، بازالىق دەڭگەيدە الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ تولەمدەرى، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك جاردەماقىلار، مۇگەدەكتىگى بويىنشا جانە اسىراۋشىسىنان ايرىلۋ جاعدايى بويىنشا تولەمدەر قاراستىرىلعان. اتالعان جاردەماقى جىل سايىن ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنە بايلانىستى ارتتىرىلادى. ماسەلەن، 2019 -جىلى 16 جاسقا دەيىنگى مۇگەدەك بالالارعا بەرىلەتىن جاردەماقى مولشەرى 41578 تەڭگەنى، 16 جاستان 18 جاسقا دەيىنگى مۇگەدەك بالالارعا: ءبىرىنشى توپ-57 021 تەڭگەنى، ەكىنشى توپ-47220 تەڭگەنى، ءۇشىنشى توپ - 35638 تەڭگەنى قۇرادى. 2019 -جىلى اسىراۋشىسىنان ايرىلۋ جاعدايى بويىنشا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك جاردەماقىنىڭ مولشەرى 25541 تەڭگەدەن 76027 تەڭگەگە دەيىن بولدى. 2020 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ اتالعان جاردەماقى 5 پايىزعا ءوستى. 2020 -جىلى ونى تولەۋگە 75 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان.
«بۇدان بولەك، 2014 -جىلدىڭ باسىنان باستاپ جۇمىس ىستەيتىن ايەلدەر ءۇشىن ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى بويىنشا دەمالىستا بولعان كەزەڭىندە ولاردىڭ زەينەتاقى جيناقتارىن ۇلعايتۋعا، زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋدىڭ بارابار دەڭگەيىنە قول جەتكىزۋگە ىقپال ەتەتىن مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن سۋبسيديالاۋ ەنگىزىلدى. 2019 -جىلى مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى ءۇشىن 87,8 مىڭعا جۋىق الەۋمەتتىك تولەم الۋشىلاردىڭ جەكە زەينەتاقى شوتتارىنا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 5 ميلليارد تەڭگە اۋدارىلدى. سونىمەن قاتار، 2014 -جىلدان باستاپ بارلىق كەزەڭدە سۋبسيديا كولەمى 25,9 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. 2020 -جىلى بولجام بويىنشا، جۇمىس ىستەيتىن ايەلدەر ءۇشىن مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن سۋبسيديالاۋعا، ولاردىڭ ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى بويىنشا دەمالىستا بولۋ كەزەڭىندە 5,9 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى»، - دەدى مينيسترلىكتەن.
كوپبالالى وتباسىلاردى قولداۋ 4 جانە ودان دا كوپ كامەلەتكە تولماعان نەمەسە 23 جاسقا دەيىنگى كۇندىزگى وقۋ بولىمىندە وقيتىن ستۋدەنت بالالارى بار وتباسىلارعا جاڭا مەملەكەتتىك جاردەماقى تولەۋ ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلگەن. اتالعان مەملەكەتتىك جاردەماقى 2020 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ وتباسىنىڭ تابىسىنا قاراماستان سارالانعان مولشەردە تولەنەدى: 4 بالاعا - 42496 تەڭگە؛ 5 بالاعا - 53127 تەڭگە؛ 6 بالاعا - 63757 تەڭگە؛ 7 جانە ودان دا كوپ بالاعا - 74388 تەڭگە. اعىمداعى جىلعى قاڭتار ايىندا 369 مىڭ وتباسى جاردەماقى تاعايىندالىپ، ولارعا 17 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى تولەندى.
«2020 -جىلى مەملەكەتتىك جاردەماقىلار مەن تولەمدەردى تولەۋگە 682,9 ميلليارد تەڭگە كوزدەلگەن»، - دەدى ۆەدومستۆودان.
اۆتور: زارينا قاھارمان
