اتا كاسىپتەن نەگە قاشادى؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ءبىزدىڭ قازاق ءالميساقتان بايلىقتى مالمەن ولشەگەنى ءمالىم. ونى باتا- تىلەك، ماقال- ماتەل، جىر- داستاندارعا قاراپ- اق اڭعارۋعا بولادى.

كونە داۋىردەن سىر شەرتەتىن الپامىس باتىر جىرى دا:

«.. ء.بايبورى دەگەن باي بوپتى،

ءتورت تۇلىگى ساي بوپتى،

توقسان مىڭ ەكەن قاراسى،

سەكسەن مىڭ ەكەن ماياسى،

شۇرقىراپ جاتقان ءبىر جىلقى،

توعاي سايىن مىڭ جىلقى،

ەسەبى جوق كوپ جىلقى.. .» دەپ باستالماۋشى ما ەدى.

وكىنىشكە قاراي، تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن اۋىلدان ءسان كەتتى، اگرارلىق سەكتور ابدەن قۇلدىرادى. سول قۇلدىراعاننان ءالى كۇنگە ەڭسەسىن تىكتەي الماي كەلەدى. كەيىنگى جىلدارى مەملەكەت باسشىلىعى تاراپىنان اگرارلىق سەكتور ەل ەكونوميكاسىنىڭ درايۆەرى بولۋ كەرەك دەگەن مىندەت العا قويىلدى. اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ ەڭبەك ونىمدىلىگىن جانە وڭدەلگەن ءونىمنىڭ ەكسپورتىن 2 جارىم ەسە ۇلعايتۋ مەجەلەنىپ، سالانى دامىتۋعا باعىتتالعان باعدارلامالار قابىلداندى. الايدا بيىك مىنبەرلەردەن اسقاق ۇراندار ايتىلىپ، ءتۇرلى جوسپار تۇزىلگەنىمەن، حالىقتىڭ اۋىلدان دا، اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىنان دا الشاقتاۋ ۇدەرىسى تولاستايتىن ەمەس. ماسەلەن، جۋىردا سەنات ءتوراعاسى داريعا نازاربايەۆا پارلامەنتتىك تىڭداۋعا دايىندىق اياسىندا اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسكەن- ءدى. سول كەزدەسۋدە «ۇلتتىق اگرارلىق عىلىمي- ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» اق باسقارما ءتوراعاسى تولەۋتاي راقىمبەكوۆ اگرارلىق سالا بويىنشا ءبىلىم الىپ شىققان مامانداردىڭ كوبى ماماندىعى بويىنشا جۇمىس ىستەمەيتىنىن ايتتى. «بولاشاق» باعدارلاماسى بويىنشا ءبىلىم العان 10 مىڭ تۇلەكتىڭ 70 ءى عانا اگرارلىق سالادا جۇمىس ىستەيتىنىن جەتكىزدى.

بىرنەشە جىل بۇرىن قولعا الىنعان «سەرپىن» باعدارلاماسىنىڭ دا سالاعا سەرپىن بەرگەنى شامالى. وڭتۇستىك وڭىرلەردەن سولتۇستىك جانە ورتالىق وڭىرلەرگە تەگىن ءبىلىم الۋعا بارعان جاستار ديپلومى قولىنا تيگەننەن كەيىن كەلگەن جاعىنا كەتىپ قالۋعا بەيىل. بىلتىر اقمولا وبلىسىنداعى 7 كوللەدجدى ءتامامداعان 42 تۇلەكتىڭ 17-ءسى عانا ايماقتاعى ءتۇرلى ۇجىمداردا جۇمىس ىستەپ ءجۇر، قالعانى وسكەن وڭىرلەرىنە كەتىپتى.

- اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ماماندار رەسپۋبليكا بويىنشا ەڭ از ەڭبەكاقى الادى. ەكونوميكا سالالارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ تومەنگى دەڭگەي اگرارلىق سەكتورعا تيەسىلى. ايلىعى دارىگەرلەر مەن مۇعالىمدەردىكىنەن دە تومەن. ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ اۋىلعا، اگرارلىق سەكتورعا بارمايتىنى سوعان بايلانىستى. ەكىنشىدەن، اۋىلداعى تۇرمىس دەڭگەيى قالالىق جەرمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا تومەن. ۇشىنشىدەن، اگرارلىق ماماندىقتارعا وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن ۇ ب ت- دا جينايتىن بالل باسقا ماماندىقتاردان از بولعاندىقتان، وعان نەگىزىنەن قالانىڭ بالالارى تۇسەدى. ولار گرانتتا وقيدى، ۆەتەرينار نەمەسە اگرونومنىڭ ديپلومىن الىپ شىعادى دا، ءبارىبىر اۋىلعا بارمايدى، قالادا قالادى. ءسويتىپ، ءبىر ج و و- نى بىتىرگەننەن كەيىن ەكىنشى ج و و- عا ءتۇسىپ، ەكى جىل وقىپ تاعى ءبىر ماماندىق الىپ شىعا كەلەدى. اگرارلىق ماماندىق بويىنشا ءبىلىم العان جاستاردىڭ اۋىلعا بارماۋىنىڭ نەگىزگى 3 سەبەبى وسى، - دەيدى تولەۋتاي راقىمبەكوۆ.

2019 -جىلى ەلىمىزدەگى ورتاشا ەڭبەكاقى كولەمى 169 مىڭ تەڭگەگە جۋىقتاعان بولاتىن. Ranking.kz ءتىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، سالالىق قۇرىلىمدار بويىنشا ايتساق، ەڭ جوعارى جالاقى قارجى جانە ساقتاندىرۋ قىزمەتىندە ەكەن - 481 مىڭ تەڭگە. بۇل سالاداعىلار ورتاشا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەن 3 ەسەدەي كوپ ايلىق الادى. اقپارات جانە بايلانىس سالاسىنداعى ورتاشا جالاقى 249 مىڭ تەڭگەگە جۋىقتايدى. ال رەسپۋبليكا بويىنشا ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى اۋىل شارۋاشىلىعى، ورمان جانە بالىق شارۋاشىلىعى سالاسىنا تيەسىلى. ورتاشا ايلىق 2019 -جىلدىڭ Ⅲ توقسانىنداعى دەرەك بويىنشا 127 مىڭ تەڭگە شاماسىندا. بۇل سيفردىڭ ءوزى كۇماندىلەۋ. سەبەبى ستاتيستيكا كوميتەتى 2018 -جىلى بۇل كورسەتكىش 88 مىڭ تەڭگە دەپ حابارلاعان بولاتىن.

ايتا بەرسەك، اۋىلدىڭ مۇڭى از ەمەس. جالاقىنىڭ ازدىعىن ايتپاعاندا، اۋىز سۋ تارتىلماعان، بايلانىس جوق، جول مەن بالاباقشا سالىنباعان اۋىلدار بار. «سانانى تۇرمىس بيلەيتىن» قوعامدا حالىقتىڭ اتا كاسىپتەن باس تارتىپ، اۋىلدان كەتىپ جاتقانىنا تۇسىنىستىكپەن قاراۋعا تۋرا كەلەدى.

ارنۇر اسقار

«ەگەمەن قازاقستان»