تۇركىستانداعى جەر استى مەشىتى جوندەلىپ جاتىر

تۇركىستان. قازاقپارات - تۇركىستانداعى «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنە قاراستى قىلۋەت جەر استى مەشىتىندە قايتا جاڭارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

«قازاقستان قايتا جاڭارتۋ» كاسىپورنىنىڭ ماماندارى قوجا احمەت ياساۋيدىڭ تاريحىمەن تىعىز بايلانىستى ەسكەرتكىشتىڭ ىرگەتاسىن اشىپ، 2,8 مەتر تەرەڭدىكتەن باستاپ جەلدەتكىش جۇيەسىن ورناتتى.

اتالعان مەشىتتىڭ شاتىرى استىنداعى جارامسىز اعاشتار اۋىستىرىلىپ، ىلعال مەن سۋىق، سۋعا ءتوزىمدى قۇرىلىس ماتەريالدارى توسەلۋدە. تاريحي عيماراتتىڭ شاتىرى مەن ىشكى جانە سىرتقى قابىرعالارى، ەدەنىندەگى مۇجىلگەن رەستاۆراتسيالىق كىرپىشتەرى جاڭارتىلدى. اعىمداعى جىلعا جوسپارلانعان قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى قاراشا ايىندا تولىعىمەن اياقتالادى دەپ كۇتىلۋدە.

ايتا كەتەيىك، قىلۋەت جەر استى مەشىتى - ХІІ-ХV-ХІХ عاسىرلارعا ءتان رەسپۋبليكالىق مارتەبەگە يە ەسكەرتكىش. XII عاسىردا سالىنىپ XX عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىنا دەيىن ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەپ تۇرعان، جارتىلاي جەر استىندا ورنالاسقان ورتاعاسىرلىق ءدىني قۇرىلىستاردىڭ ءبىرى. قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ وڭتۇستىگىندە 120 مەتر قاشىقتىقتا ورنالاسقان. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا «قىلۋەت» ءسوزى ارابشا «حالۋاتۋن» ياعني جەكەلەنۋ، وڭاشالانۋ دەگەن ماعىنادان شىعىپ، جاراتۋشىعا دۇنيەدەن بولەك، وڭاشا وتىرىپ قۇلشىلىق جاسايتىن ورىن دەگەن ماعىنا بەرەدى. مۇندا نەگىزىنەن عۇرىپتى قۇلشىلىقتىڭ بىرىنە جاتاتىن «زىكىر» عيباداتى ورىندالاتىن بولعان. قوجا احمەت ياساۋي پايعامبار جاسى 63 كە تولعاندا قىلۋەتتى ارنايى سالدىرىپ، قالعان ءومىرىن وسى جەردە وتكىزگەندىگى زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەكتەرىندە كەزدەسەدى.