تايقازاندى ورنىنان قوزعاۋ ءۇشىن شەتەلدىك تەحنيكا كومەگىنە جۇگىنۋگە تۋرا كەلگەن
وسىعان وراي تاريحي نىشاننىڭ قۇيىلعان جەرى قارناق اۋىلىندا اۋقىمدى ءىس- شارا ءوتتى. باسقوسۋعا ارحەولوگ عالىمدار، تاريحشىلار جانە سول كەزدەگى ۇستالاردىڭ ۇرپاقتارى قاتىسىپ، تايقازاننىڭ ارعى- بەرگى تاريحىنان ءسوز قوزعادى.
بۇگىندە تايقازان جايلى تاريحي دەرەك تە، اڭىز اڭگىمە دە كوپ. ال اقيقات بىرەۋ. تاريحي نىشاننىڭ 1399 - جىلى تۇركىستان قالاسىنان 27 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان قارناق ەلدى مەكەنىندە قۇيىلعاندىعى. تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، تايقازان ءامىر تەمىردىڭ تاپسىرىسىمەن جاسالعان. قۇرامىندا مىرىش، لاتۋن، قولا، قورعاسىن، مىس، كۇمىس جانە تەمىرى بار 7 ءتۇرلى مەتال قوسپاسىنان قۇيىلعان. بۇگىندە قارناقتىقتار قاسيەتتى قازاننىڭ ءوز اۋىلدارىندا قۇيىلعانىن ماقتان تۇتادى.
نادىر ارزۋماتوۆ، قارناق اۋىلىنىڭ تۇرعىنى:
- بۇل قازاننىڭ تاريحى وتە باي. بۇنىڭ ءارقايسىسى عىلىمي مالىمەتتەرگە وتە باي. بىرىنشىدەن، تايقازان دۇنيەجۇزىنە ەلىمىزدى تانىتتى. ال، ونى وسى قارناق اۋىلىنىڭ حالقى قۇيعان.
تايقازاننىڭ قۇيىلعانىنا 620 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان شارا بارىسىندا تاريحي قولونەر جاسالعان ورىنعا ساياحات جاسالدى. ارحەولوگ عالىمدار مەن تاريحشىلار كونە جادىگەردىڭ كوركەمدىك، تاريحي جاعىنان الەمدە جوعارعى باعالاناتىن جانە 14 - عاسىرداعى تەحنيكانىڭ ۇلى جەتىستىكتەرى جايىندا اڭگىمەلەدى.
جاندوس جۇمابەك، ءتىلشى:
- ءومىر بويى تۇركىستانداعى قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسىندە تۇرعان تاريحي جادىگەردى 1936 -جىلى سول كەزدەگى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ بيلىگى سانكت- پەتەربوردا وتەتىن يران شەبەرلەرىنىڭ كورمەسىنە قويۋ ءۇشىن الىپ كەتەدى. ەرميتاجعا كەلۋشىلەرگە عاجايىپ اسەر سىيلاعان قۇندى مۇرا اراعا جارتى عاسىر سالىپ بارىپ قانا، تەك 1989 -جىلى تاريحي وتانىنا قايتارىلىپ، ءوز تۇعىرىنا قوندى.
داداجان جامالوۆ، تايقازاندى الىپ كەلگەن توپ وكىلى:
- 10-12 كۇننىڭ كولەمىندە تايقازاندى الىپ شىقتىق. ونى الىپ كەلۋ وڭاي بولعان جوق. وتە قاتتى قيىندىقتارعا دۋشار بولدىق. ءبىر كران الىپ كەلدىك سيمادى. ەكىنشى كران اكەلدىك بولمادى. كەيىن سول جەردە قوناقۇي سالىپ جاتقان ءبىر كراندى الىپ كەلىپ سول ارتىپ بەردى.
تايقازاننىڭ جالپى سالماعى 2 توننا. سىيىمدىلىعى 3 مىڭ ليتر. ەرەكشە ويۋ- ورنەكپەن بەزەندىرىلگەن كونە جادىگەر - ۇلى دالا وركەنيەتىنىڭ وزىق ۇلگىسى. ءارى ورتا عاسىرلاردا قازاق دالاسىندا كەن ءوندىرىپ، مەتالل بالقىتۋ ونەرى جاقسى دامىعانىن كورىنىسى. بۇگىندە قازان قۇيىلعان پەش ورنى انىقتالىپ، زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.
www.24.kz
