ءسىز كىمسىز اسسانج مىرزا؟
جۋرناليستيكانىڭ سالاسىنداعى اڭىز ادام جانە اشكەرەلەۋشى دجۋليان پول اسسانج 1971 -جىلى 3 -ماۋسىمدا اۆستراليانىڭ تاۋنسۆيلل قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
اناسى - كريستين ەنن - سۋرەتشى، اكەسى - دجون شيپتون - قۇرىلىسشى. اتا-اناسى ول تۋعانعا دەيىن قارىم- قاتىناسىن ۇزگەن، سول سەبەپتى اناسىنىڭ العاشقى رەسمي كۇيەۋى ريچارد برەتت اسسانجدىڭ تەگىن العان.
اسسانجدىڭ بالالىق شاعى مەن جاسوسپىرىمدىك كەزەڭى، ءجيى كوشىپ- قونۋلارمەن وتكەن. ءوزىنىڭ ايتۋى بويىنشا، ول 37 مەكتەپ پەن 6 ۋنيۆەرسيتەتتى اۋىستىرعان. الايدا، بىردە- ءبىر جوعارعى وقۋ ورنىن بىتىرمەگەن.
ينتەرنەتكە كەلۋى
16 جاسىندا باعدارلاما قۇراستىرۋمەن اينالىسىپ، حاكەرلىك جولعا تۇسكەن. ونىڭ ينتەرنەتتەگى لاقاپ اتى - «مەنداكس» (كونە ريم اقىنى گوراتسيادىڭ شىعارماشىلىعىنان الىنعان، ماعىناسى «تەكتى وتىرىكشى» نەمەسە «عالامات جالعانشى»). ۋاقىت وتە كەلە، دوستارىمەن حاكەرلىك توپ قۇرادى. ا ق ش-تىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ جانە وزگە دە مەكەمەلەرىنىڭ دەرەكقورلارىنا ەندى دەپ كۇدىككە ءىلىندى. سونداي-اق، 1989 -جىلعى NASA كومپيۋتەرلىك جەلىسىنىڭ بۇزىلعانىن دا اسسانجبەن بايلانىستىرادى.
1991 -جىلى كانادالىق تەلەكوممۋنيكاتسيالىق كومپانيا Nortel Networks -تىڭ سەرۆەرىن بۇزدى دەپ، اسسانجعا قارسى تەرگەۋ جۇمىستارى باستالادى. ول بۇل ۋاقىتتا قاتتى كۇيزەلىستە جۇرگەن ەدى. تەرگەۋ بىرنەشە جىلعا سوزىلدى. 1996 -جىلى ايىپ تاعىلعان 31 ءبولىمنىڭ، كوبىسىن مويىنداعانىمەن، تەك 1,3 مىڭ دوللار ايىپپۇل تولەپ، قۇتىلادى.
كەيىن، كومپيۋتەرلىك قاۋىپسىزدىك بويىنشا كەڭەسشى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. 1998 -جىلى Earthmen Technology دەپ اتالاتىن اۆستراليالىق كومپانيانىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى بولادى.
WikiLeaks
2006 -جىلى مۇددەلەستەر توبىمەن بىرگە، انونيمدى دەرەككوزدەردەن الىناتىن قۇپيا اقپاراتتاردى جاريالاپ وتىراتىن - WikiLeaks سايتىن قۇرادى. 2010 -جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا، اتالمىش سايتتا 2007 -جىلعى باعدادتا ەكى امەريكالىق Apache تىكۇشاعىنىڭ ءبىر توپ قاراپايىم حالىقتى اتقانىنىڭ ۆيدەوجازباسى جاريالانىپ، اسسانجعا حالىقارالىق اتاقتى بولۋىنا سەبەپشى بولادى. كەيىننەن بۇل سايتتا وزگە دە قۇپيا مالىمەتتەر جاريالانىپ وتىرادى. ولاردىڭ جاريالانۋى ساياسي جانە الەۋمەتتىك رەزونانسقا اكەلدى.
سوتتىڭ ءىستى قاراۋى
WikiLeaks-تىڭ اقپارات بەرۋشىلەرى مەن رەداكتورلارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، سايت سەرۆەرىن شۆەتسياعا كوشىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. سەبەبى، بۇل مەملەكەتتىڭ زاڭدارى، ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ قۇپيالىعىن تولىقتاي قورعايدى. سول سەبەپتى، 2010 -جىلدىڭ تامىز ايىندا اسسانج شۆەتسياعا كەلىپ، تۇرۋعا ىقتيارحات پەن جۇمىس ىستەۋگە رۇقسات سۇرايدى. شۆەتسيا قۇقىق قورعاۋ قىزمەتتەرى وعان قارسى، ەكى شۆەتسيالىق ازاماتشاعا جىنىستىق سيپاتتاعى قىلمىس جاسادى دەپ ايىپ تاعادى. اسسانج بۇل ايىپتاردى مويىندامايدى. وسىلايشا، اسسانج ۇلى بريتانياعا كوشۋگە ءماجبۇر بولادى.
2010 -جىلدىڭ جەلتوقسانىندا اسسانجدى لوندوندا شۆەتسيالىق قۇقىق قورعاۋ قىزمەتتەرىنىڭ سۇراۋى بويىنشا ۇستايدى، كەيىننەن، شۆەتسيانىڭ ەكستراديتسيا تۋرالى سۇرالىمى قاراستىرىلعانشا كەپىلگە جىبەرەدى.
2011 -جىلدىڭ اقپان ايىندا بريتانيالىق سوت اسسانجدى شۆەتسيا ۇكىمەتىنە بەرۋ تۋرالى شەشىم شىعارادى. 2012 -جىلدىڭ 19 -ماۋسىمىندا ول لوندونداعى ەكۆادور ەلشىلىگىن پانالاپ، تامىز ايىندا ەكۆادور ازاماتتىعىن الادى. شۆەتسيا بيلىگى ءوز سۇرالىمىن كەيىن قايتارىپ السا دا، ۇلى بريتانيا اسسانجدى، ەكۆادور ەلشىلىگىنەن شىعىسىمەن، ۇستايمىز دەيدى. ول كەپىلگە شىعۋ شارتتارىن بۇزدى دەگەن ايىپ تاعىلادى.
2018 -جىلدىڭ قاراشاسىندا، The Washington Post مالىمەتىنشە، ا ق ش-تا، اسسانجعا تىڭشىلىق ارەكەت جاسادى دەپ ايىپتار تاعىلىپتى. بۇل دالەلدەنسە، ونى ءولىم جازاسىنا كەسۋى مۇمكىن.
قازىرگى جاعداي
2019 -جىلدىڭ 11 -ساۋىرىندە دجۋليان اسسانجدى قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى قاماۋعا الدى. بريتانيالىق پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ەكۆادور ەلشىسىمەن سويلەسكەننەن كەيىن، ەلشىلىككە كىرىپ، اسسانجعا قولكىسەن سالىپ، الىپ شىعىپتى. ونى تۇتقىنداۋعا سەبەپ بولعان، 2017 -جىلدىڭ 22 -جەلتوقسانىندا ا ق ش-تىڭ جىبەرگەن ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى سۇرالىمى ەكەن. ەگەر ول ا ق ش-قا جىبەرىلسە، 5 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋ قاۋپى بار.
ازىرگە سوتتىڭ شەشىمى بويىنشا ول ۇلى بريتانيادا قالادى. كەلەسى سوت وتىرىسى 2 -مامىردا وتەدى.
ەكۆادور پرەزيدەنتى لەنين مورەنو ءوزىنىڭ «Twitter» پاراقشاسىندا: «اسسانجدىڭ ادەپسىز جانە اگرەسسيالىق مىنەز-قۇلقى، وعان جاقىن ۇيىمداردىڭ ەكۆادورعا قارسى قاتەرلى جانە قاۋىپتى مالىمدەمەلەرى، سونداي-اق حالىقارالىق كەلىسىمدەردىڭ بۇزىلۋى جاعدايلارىندا اسسانجعا پانا بەرۋ مۇمكىن ەمەس»، - دەپ جازدى.
ەكۆادوردىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اسسانجدىڭ ەكۆادور ازاماتتىعىنان ايىرىلعانىن جەتكىزدى.
