رەسەي اركتيكادا اسكەري قۋاتىن ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين اركتيكا اۋماعىندا تابيعي رەسۋرستارعا باسەكە قىزعان شاقتا جاڭا پورتتار مەن وزگە دە نىساندار سالىپ، اتوم مۇزجارعىش كەمەلەرىنىڭ سانىن ۇلعايتاتىنىن حابارلادى. پۋتين ارىپتەستەرى ايماقتا حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىن ساقتاۋعا شاقىردى.

ءساۋىردىڭ 9- كۇنى سانكت- پەتەربۋرگ قالاسىندا باستالعان حالىقارالىق اركتيكا فورۋمىندا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين ەلدىڭ اركتيكا اۋماعىندا اسكەري قۋاتىن ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىرعانىن حابارلادى.

ونىڭ ايتۋىنشا، وسىنىڭ ارقاسىندا تەڭىز جولى ارقىلى تاسىمالداناتىن جۇك كولەمى ءتورت ەسەگە كوبەيەدى. بۇل فورۋمعا رەسەيدەن بولەك، فينليانديا، يسلانديا، نورۆەگيا جانە شۆەتسيا باسشىلارى قاتىسىپ جاتىر.

«بۇل - شىنايى، دۇرىس ەسەپتەلگەن ناقتى مىندەت. ءبىز سولتۇستىك تەڭىز جولىن قاۋىپسىز ءارى كوممەرتسيالىق تۇرعىدا قولايلى ەتۋىمىز قاجەت» دەدى پۋتين.

اركتيكا اۋماعىندا پوليارلى مۇزدىڭ ازايۋى ونداعى تابيعي رەسۋرستى بارلاۋ سالاسىندا جاڭا مۇمكىندىك اشىپ، جاڭا كەمە جولدارىنىڭ پايدا بولۋىنا جاعداي جاسايدى دەپ ايتىلادى. ساراپشىلار وسىعان بايلانىستى رەسەي، ا ق ش، كانادا، دانيا جانە نورۆەگيا اراسىندا ايماق ءۇشىن تالاس قىزا تۇسپەك دەپ بولجايدى.

پۋتين تەڭىز ارقىلى تاسىمالداناتىن تاۋار كولەمىن الداعى التى جىلدا 2018 -جىلعى 20 ميلليون توننادان 80 ميلليون تونناعا جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىر. بۇل تاۋارلاردىڭ كوبىن رەسەي تاسىمالدايدى.

اركتيكادا اتوم مۇزجارعىش كەمەسى بار جالعىز ەل رەسەي 2035 -جىلعا قاراي ءتورت اتوم كەمەسىن توعىزعا جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. رەسەيدىڭ اركتيكادا سونىمەن بىرگە ءتورت قاراپايىم كەمەسى دە بار.

پۋتين فورۋمدا مۋرمانسكىدەن كامچاتكا تۇبەگىنە دەيىن سوزىلاتىن تەڭىز جولىنىڭ ينفوراقۇرىلىمىن كەڭەيتۋ جوسپارىنا ينۆەستيتسيا سالۋ ءۇشىن شەتەلدىك كومپانيالاردى شاقىرعانىن ايتتى.

«ءبىز ارتيكانىڭ كۇردەلى جاعدايىندا جۇمىس ىستەيتىن كومپانيالارعا ارتىقشىلىق بەرۋ جاعىن قاراستىرىپ جاتىرمىز» دەدى ول.

رەسەيدىڭ اركتيكا اۋماعىندا سوۆەت كەزىنەن بەرى شوعىرلانعان ءبىرقاتار اسكەري بازاسىن جاڭارتىپ، كەڭەيتۋ تۋرالى اسكەري باعدارلاماسىنا وزگە ەلدەر الاڭداپ وتىر.

نورۆەگيانىڭ پرەمەر ءمينيسترى ەرنا سولبەرگ ايماقتا بەيبىت جاعدايدى ساقتاۋ ءۇشىن حالىقارالىق قۇقىقتى قۇرمەتتەۋگە شاقىردى.

«حالىقارالىق قۇقىققا قۇرمەت جانە ايماقتىق ارىپتەستىك - بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ كىلتى» دەدى ول.

 

رەسەيدىڭ اركتيكاداعى اسكەري بازالارىنىڭ ءبىرىن كۇزەتىپ تۇرعان سارباز. ءساۋىر ايى، 2019 -جىل.

2017 -جىلى سول كەزدەگى ا ق ش قورعانىس ءمينيسترى دجەيمس مەتتيس اركتيكادا رەسەي اسكەرىنىڭ كوبەيگەنىن اتاپ ءوتىپ، «امەريكا اركتيكاداعى ويىندا العا وزىپ شىعۋى ءتيىس» دەگەن.

«اركتيكا - نەگىزگى ستراتەگيالىق ايماق. رەسەي وندا ىقپالىن ارتتىرۋ ءۇشىن اگرەسسيۆتى قادامدارعا بارىپ جاتىر. اركتيكا بويىنشا كەشەندى ستراتەگيالاردى دامىتۋعا كوبىرەك كوڭىل بولەتىن بولامىز» دەگەن ەدى 2018 -جىلى قىزمەتىنەن كەتكەن مينيستر.

اركتيكا فورۋمىندا رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ اسكەري الەۋەتتى ارتتىرۋ تۋرالى شەشىمدى قولداپ، «ءبىز ەشكىمگە قاۋىپ توندىرمەيمىز» دەپ ايتقان.

«ءبىز شەكارا ماڭىنداعى ساياسي جانە اسكەري جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ، قاجەتتى دارەجەدە قورعانۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرىپ جاتىرمىز» دەدى لاۆروۆ.

ازات ەۋروپا/ازاتتىق راديوسى ماقالاسى اۋدارىلىپ باسىلدى.

www.azattyq.org