جاپونيا مەن قازاقستان جولداۋدىڭ كەيبىر تارماقتارىن بىرگە ىسكە اسىرا الادى - كەي كاراساۆا
سونداي- اق ول جاھاندىق جۇيە مەن حالىقتىڭ ءال- اۋقاتى كوپتەگەن قيىندىقتار مەن قاقتىعىستارعا ۇشىراعان قازىرگى كەزدە ەرەكشە ماڭىزدى. مۇنداي پىكىردى توكيونىڭ حالىقارالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ دەكانى، «Ritsumeikan» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى، دوكتور كەي كاراساۆا ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.
«جولداۋ قازاقستاننىڭ قارقىندى دامۋىنا نەگىزدەلگەن قازاقستاندىقتاردىڭ ءال- اۋقاتىنىڭ ارتۋىنا: تابىس پەن ءومىر ساپاسىن جوعارىلاتۋعا باعىتتالعان. پرەزيدەنت اتاپ وتكەندەي، قازاقستان 20 -جىل ىشىندە قۇرىلىمدىق، كونستيتۋتسيالىق جانە ساياسي سالالاردا ساپالى جانە تاريحي ماڭىزدى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قول جەتكىزدى. قازاقستان ىشكى جانە سىرتقى جاعدايلاردىڭ وزگەرۋىنە قارسى تۇرۋ ءۇشىن جانە ودان ءارى دامۋى مەن وركەندەۋى ءۇشىن الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جۇيەنى جانە ءومىر سالتىن رەفورمالاۋعا تالپىنعانى جوعارى باعالانادى. سوندىقتان قازاقستاندىق ازاماتتاردىڭ ءال- اۋقاتىن جاقسارتۋ، ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى مەن تابىستىڭ ارتۋى سياقتى ءبىرقاتار كۇردەلى مىندەتتەردى قويۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ شەشىمى جاقسى بولىپ تابىلادى» ، - دەيدى پروفەسسور.
كەي كاراساۆا سونداي- اق ەلباسىنىڭ ەلدى جاڭعىرتۋ ءۇشىن ءتيىستى ساياسي باستامالاردى ۇسىنعانىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
«جولداۋدا ايتىلعانداي، قارقىندى وزگەرىپ جاتقان جاھاندىق جاعدايلاردى مويىنداي وتىرىپ، پرەزيدەنت ن. نازاربايەۆ ازاماتتارعا باعىتتالعان مەملەكەتتىك قىزمەت پەن ءتيىمدى سىرتقى ساياسات سياقتى ءبىرقاتار ساياسي باستامالاردى جۇزەگە اسىرادى. جاھاندىق قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنىڭ نەگىزدەرى جانە حالىقارالىق ساۋدا ەرەجەلەرى قاتتى شايقالۋدا. ا ق ش، قىتاي جانە رەسەي سياقتى ءىرى مەملەكەتتەردىڭ اراسىنداعى ساياسي- ەكونوميكالىق قايشىلىقتار مەن قاقتىعىستار، ميگراتسيالىق ماسەلەلەر، سونداي- اق تاياۋ شىعىس شيەلەنىسىنە بايلانىستى ەۋروپاداعى ساياسي احۋالدىڭ كۇشەيۋى جاھاندىق جۇيەنىڭ ىرگەتاسىن بۇزۋدىڭ نەگىزگى فاكتورلارى رەتىندە الەمدىك بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىككە قاۋىپ توندىرۋدە. وسىعان وراي، حالىقارالىق قاۋىمداستىق ەركىن ساۋدا مەن جاھاندىق دەڭگەيدە اشىق ەكونوميكالىق جۇيەنى قورعاۋعا، سونداي- اق حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ بۇزىلۋى مەن جويىلۋىنا جول بەرمەۋى ءتيىس» ، - دەدى ول.
حالىقارالىق ساراپشى اتاپ وتكەندەي، جاپونيا مەن قازاقستان ورتاق مۇددەلەر مەن ۇستانىمداردى بولىسە وتىرىپ، عالامدىق تۇراقتىلىق ءۇشىن ىنتىماقتاستىقتىڭ الەمدىك جەلىسىن بۇزۋعا قارسى بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋدە. ەكى ەل كوپتەگەن بىرلەسكەن باستامالاردى مەملەكەتتىڭ ىشىندە جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىن ەرەكشە ۇستانىمدا تۇر.
جاپونيا پرەزيدەنت ن. نازاربايەۆ ۇسىنعان جولداۋدىڭ كەيبىر تارماقتارىن ءساتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستانمەن سىندارلى ىنتىماقتاستىقتى ورناتا الادى. جاپونيا قازاقستانعا مەديتسينالىق، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە باسقا دا حالىققا قامقورلىق كورسەتۋ، ەكولوگيالىق، عىلىمي، تەحنولوگيالىق جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا، سونداي- اق ەكونوميكالىق، ونەركاسىپتىك ىنتىماقتاستىق سالاسىندا جاساندى ينتەللەكت، زاتتار ينتەرنەتى جانە باسقا دا ينفوكوممۋنيكاتسيالىق قىزمەتتەر سياقتى سالالاردا ناقتى ىنتىماقتاستىقتى ۇسىنا الادى.
جاپونيانىڭ ەكونوميكالىق مىندەتتەمەسى مەن قازاقستانعا سالىنعان قارجى ينۆەستيتسيالارى سۇرانىس ءوسىپ كەلە جاتقان ۋاقىتتا جەتكىلىكسىز دەڭگەيدە قالىپ وتىر. دەگەنمەن، جاپونيانىڭ ءىرى بيزنەس جانە جەكە سەكتورلارى ورتالىق ازياعا ءوز كوزقاراستارىن وزگەرتىپ كەلەدى، بۇل احۋالدىڭ جاھاندىق وزگەرىسىن كورسەتەدى. ياعني، جاپونيانىڭ بيزنەس سەكتورى ن. نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن ىسكە اسىرىلىپ كەلە جاتقان «ۇلى ەۋرازيا تۇجىرىمداماسىنا» تۇبەگەيلى كوزقاراس الۋىنا ىنتالاندىرىلدى.
وسى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن جاپون كاپيتالىن، داعدىلارىن جانە ءبىلىمىن ەنگىزۋ ارقىلى قازاقستانداعى جاعدايدى جاقسارتۋ سۇرالادى» ، - دەپ تۇيىندەدى پروفەسسور كەي كاراساۆا.
