الماتىدا «الاش تۋى استىندا» دەرەكتى فيلىمىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى
«الاش تۋى استىندا» دەرەكتى فيلمىنىڭ العاشقى كورسەتىلىمى 100 جىل بۇرىن وتكەن وسى داتاعا ۇيلەستىرىلىپ وتىر. فيلمدى ءتۇسىرۋ توبى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ىزىمەن سەمەيدىڭ الاش قالاسى اتالعان اۋماعىندا، ماسكەۋدەگى كرەمل، سانكت-پەتەربۋرگتەگى دۋما وتىرىستارى وتكەن تاۆريا سارايىندا، سمولنىيدا، سانكت-پەتەربۋرگ، قازان ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە، ۋفاداعى مەملەكەتتىك ءماجىلىس وتكەن بۇرىنعى «ءسىبىر» قوناق ۇيىندە ءتۇسىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن.
- فيلم رەسەيدىڭ ءتورت قالاسىندا ءتۇسىرىلدى. وسىنداي ءىرى قالالاردا ءتۇسىرىلىم جۇمىستارىن جۇرگىزۋ وڭاي ەمەس ەكەنىن كينو سالاسىندا جۇرگەن ازاماتتار جاقسى بىلەدى.
كرەملدە، بۇرىڭعى سمولنىيدا، بۇرىڭعى دۋما وتىرعان تاۆريا سارايىندا ءتۇسىرىلىم جۇرگىزۋ ءۇشىن ارنايى اككرەديتاتسيا الۋ كەرەك.
ءتىپتى رۇقسات الۋ ءۇشىن كەيدە ءبىر جىلداي ۋاقىت كەتەدى ەكەن. الايدا، قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ پەن ەلشىلىكتىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى جانار كولباچايەۆا بىزگە ۇلكەن قولداۋ كورسەتتى.
وسى ورايدا فيلمنىڭ ءتۇسىرۋ توبى قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىلىگىنە العىس بىلدىرەدى، - دەيدى فيلمنىڭ سەناري اۆتورى بولات ءمۇرسالىم. جوبانىڭ باس عىلىمي كەڭەسشىسى، بەلگىلى تاريحشى مامبەت قويگەلدىنىڭ سوزىنشە، اتالعان تۋىندى الاش قوزعالىسى تاقىرىبىندا ساۋاتتى تۇسىرىلگەن ەڭ العاشقى كونتسەپتۋالدى فيلم.
كوزى قاراقتى كورەرمەن كوپتەن كۇتكەن تانىمدىق تۋىندى ءۇش بولىمنەن تۇرادى. «ويان، قازاق!» اتتى العاشقى بولىمدە الاش قوزعالىسىنىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭى، جاديدتىك اعىم مەن باتىس مادەنيەتىنىڭ ىقپالى، قازاق باسپا ءسوزىنىڭ باستاۋلارى، دۋما جۇمىسىنا ارالاسۋ، 1916-جىلعى كوتەرىلىسكە كوزقاراس ماسەلەلەرىنىڭ تۇيتكىلدى تۇستارى ايتىلادى.
ەكىنشى ءبولىم «جاريالانباعان اۆتونوميا» دەپ اتالادى. بۇل بولىمدە 1917-1920- جىلدارداعى الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ قىزمەتى تەرەڭىنەن قامتىلعان. الاش قايراتكەرلەرى تاۋەلسىزدىكتى ەمەس، نەگە اۆتونوميانى تاڭدادى؟ الاش اسكەرى قالاي جاساقتالدى؟ الاش اۆتونومياسى جاريالاندى ما، جوق پا؟
ءا. بوكەيحان مەن م. شوقاي ۋفاداعى مەملەكەتتىك ماجىلىستە ۇلت-ازاتتىق كۇرەس مۇددەسىن قالاي قورعادى؟ ەكىنشى ءبولىم وسى سيپاتتاعى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەيدى. «قاتەرلى وتكەل» دەپ اتالاتىن ءۇشىنشى ءبولىم - 1920-جىلعى قازاق شەكاراسىن انىقتاۋمەن باستالاتىن الاش قايراتكەرلەرىنىڭ كەڭەستىك داۋىردەگى كۇرەسىنە ارنالعان.
بۇل بولىمدە گولوشەكيننىڭ قىرعىنى، ستاليندىك رەپرەسسيا جىلدارىنداعى الاش تاعدىرى ناقتى دەرەكتەرمەن كورسەتىلگەن.
ارمان وكتيابر،
«ەگەمەن قازاقستان» الماتى
