ايدان مۇز تابىلدى

استانا. قازاقپارات - ايدىڭ كۇن ساۋلەسى تۇسپەيتىن تەرەڭ كراتەرلەرىنەن مۇز قورلارى تابىلدى. بولاشاقتا ايعا قونىستانۋشىلار بۇل مۇز قورلارىن پايدالانا الادى.

 ايدا مۇز بار ەكەنى «Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) جۋرنالىندا جاريالاندى. جەردىڭ تابيعي سەرىگىندە مۇزدىڭ بولۋى تۋرالى دەرەكتەر NASA اەروعارىش اگەنتتىگى ازىرلەگەن مينەرالدى كارتەر (Moon3) مينەرالوگيا Mapper (M3) كومەگىمەن جيناقتالعان جانە «چاندرايان-1» ءۇندى جاساندى سەرىگى ارقىلى انىقتالعان. دەرەكتەردى براۋن ۋنيۆەرسيتەتى، گاۆايي ۋنيۆەرسيتەتى، بوۋلدەردەگى كولورادو ۋنيۆەرسيتەتى، كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتى، دجون حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارى جانە Ames Research Center (Nasa) ساراپشىلارى تالدادى.

 ايدىڭ كۇن ساۋلەلەرىنەن قورعالعان «مۇزدى تۇزاق» دەپ اتالاتىن كراتەرلەرىندە مۇز بار ەكەنىن عارىشكەرلەر بۇرىن دا بولجاعان. دەرەكتەر وربيتالىق ايدى زەرتتەيتىن عارىش اپپاراتتارىنان الىنعان ەدى. وسى سوڭعى ناتيجە دە سونى كورسەتتى. Nasa سوڭعى دەرەك بۇرىنعى بولجامنىڭ راستىعىن ايعاقتاپ وتىر دەيدى. 2008 -جىلى ايعا ءۇندى عارىش اگەنتتىگىنىڭ (ISRO) «چاندرايان-1» زىمىرانى ۇشىرىلدى. ونىڭ نەگىزگى ماقساتى ايدىڭ بەتىندە قاتتى مۇزدىڭ بار- جوقتىعىن انىقتاۋ ەدى. PNAS جۋرنالى ماقالاسىندا Nasa-دا ازىرلەنگەن M3 زوندىنىڭ قۇرالى ايدىڭ بەتىنەن مۇزعا ءتان قاسيەتتەردى انىقتاي العانى جازىلعان. زەرتتەۋشىلەر انىقتالعان مۇزدىڭ كوپ بولىگى نەگىزىنەن ايدىڭ وڭتۇستىك پوليۋسىنە شوعىرلانعانىن جانە سولتۇستىك پوليۋستە بۇل قورلار الدەقايدا از ەكەنىن ايتادى. زەرتتەۋ كەزىندە مۇزدىڭ قانشا تەرەڭدىكتە ورنالاسقانى انىقتالمادى، ءبىراق كولەڭكەلى كراتەرلەردەگى مۇز قورى ايداعى بارلىق مۇز قورىنىڭ 3,5 پايىزىن قۇرايتىنى انىقتالعان.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بولاشاقتا ايعا قونىستانۋشىلار بۇل مۇز قورلارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن بىرنەشە زەرتتەۋ اپپاراتىن ۇشىرىپ، ونىڭ قالىڭدىعى مەن كولەمىن انىقتاپ الۋ كەرەك. ايدان مۇزدىڭ تابىلۋى بولاشاقتا ايعا قونىستانۋشىلار ونى اۋىز سۋ كوزى رەتىندە پايدالانادى دەگەندى بىلدىرمەيدى. بۇدان ايدىڭ بولاشاق تۇرعىندارى كۇن جۇيەسىن ودان ءارى «جاۋلاپ الۋ» ءۇشىن قولدانىلاتىن وتىن شىعارا الادى، ياعني مۇزدى ەرىتىپ ودان سۋتەگى مەن وتتەگى وندىرەدى دەگەندى بىلدىرەدى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، وسىعان دەيىن عالىمدار مارستا كەيدە مۇزدىڭ ەرۋىنەن سۋدىڭ بولۋى مۇمكىندىگىن، ءبىراق عالامشارداعى تومەن قىسىمعا بايلانىستى ونىڭ كوپ وتپەي بۋلانىپ جوق بولىپ كەتەتىنىنىن، ەندى مارستا تۇراقتى تۇردە سۋ بار ەكەنى تۋرالى دالەلدەر پايدا بولعاندىعى تۋرالى جازعان ەدىك. 

Massaget.kz