كۇرەستىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان قازىمبەتوۆ
بۇل كىسى كەڭەس زامانىندا كوپ جىل رەسپۋبليكالىق «قايرات» ەرىكتى سپورت قوعامىن باسقارعان. زامانداستارى بۇل ادامدى اسقان نامىسشىل، ۇلتشىل، ادىلەت سۇيگىش ادام رەتىندە تانيدى.
احاڭ الاشتىڭ ءبىرتۋار تۇلعالارى سماعۇل ءسادۋاقاسوۆ، عابباس توعجانوۆتار دۇنيەگە كەلگەن سولتۇستىك ءوڭىرىنىڭ تۋماسى.
ا. قازىمبەتوۆ جاس كەزىندە سامبو، ەركىن جانە قازاق كۇرەسى تۇرلەرىنەن قازاقستاننىڭ بىرنەشە دۇركىن چەمپيونى، سونداي-اق وداقتىق دەڭگەيدەگى بىرىنشىلىكتەر مەن تۋرنيرلەردە جۇلدەگە ءىلىنىپ جۇرگەن بالۋان.
1963-جىلى ماسكەۋدە وتكەن ك س ر و حالىقتارى سپارتاكياداسىندا ەركىن كۇرەستەن قازاقستان قۇراماسى ساپىندا بەلدەسىپ، باسەكەنىڭ العاشقى كۇنى مولداۆان بالۋانىن نەبارى ەكى مينۋتتا ۇتىپ، كومانداعا العاشقى تاريحي جەڭىستى سىيلاعان. وتكەن عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارى رەسپۋبليكالىق ماڭىزدى جارىستا تانىمال بالۋان ديحانباي بيتكوزوۆ ەكەۋىنىڭ فينالدا جولى ءتۇيىسىپتى.
بيتكوزوۆ اسكەردەن جاڭادان ورالعان جانە سامبودان كەڭەس ارمياسىنىڭ چەمپيونى اتانىپ، بولىپ-تولىپ تۇرعان شاعى. ديحانباي قارسىلاسى احمەتجاندى تازا جىعادى. تورەشىلەر باستىققا جاقتاسىپ، ديحانبايعا جەڭىس بەرمەي بۇلعاقتايدى. بۇل ارەكەتكە نامىستانعان احمەتجان جەڭىلگەنىن مويىنداپ، ءوزى بارىپ ديحانبايدىڭ قولىن كوتەرىپتى.
ديحانباي بولسا وزىنە بەرىلگەن سىيلىعىن ءمارت اعاسىنىڭ قانجىعاسىنا بايلايدى. وسى وقيعانىڭ ءوزى قازىرگى جاس بۋىنعا ۇلگى ەمەس پە؟! وسىلاي ويدا جوقتا جولى تۇيىسكەن قوس بالۋان اجىراماس دوسقا اينالادى.
احمەتجان ديحانبايعا ەرىپ جاڭاارقاعا بارادى. اۋىلدا اگرونوم بولىپ جۇرگەن ديحاشتى جۇمىستان بوساتتىرىپ، جارىسقا قاتىستىرادى. بيتكوزوۆ بولسا ك س ر و اۋىل سپارتاكياداسىندا قاتارىنان ءۇش رەت جەڭىمپاز بولادى. ودان كەيىن دە ونىڭ شاكىرت تاربيەلەۋىنە جاعداي جاسايدى.
ناتيجەسىندە سامبو كۇرەسىنەن قانات، تالعات، جانات بايشولاقوۆتار، سەرگەي ۆالوبۋيەۆ، ايباتىر ماحمۇدوۆتار الەم، ەۋروپا چەمپيونى اتانىپ، الەم كۋبوگىنىڭ يەگەرى بولدى.
ەگەر دە احمەتجان قازىمبەتوۆ جاڭاارقالىقتارعا جوعارىداعىداي جاعداي جاساماعاندا، بۇلاي توپىرلاپ چەمپيوندار دا شىقپاس ەدى. كەزىندە قازىمبەتوۆپەن قاتار ءجۇرىپ، سپورتتاعى جولىن جالعاستىرعان قازىر زەينەت جاسىنداعى ارداگەر، ەركىن كۇرەستەن ك س ر و سپورت شەبەرى، ك س ر و سپارتاكياداسىنىڭ جۇلدەگەرى امانكەلدى مۇسابەكوۆ: - مەنىڭ پايىمداۋىمشا، قازاق سپورتىنا ەڭبەك سىڭىرگەن ادام احمەتجان قازىمبەتوۆ. 1970-جىلى بۇكىل وداقتىق اۋىل شارۋاشىلىق سپارتاكياداسى ارمەنيانىڭ يدجيەۆان قالاسىندا ءوتتى. قازاق سپورتشىلارىن احمەتجان اعامىز باسقارىپ باردى. ابىلسەيىت ايحانوۆ، امانجول بۇعىبايەۆ جانە مەن چەمپيون اتاندىق. مەن فينالدا قارسىلاسىمدى باسىمدىقپەن ۇتىپ جاتقان ەدىم...
وسى ساتتە احمەتجان اعا شىداماي كىلەمگە جۇگىرىپ شىعىپ، كۇللى وداق جانكۇيەرلەرىنە «مىنە، كورىڭدەر، بىزدىڭ قازاقتار قالاي كۇرەسەدى، ءومىر بويى ەستەرىڭدە بولسىن، ۇمىتپاڭدار!» دەپ ايعاي سالدى. جارىقتىق ىشكى سەزىمىن جاسىرا المايتىن، ناعىز نامىس ءۇشىن جارالعان ادام ەدى، - دەپ ەسكە الادى.
ارادا سەگىز جىل وتكەن سوڭ 1978-جىلى بۇكىلوداقتىق اۋىلشارۋاشىلىق سپارتاكياداسى تامىز ايىندا كيشينيەۆ قالاسىندا وتەدى. قازاقستان سپورتشىلارىن باياعى احمەتجان اعامىز باستاپ بارادى. جارىس بارىسىندا قازاق جىگىتتەرىنە قيانات جاسالادى.
كىلەمگە شىعىپ تۇرعان سامبوشى نۇرباي جارمۇحامەدوۆتى كەشىكتى دەپ جارىستان شەتتەتسە، كلاسسيكالىق كۇرەستەن ەشكىمگە دەس بەرمەگەن جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆتى تورەشىلەر اياقتان شالادى. وسىنداي ادىلەتسىزدىككە كۇيىنگەن قايران اعامىز كىلەمگە جۇگىرىپ شىعىپ، سپورتشىلارىنا قيانات جاساعانداردىڭ بەتتەرىن تىلەدى.
نامىستى ازامات تاعى ءبىر ۇلكەن جارىستا قازاقتارعا جاسالعان ادىلەتسىزدىككە كۇيىنىپ، قاتتى شيرىققان كۇيى كىلەمگە اتىپ شىققان بويىندا جۇرەگى توقتاعان ەكەن. قىسقاسى، ۇلت نامىسى جولىندا قۇربان بولعان.
بەكەن قايرات ۇلى،
«ەگەمەن قازاقستان»
