قىرعىز باسشىسى كۇشىنە ءمىندى
ءسويتىپ، ەلدە بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ جاقتاستارىنا قارسى باعىتتالعان شارالار جالعاسا ءتۇستى.
مەكەمە حابارلاماسىندا قالا باسشىسىنىڭ بىرنەشە رەت تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن شاقىرىلعانى ءمالىم ەتىلەدى. «سونىڭ بارىندە [يبرايىموۆ] تەرگەۋشىنىڭ شاقىرۋىن قاساقانا جوققا شىعارىپ، ءوزىن ۇستاعان جاعدايدا قارۋلى قارسىلىق كورسەتەتىنىن بىلدىرەتىن ءارتۇرلى قوقان- لوقى جاساپ وتىردى» دەلىنگەن وندا. دەمەك، ءوزىنىڭ «سۋدان - تازا، سۇتتەن - اق» ەكەنىن ايتىپ، ارىستانداي اقىرعان قالاباسى جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن تەرگەۋگە بارماق تۇرماق، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ وزىنە ايبات شەگىپ، ازۋ ءتىسىن اقسيتىپ وتىرا بەرگەن.
وسىنىڭ وزىنەن- اق «قورىققان بۇرىن جۇدىرىقتايدىنىڭ» كەرىن كەلتىرگەن البەك مىرزانىڭ ارعى جاعىندا كۇماندى نارسەنىڭ از ەمەس ەكەنى اڭعارىلىپ قالادى. اقىر سوڭىندا وسىلاي ىرعاسۋ مەن ىرىلداسۋدان جالىققان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى وعان وزدەرى بارىپ، الدارىنا سالىپ الىپ كەتۋگە ءماجبۇر بولعان.
وسى ورايدا «ينتەرفاكس» اگەنتتىگى البەك يبرايىموۆتىڭ ەكس- پرەزيدەنت المازبەك اتامبايەۆتىڭ شاعىن شەڭبەرىنە كىرەتىن تۇلعالاردىڭ ءبىرى بولعانىن اتاپ كورسەتەدى. تەرگەۋ ورگاندارى قالا باسشىسىنا تورپەدو بولشەكتەرىن شىعاراتىن «داستان» كورپوراتسياسىنىڭ ءتوراعاسى كەزىندە قورعانىس ماقساتىنداعى بۇيىمداردى ساتىپ الاردا وتە كوتەرىڭكى باعا بەلگىلەپ، سوعان العىس رەتىندە زاتتى اكەلۋشىدەن 270 مىڭ دوللار كولەمىندە پارا العان دەگەن ايىپ تاققان. وعان سونداي- اق جەكە ادامدارعا جەر تەلىمدەرىن ۋاقىتشا زاڭسىز پايدالانۋعا بەرۋدىڭ جەمقورلىق سيپاتتاعى تەتىگىن جاساعان دەگەن كۇدىك تاڭىلىپ وتىر.
مۇنىڭ ءبارى قىرعىز ەلىندە المازبەك اتامبايەۆتىڭ تىكەلەي جارىلقاۋىمەن جوعارى قىزمەت تىزگىنىن ۇستاعانداردىڭ جاساعان جەمقورلىق باعىتتاعى قىلمىستارىن اشكەرەلەۋ ناۋقانىنىڭ ءالى قىزىپ تۇرعانىن كورسەتەدى. ءسوز ەتىلىپ وتىرعان يبرايىموۆ 2017 -جىلدىڭ اقپان ايىندا بىشكەك قالاسىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالعان كەزىندە الگىندەگىدەي ارەكەتىن جالعاستىرا تۇسكەن. شاماسى، بۇدان كەيىن دە قولداۋدان كەندەلىك كورمەيتىنىنە سەنىمدى بولسا كەرەك. ولاي دەيتىنىمىز، سول جىلدىڭ قاراشا ايىندا المازبەك اتامبايەۆ پرەزيدەنت ورىنتاعىنان كەتكەنىمەن، ورنىنا ونىڭ كومانداسىنىڭ ءبىر مۇشەسى سانالىپ جۇرگەن سول كەزدەگى ۇكىمەت باسشىسى سوورونباي جەەنبەكوۆتىڭ كەلەتىنى ءبىرشاما بەلگىلى بولىپ قالعان. ەگەر احۋال دۇرىس قالىپتاسسا، ا. اتامبايەۆ ونىڭ ورنىنا بارىپ، مينيسترلەر كابينەتىن باسقارىپ كەتە بەرۋگە ءتيىستى ەدى. مىنە، وسى جەرىنە كەلگەندە، بۇرىنعى پرەزيدەنت ءمۇلت كەتتى. ول بۇكىل ابىرويى مەن بەدەلىنەن ايىرىلعانشا كورشى ەلدەرمەن ايكاپىر بولىپ ۇرسىسا ءجۇرىپ، ءوزى قولداعان ۇمىتكەردىڭ پرەزيدەنتتىككە سايلانۋىن قامتاماسىز ەتە العانىمەن، تۇپكى كوزدەگەن ەكىنشى مەجەسىنە جەتە الماي قالدى. ونىڭ بار قول جەتكىزگەنى پارلامەنتتەگى ءوز پارتياسىنىڭ فراكتسياسىن باسقارۋ عانا بولدى.
وسىلايشا پرەزيدەنت ورىنتاعىنا وتىرعان سوورونباي جەەنبەكوۆ ءوز جارىلقاۋشىسى قالاعان ءبىرىنشى تىلەكتى ويلانباستان ورىنداپ، تاققا جايعاسقان العاشقى كۇنى- اق وعان ەلدىڭ ەڭبەك ەرى اتاعىن بەردى دە جىبەردى. الايدا... سودان باستاپ ول ءوزى ارقىلى ەلدى باسقارۋدى ودان ءارى جالعاستىرا بەرۋدى كوزدەگەن بۇرىنعى پرەزيدەنتتەن بىرتىندەپ ىرگەسىن الشاقتاتا تۇسكەندەي. مۇنى، ارينە، اتامبايەۆ تا سەزبەي قالعان جوق. سەزگەن بويدا جاڭا پرەزيدەنتتىڭ اپشىسىن قۋىرىپ الۋ ءۇشىن پارلامەنتتە ءبىراز ماسەلە كوتەردى. ءبىراق جەەنبەكوۆ ەندى ودان ىعاتىن سىڭاي تانىتا قويمادى.
ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى ناعىز قاقتىعىس بيىلعى جىلعى ءساۋىر ايىنىڭ باسىندا ەلدى بيلەۋشى قىرعىزستان سوتسيال- دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ جابىق سەزىندە ورىن الدى. بۇل كەزگە دەيىن اشۋى تەرىسىنە سىيمايتىنداي كۇنگە جەتكەن المازبەك اتامبايەۆ ءوز ءىزباسارىن سايلاۋ الدىنداعى پلاتفورماسىنان اۋىتقىپ كەتكەن بيلەۋشى جانە جەمقور رەتىندە ايىپتادى. وسىلايشا ءوز ورىنتاعىن «ءوز ادامىنا» سەنىپ تاپسىرىپ كەتكەن ەكس- پرەزيدەنت ارادا 4 اي وتكەننەن كەيىن ساياساتقا ايقاي- بورانمەن قايتىپ ورالدى. بۇل ەكىجاقتى تەكەتىرەستى ۋشىقتىرا تۇسپەسە، جەڭىلدەتە قويعان جوق.
ساياساتكەرلەر قازىر ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتىڭ باستى سەبەبىن المازبەك ءوز ورنىنا سوورونبايدى اكەلگەننەن كەيىن ونى ءوزى قويعان كادر رەتىندە پايدالانىپ، ەلدى بۇرىنعىسىنشا باسقارا بەرمەك بولعانىنان، ءبىراق وعان جاڭا پرەزيدەنتتىڭ ءوز- وزىنە كەلىپ العاننان كەيىن كەلىسە قويماعانىنان ىزدەيدى.
«بالكي، باسقا ەلدەردە مۇنداي سسەناري ويناپ تا كەتەتىن شىعار، ءبىراق قىرعىزستانداعى احۋال مۇلدە باسقاشا، مۇنداعى بار سسەناري ترايباليزم مەن ايماقتىق جىكشىلدىككە كەلىپ تىرەلە بەرەدى» دەيدى ساياسي شولۋشىلار، وسىعان وراي. سونىڭ ناتيجەسىندە سوورونباي جەەنبەكوۆ باستاعان جاڭا كوماندا اتامبايەۆتىڭ الدىنا كادر، قارجى، مورال ماسەلەلەرىنەن تۇراتىن ءوز شارتتارىن قويدى. شيەلەنىس وسىدان تۋدى. مۇنىڭ اقىرىندا جەيەنبەكوۆ اتامبايەۆپەن كەلىسپەي، ءوز شەبىن جۇرگىزە باستادى.
سول شامىرقانۋدىڭ شىرايىندا ول بۇل كەزگە دەيىن ەلدى جاپپاي جەمقورلىق جايلاپ كەلگەنىن، ءبىراق ونىمەن كۇرەسەتىن ەشكىمنىڭ جوق ەكەنىن، سەبەبى سوتتار مەن كۇشتىك قۇرىلىمداردى تۇگەل جەمقورلىقتىڭ جۇتىپ قويعانىن جاريا ەتىپ جىبەردى. مۇنىمەن دە شەكتەلمەدى، ەندى سول جەمقورلىقتىڭ ۇيىتقىسى سەكىلدى بولىپ جۇرگەن سەركەلەردى بىرتىندەپ قارماققا ءىلىندىرىپ، قاماۋعا الۋعا كىرىسىپ كەتتى.
بيلىكتىڭ جوعارى ەشالونىنداعىلار قاتارىنان قۇلىپ استىنا الىنعانداردىڭ دەنىن بىشكەك جىلۋ- ەلەكتر ورتالىعىن جاڭعىرتۋعا بولىنگەن 366 ملن دوللار كولەمىندەگى قارجىنى تالان- تاراجعا سالۋ ءىسى بويىنشا ايىپ تاعىلعاندار قۇرادى. بۇل كەزگە دەيىن وسى توڭىرەكتەن 4 ءىرى تۇلعا تۇتقىندالعان بولسا، ماۋسىم ايىندا ولاردىڭ ءتىزىمىن بۇرىنعى پرەمەر جانتورو ساتىبالديەۆ تولىقتىردى.
قازىر المازبەك اتامبايەۆ باسقاراتىن سوتسيال- دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ تابانى استىنان دا ءبۇر كەتە باستاعان سياقتى. جۇرت وندا ورىن الىپ جاتقان ەكىگە جارىلۋشىلىق ونىمەن دە توقتاماي، پرەزيدەنتتىڭ باسقا پارتيا قۇرىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنى دە ايتىلىپ جاتىر. ءبىراق اتامبايەۆتىڭ قولىندا باس پروكۋراتۋرا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى، قارجى پوليتسياسى سەكىلدى ءالى ءبىراز رەسۋرستىق كۇشتەر بار. ءبىراق پارلامەنتتە قازىر ونىڭ ءسوزىن سويلەيتىن ەشكىم قالعان جوق. وسىلايشا جاڭا پرەزيدەنت اقىرىنداپ تارازى باسىن وزىنە قاراي اۋدارىپ كەلەدى. ونىڭ ەڭ باستى قۋاناتىنى، قاراپايىم حالىقتىڭ باسىم بولىگى ءوزىن قولداپ وتىر. مۇنى سەزىنگەن سوورونباي جەەنبەكوۆ كۇننەن- كۇنگە وزىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرىپ، ءوزىنىڭ كۇشىنە ءمىنىپ كەلەدى.
دەگەنمەن ساياساتكەرلەر بۇل كۇرەستە جەيەنبەكوۆكە ەلدە بۇرىننان بەدەلى بار ءبىرقاتار تۇلعالارعا ارقا سۇيەگەن ارتىق بولمايتىنىن دا ايتادى. ماسەلەن، بۇرىنعى قورعانىس ءمينيسترى يسمايل يساكوۆ، پارلامەنتتىڭ بۇرىنعى سپيكەرى احماتبەك كەلديبەكوۆ، «اتا جۋرت» پارتياسىنىڭ كوشباسشىسى كامچيبەك تاشيەۆ، وتپەلى كەزەڭنىڭ پرەزيدەنتى روزا وتۋنبايەۆا، ەكس- پرەمەر فەليكس كۋلوۆ ەلدىڭ ءىشىن جەمقورلىقتان تازارتۋ ماسەلەسىن مىقتاپ قولعا العان سوورونباي جەەنبەكوۆكە بوتەن كوزقاراستا ەمەس. ەگەر پرەزيدەنت وسى كىسىلەردىڭ قولداۋىنا يە بولسا، اتامبايەۆ تاراپىنان بولاتىن قانداي دا ءبىر ارانداتۋشىلىق شابۋىل مەن قيتۇرقى ارەكەتتەرگە توتەپ بەرە الۋى كەرەك.
www.astana-akshamy.kz
