ءشول بۇركىتى قايدا ەكەن؟

 استانا. قازاقپارات - سوڭعى كەزدە، «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە قازاق قۇسبەگىلىگى مەن اڭشىلىق ءتۋريزمى جايلى، جاقسى ماتەريالدار جارىق كورۋدە. بۇل قۋانارلىق باستاما.

وسى ورايدا، كوڭىلگە ءتۇيىپ جۇرگەن، ءالى زەرتتەلىپ، زەردەلەنىپ ايتىلماعان، دۇنيەلەردى كوپشىلىككە قۇلاققاعىس جاساعىم كەلەدى.

بۇگىنگى الەمدە قۇسبەگىلىككە، ساياتقا پايدالانىپ جۇرگەن بۇركىتتەردىڭ بارلىعى - تاۋ بۇركىتتەرى. دەمەك ايتىلىپ- زەرتتەلىپ جۇرگەن قىراندار دا سولار. ال ءالى كۇنگە ناقتى زەرتتەلمەگەن «ءشول قىرانى» دەگەن بار. ونىڭ ۇلكەندىگى بالاداي، ايرىقشا زور بۇركىت. تاۋ بۇركىتىنەن بۇل بۇركىتتەردىڭ ايىرماشىلىعى، تاۋ بۇركىتتەرى جاڭا جۇمىرتقا باسىپ جاتقاندا، ءشول بۇركىتتەرى بالاپاندارىن ۇشىرا باستايدى. ياعني شىلدەنىڭ ىستىعىنا بالاپاندارىن ۇرىندىرمايدى.. . ءشول بۇركىتى ۇياسىن بيىك شىڭ- قۇزعا ەمەس، بيىك شاعىل قۇمعا نەمەسە الاسا جابىندىعا سالا بەرەدى. ءبىراق ۇياسىن قاتتى قورعايدى. ونىڭ ۇياسىنىڭ جيەگىنە جاعالاي ۇساق تورعايلار ۇيا سالادى. ءشول بۇركىتتىڭ قاۋىرسىندارى قارا الا بولعاندىقتان، ولاردى كوبىنە «الا قوزى قىران» دەپ تە اتايدى. دەنەسى ءىرى وسى قىراندار ءشول جانۋارى قۇمداعى قاراقۇيرىقتار، ءىرى جىرتقىشتار مەكەندەيتىن ايماقتا بولادى ەكەن. ۇياسىندا كوبىنە قاراقۇيرىق، قاسقىر سىندى ءىرى اڭداردىڭ سۇيەگى جاتادى. مەنىڭ اكەم تىلەۋجان، تەك وسى بۇركىتتىڭ بالاپانىن الىپ، باۋلىپ، اڭعا سالعان. قولعا ۇستاپ وتىرعاندا، ۇلكەن كىسىنىڭ دەنەسىمەن بىردەي.

 1920 -جىلدارى ساكەن سەيفۋللين ومبىدان قاشىپ شىعىپ اۋليەاتاعا بارا جاتىپ، جولاي قۇمدا بۇركىت سالىپ جۇرگەن اكەمە جولىعىپ، «ىرىم بولسىن» - دەپ ءشول قۇسىنىڭ ءبىر تال قاۋىرسىنىن سۇراپ العان ەكەن.. . سوڭعى جىلدارى ءشول بۇركىتىن ەش جەردەن كورمەدىم. 2011 -جىلى استانادا وتكەن حالىقارالىق «بۇركىتشى» فەستيۆالىنە شەت- ەلدەن كەلگەن قۇسبەگىلەرگە ءشول بۇركىتتىڭ سۋرەتىن كورسەتىپ، سۇراۋ سالدىم. ءدال وسىنداي قىراندى كوردىك دەگەندەر تابىلمادى. وتكەن جىلى اقپان ايىندا ماڭعىستاۋ وبلىسى، «وتپان» تاۋىندا قۇسبەگىلەردىڭ رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيرى ءوتتى. وسىندا كەلگەندەردەن ء«شول بۇركىتى» جايلى تاعى دا سۇراۋ سالدىم. ماڭعىستاۋلىق ءبىراز ازامات، تۇرىكمەندەرمەن شەكارالاس قالىڭ قۇمدا ءدال سونداي «الا قوزى قىران» بار ەكەندىگىن ايتىپ قۋانتتى.. . دەمەك دۇنيە جۇزىندە سيرەك، ءالى زەرتتەلمەگەن ايرىقشا «ءشول بۇركىتى» قالىڭ قۇمدا ءالى دە بار ەكەن. ونى كەڭ ناسيحاتتاپ، كوپكە قۇلاعدار ەتىپ، تاۋىپ، قازاق جەرىنىڭ ەرەكشە ءبىر تابيعات بايلىعىن، ءوز جەتىستىگىمىزدى الەمدىك ارەناعا شىعارۋعا ءتيىسپىز. سۇيىنبايمەن قاتاعاننىڭ ايتىسىندا قاتاعان: ءشول بۇركىتى سەكىلدى سارى جىگىت، سۇرايىن رۋىڭدى كەلدىڭ قايدان. سويىلمەن سوققاندايىن سوزدەرىڭنەن، وتىرمىن ارىلا الماي قالىڭ ويدان.. , - دەپ جىرلاعان بولمىسى بولەك بۇركىت وسى.

 جاپار ساتىلعانوۆ، قۇسبەگى، مويىنقۇم اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى

Egemen.kz