قازاقتىڭ جارىق جۇلدىزى
راسىندا، اقىن قاسىمنان كەيىنگى قازاق پوەزياسىنا جاڭا ءتۇر، وزگەشە ءوڭ بەرگەن ەدى. 30 جاسىندا مەزگىلسىز ومىردەن وزعان اقىننىڭ ورنى ويسىراپ قالدى. ءبىر عانا جۇبانىش، ونىڭ ارتىنان قالعان مۇراعاتى - جىرلارى. جاستايىنان شىعىس شايىرلارىنىڭ جىرلارىن جاتتاپ وسكەن اقىننىڭ نەگىزگى كرەدوسى - ومىرگە، تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىش. قاراقالپاق ەلىنىڭ قوڭىرات دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلىپ، شەت جايلاپ، وزگە ورتادا وسكەن اقىننىڭ تاعدىرى شىعارماشىلىعىنا اسەر ەتپەي قويمايدى. سونىڭ ىقپالىنان قازاق دالاسىنا ارنالعان وتتى جىرلار ومىرگە كەلدى. ول - جيىرمادان اسقان شاعىندا قازاق پوەزياسىنىڭ تورىندە جارق ەتىپ، ادەبي ورتانى بىردەن مويىنداتقان. سوعان قاراماستان اقىن كوزى تىرىسىندە جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە دە وتپەدى. سول اقىن تولەگەن ايبەرگەنوۆ بۇگىندە ورتامىزدا جۇرگەندە 80 جىلدىق مەرەيتويىن تويلار ەدى.
ايبەرگەنوۆتى مويىنداعان رەسەي جۇرتشىلىعى
- و، ادامدار، بىرگەمىن مەن سەندەرمەن،
ىقىلاسىڭا ەش نارسەنى تەڭگەرمەن.
سەندەر - مەنىڭ باقىتىمنىڭ بۇلاعى،
سەندەر - مەنىڭ دارىنىما جەل بەرگەن، - دەگەن اقىننىڭ 8 - ناۋرىز - تۋعان كۇنى. سوعان وراي كەڭ بايتاق ەلىمىزدىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندە ەسكە الۋ كەشى، پوەزيا كەشى، عىلىمي كونفەرەنسيالار وتۋدە. ءتىپتى ماسكەۋ جۇرتشىلىعى تولەگەن ايبەرگەنوۆتى ەسكە الدى. رەسەي استاناسىندا اقىننىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان كەشتى ۇيىمداستىرۋعا كومەكتەسكەن - «استانا قورى» . ونىڭ باسى- قاسىندا جۇرگەن - قور پرەزيدەنتى جارقىن وتەشوۆا. سالتانات ايبەرگەنوۆانىڭ ايتۋىنشا، نەگىزى باستامانى باستاعان «اقجول» جاستار قاناتى مەن ماڭعىستاۋلىق «بايتاق مەكەنىم» قوعامدىق قورى ەكەن. ولار 2015 -جىلدىڭ شىلدە ايىندا ماڭعىستاۋ وبلىسى تاۋشىق اۋىلىندا «اق ەركە - اق جايىق» ءانىنىڭ شىعۋىنا 50 -جىل، وعان بايلانىستى ءشامشى قالداياقوۆ پەن تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ باتىسقا كەلۋ ساپارى نەگىزىندە ەسكە الۋ كەشىن، اقتاۋداعى قازاق- تۇرىك ليتسەيىندەگى حالىقارالىق كونفەرەنتسيانى، شىمكەنت قالاسىنداعى زيالى قاۋىمنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كونفەرەنسيانى، الماتى قالاسىنداعى قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا وتكەن كونفەرەنتسيانى ۇيىمداستىرعان. «وسىنىڭ جالعاسى رەتىندە سوڭعى عىلىمي كونفەرەنتسيا ماسكەۋدە وتكىزىلمەكشى بولدى. ءبىراق ول جاققا بارلىعى بارا المايدى. سوندىقتان شىعارماشىلىق كەش رەتىندە ماسكەۋدەگى ۇلتتار ۇيىندە ءوتتى. وندا اكەمنىڭ ولەڭدەرى وقىلىپ، اندەرى ورىندالدى. ورىستىڭ اقىن- جازۋشىلارى كەلىپ قاتىسىپ، اكەمنىڭ شىعارماشىلىعى جايىندا جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. اكەمنىڭ شىعارماسىن اۋدارعان ولەگ پوستنيكوۆتىڭ «مير سوزۆەزديە» دەگەن ەڭبەگىندە اكەمنىڭ ءتىلىن جەتكىزە الماعانداي كورىنگەن. سوعان قاراماستان ولار «بۇعان دەيىن دە قازاق اقىندارىن وقىعانبىز، الايدا ايبەرگەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعىنا تاڭداندىق» دەپ وڭ باعاسىن بەردى. ەگەر دە ولار اكەمنىڭ شىعارماسىن ءتول تىلىندە وقىعاندا بۇدان دا كۇشتى اسەر الار ەدى دەگەن ويدا قالدىم» دەدى سالتانات ايبەرگەنوۆا.
ايتۋىنشا، كەشكە ماسكەۋدەگى قازاقتاردىڭ ءبىرازى كەلگەن. سول جاقتا وقىپ جۇرگەن قىز- جىگىتتەر روزا ءالقوجا مەن ساۋلە جانپەيىسوۆاعا «انا تۋرالى ءان ايتىڭىزشى، ەلىمىزدى، انامىزدى ساعىندىق» دەپ قولقا سالىپ، ولاردى قوناقۇيگە دەيىن جاياۋ شىعارىپ سالىپتى.
- ماسكەۋگە بارا سالىسىمەن ءاليا مولداعۇلوۆا اتىنداعى مەكتەپتە بولدىق. ءبىزدى ولار جاقسى قارسى الدى. ورىس حالقى بولسا دا ءاليا مولداعۇلوۆاعا دەگەن قۇرمەتى ۇلكەن ەكەن. ءتىپتى سول مەكتەپتىڭ ىشىندە ءاليانىڭ مۋزەيى بار. ول جەردە قازاق قىزىنىڭ ءومىر جولى عانا ەمەس، قازاق حالقىنىڭ تاريحى، ونەرى، سالتى كورسەتىلگەن. قارشاداي قىزدى وزگە ەل وسىلاي ۇلىقتاپ جاتقانى كوڭىلدى ءبىر سەرپىپ تاستادى. سونىمەن بىرگە، باۋىرجان مومىش ۇلى اتىنداعى مەكتەپ بار ەكەن. ءبىراق وعان بارىپ ۇلگەرمەدىك، - دەدى ول.
80 جىلدىققا - 80 مەدال
تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ 80 جىلدىعىنا 80 مەدال تابىستالماقشى. ونىڭ ايتۋىنشا، مەدال تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعىنا قولداۋ كورسەتىپ، دەمەۋشىلىك جاساپ، بار ىنتا- ىقىلاسىمەن اتسالىسىپ جۇرگەن ازاماتتارعا بەرىلەدى. ونىڭ ىشىندە دەمەۋشى دە، اقىن دا، جازۋشى دا، عالىم دا، كومپوزيتور دا، بلوگەر دە بار. بۇگىندە مەدالعا 175 ادام ۇسىنىلىپ وتىر.
- ماسكەۋدە وتكەن كەشكە «بايتاق مەكەنىم» كومپانياسىنان ەكى ادام قاتىسىپ، اكەمە جاناشىر ادامداردى مەدالمەن ماراپاتتادى. ونىڭ ءبىرى - مەن. اكەمنىڭ شىعارماشىلىعىنا بارىنشا قولداۋ كورسەتىپ جۇرگەن - اقتوبەلىك اقىن باۋىرجان باباجان ۇلى. اقىننىڭ سوزدەرىنە ءان جازىپ، ورىنداپ جۇرگەن ءانشى روزا ءالقوجا مەن ساۋلە جانپەيىسوۆا جانە جارقىن وتەشوۆاعا مەدال تابىستالدى، - دەدى سالتانات ايبەرگەنوۆا.
اقىننىڭ سەكسەن جىلدىعىنا شىعارىلعان مەدالدىڭ بەسەۋى تابىستالىپ، 75 -ى قالدى. الداعى ۋاقىتتا بۇل دا تابىستالماقشى. «شىنى كەرەك، ءالى تاڭداۋ ۇستىندەمىز. قازىر قولىمىزدا 75 مەدال قالدى. ەندى، سونى كىمدەرگە بەرەتىنىمىزدى «بايتاق مەكەنىم» كومپانياسىمەن بىرگە ساراپتاپ جاتىرمىز. سەبەبى، ءبىرى السا، ءبىرى رەنجىپ قالا ما دەگەن ۋايىم بار. بۇل سوڭعى ماراپات ەمەس شىعار. الداعى ۋاقىتتا دا وسىنداي مەدال شىعاراتىن ازاماتتار تابىلار. نە وعان دەيىن ۇكىمەت تە ادەبيەتكە مويىن بۇرىپ قارار» دەيدى اقىننىڭ قىزى سالتانات.
وسىدان كەيىن ماراپاتتاۋ ءراسىمى استانادا جالعاسىن تاۋىپ، الداعى ۋاقىتتا الماتىدا وتكىزىلمەكشى. بۇگىندە وعان لايىقتى دەگەن ەلىمىزدىڭ بەتكە ۇستار ازاماتتاردىڭ ەسىمى ىلىنگەن.
قولداۋشىسى - قازاق ەلى
سالتانات ايبەرگەنوۆا اكەسىنەن 7 جاسىندا ايىرىلعان. سوندىقتان بارلىق بالاعا اكە قانداي بولسا، ول دا سولاي قابىلداعان. بالا كەزىندە اكەسىنىڭ اقىن ەكەنىن، ولەڭ جازاتىنىن، ءتىپتى ولەڭنىڭ نە ەكەنىن تۇسىنبەگەن شاعى ەدى. بۇگىن سالتانات ايبەرگەنوۆا فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە دوتسەنت، وتىز جىلعا تاياۋ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ۇستازدىق ەتىپ كەلەدى. ايتۋىنشا، وسى كۇنگە دەيىن ۇكىمەت تاراپىنان اقىنعا قولداۋ بولعان ەمەس. ونىڭ مەرەيتويى، شىعارماشىلىق كەشتەرى تەك حالىقتىڭ ارقاسىندا وتۋدە. سول حالىقتىڭ اراسىندا قىزمەت جاساپ وتىرعان ازاماتتار كوپ. مىنە، سولاردىڭ ارقاسىندا تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ ەسىمى ۇمىتىلماي كەلەدى. «ماسكەۋدە كەش بولاتىنى جونىندە حابار بەردىك، ءبىراق ءبىزدىڭ ەلشىلىكتەن ەشكىم قاتىسپادى. رەسەي استاناسىندا مۇنداي كەش كۇندە بولىپ جاتقان جوق» دەدى ول.
ەكىنشىدەن، بۇگىنگى بالالار ءتىپتى بەرىدەگى، 60-جىلدارداعى اقىن- جازۋشىلارىمىزدىڭ كوبىن بىلە بەرمەيدى. اتىن بىلسە دە، شىعارماسىن وقىپ، تانىسپاعاندار دا بارشىلىق. ايتۋىنشا، ول تۋرالى ديپلومدىق جانە عىلىمي جۇمىستاردا قوزعايدى، ءبىراق ول ازدىق ەتەدى. ونىڭ ۇستىنە، مەكتەپ وقۋلىقتارىنىڭ وزىندە ادەبيەت جوق دەۋگە بولادى. ويتكەنى جاڭا وقۋ باعدارلاماسىندا «اباي جولىنىڭ» تەك ءۇزىندىسىن وقىتادى. بۇل - ادەبيەتىمىزدى تەرەڭىنەن ۇعىنۋعا، تانۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى.
- ماسەلەن، قوداش مۇقاشيەۆ، ءجۇسىپ كوبىروۆ، ءومىرزاق قوجامۇرات سەكىلدى تۇلعالارىمىز شاڭ باسىپ، ىزدەلمەي جاتىر. ونىڭ ءبىرى، اقىن- جازۋشىلارىمىزدىڭ بالالارى ورىس ءتىلدى بولىپ، اكەسىنىڭ شىعارماشىلىعىن تۇسىنبەگەندىكتەن ەلەمەسە، ەندى ءبىرى - اتىن وشىرمەي، ىزدەۋشىسى قالماعاننان ۇمىتىلىپ جاتىر. كەز كەلگەن اقىننىڭ زەرتحاناسى تۇگەلدەي ۇيىندە بولادى. ەگەر ول اقىن- جازۋشىنىڭ ىزدەۋشىسى بولماسا، ۇرپاعى قالماسا، سول جازبالار قولدان- قولعا كەتىپ، جوعالىپ كەتپەي تۇرعاندا ساقتاپ قالاتىن ۇيىم نە عىلىمي ورتالىق اشۋ كەرەك، - دەيدى سالتانات ايبەرگەنوۆا. اقىننىڭ قىزى جاقىندا وتەتىن جازۋشىلار وداعىنىڭ قۇرىلتايىندا وسى ماسەلە قوزعالىپ، جاناشىرلىق تانىتقانىن قالايدى.
جازىپ العان
انار قونىس
«ايقىن»
