قازاقستاندا ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن «ۇلى دالا رۋحى» فەستيۆالى باستالادى
ناۋرىز- شىلدە ايلارىنىڭ ارالىعىندا وتەتىن «ۇلى دالا رۋحى» فەستيۆالى بيىل جۇزدەگەن ورەننىڭ باسىن ۇلتتىق سپورتتىڭ ونعا جۋىق ءتۇرى بويىنشا قوسقالى وتىر.
وسى رەتتە «قازاقپارات» ح ا ا ءتىلشىسى وقىرمان قاۋىمعا فەستيۆالدىڭ قاشان جانە قايدا وتەتىنى، سايىستىڭ شارتتارى تۋرالى تولىمدى مالىمەت ۇسىنادى.
ءتورت ايماق - ءبىر تۇعىر
«ۇلى دالا رۋحى» فەستيۆالىن پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىن جۇزەگە اسىرۋ، ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا ناۋرىز- شىلدە ارالىعىندا وتكىزۋ جوسپارلانعان. «ۇلى دالا رۋحى» ۇرانىمەن كوكپار، اۋدارىسپاق، تەڭگە ءىلۋ، جامبى اتۋ، قازاق كۇرەسى، توعىزقۇمالاق، اسىق اتۋ، قىز قۋۋ، بايگەنىڭ بىرنەشە تۇرىنەن وتەتىن رەسپۋبليكالىق جارىستاردىڭ بيىل شىلدە دە اقتىق سايىستارى وتەدى.
جارىس بىرنەشە كەزەڭنەن تۇرادى. اتاپ ايتقاندا، ءى كەزەڭ - ايماقتىق ىرىكتەۋ جارىستارى (سولتۇستىك، وڭتۇستىك، باتىس، شىعىس)، Ⅱ كەزەڭ - اقتىق جارىستار. ايماقتىق ىرىكتەۋ جارىستارىنا ءار ايماقتان 4 كوماندادان قاتىساتىن بولادى. قازاق كۇرەسىنەن، كوكپاردان، اسىق اتۋدان، توعىزقۇمالاقتان ايماقتىق ىرىكتەۋ جارىستارى وڭىرلەردىڭ وبلىس ورتالىقتارىندا وتەدى. بارلىق ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن اقتىق جارىستار استانا قالاسىندا ۇيىمداستىرىلادى.
فەستيۆال Ⅱ كەزەڭ بويىنشا وتەدى. ياعني، I كەزەڭ - فەستيۆالدىڭ ايماقتىق ىرىكتەۋ جارىستارى. وندا قاتىسۋشى كوماندالار 4 توپقا بولىنەدى:
وڭتۇستىك ايماق: الماتى قالاسى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل وبلىسى، قىزىلوردا وبلىسى. (وتەتىن مەرزىمى - ءساۋىر ايى).
باتىس ايماق: ماڭعىستاۋ وبلىسى، اتىراۋ وبلىسى، اقتوبە وبلىسى، باتىس قازاقستان وبلىسى. (وتەتىن مەرزىمى - مامىر ايى).
شىعىس ايماق: پاۆلودار وبلىسى، قاراعاندى وبلىسى، الماتى وبلىسى، شىعىس قازاقستان وبلىسى. (وتەتىن مەرزىمى - ماۋسىم ايى) .
سولتۇستىك ايماق: استانا قالاسى، اقمولا وبلىسى، قوستاناي وبلىسى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى. (وتەتىن مەرزىمى - ماۋسىم ايى).
ايماقتىق ىرىكتەۋگە قاتىساتىن وبلىستاردىڭ جەرەبە تارتۋ ءراسىمى - 2018 -جىلدىڭ ناۋرىز ايىنىڭ 15 -كۇنى استانا قالاسى «قازاقستان كونسەرت زالىندا» ساعات 18:00-دە باستالادى. جەرەبە تارتۋ راسىمىنە وبلىستاردىڭ جانە قالالاردىڭ وكىلدەرى، فەدەراتسيالار، كوماندا جەتەكشىلەرى، تورەشىلەر مەن كوماندا كاپيتاندارى قاتىسادى.
اۋدارىسپاق، جامبى اتۋ، تەڭگە ىلۋدەن I كەزەڭ جانە بايگە تۇرلەرىنەن جارىستار استانا قالاسىنداعى «قازانات» اتشابارىندا وتەدى. قازاق كۇرەسى، كوكپار، توعىزقۇمالاق، اسىق اتۋ سپورت تۇرلەرىنىڭ I كەزەڭى بەكىتىلگەن وبلىس ورتالىقتارىندا ۇيىمداستىرىلادى. ال I كەزەڭدە سپورت تۇرلەرىنەن جەڭىمپاز بولعان كوماندالار Ⅱ كەزەڭگە جولداما الادى.
Ⅱ كەزەڭ - استانا قالاسىنىڭ 20 جىلدىعىنا ورايلاستىرىلىپ، جاستار اراسىندا ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن «ۇلى دالا رۋحى» رەسپۋبليكالىق فەستيۆالىنىڭ اقتىق سىنى كەلەسى ءتارتىپ بويىنشا وتكىزىلمەك:
- قازاق كۇرەسى، اسىق اتۋ، توعىزقۇمالاق (29-30 -ماۋسىم كۇندەرى، كەلۋ كۇنى 28 -ماۋسىم كۇنى. استانا قالاسى، داۋلەت سپورت كەشەنى).
- اۋدارىسپاق، كوكپار، تەڭگە ءىلۋ، جامبى اتۋ، بايگە تۇرلەرى (4-5 -شىلدە كۇندەرى، كەلۋ كۇنى 2017 -جىلدىڭ 3 -شىلدە كۇنى. استانا قالاسى «قازانات» اتشابارى).
I كەزەڭدە وتكىزىلەتىن ايماقتىق ىرىكتەۋ سىڭدارىنا جانە اقتىق سايىسقا «ۇلتتىق جانە ات سپورتى تۇرلەرى ورتالىعى» جانە فەدەراتسيالار تىكەلەي باقىلاۋ جۇرگىزەدى.
اۋدارىسپاق
اۋدارىسپاقتان فەستيۆالدىڭ I ، Ⅱ كەزەڭدەرىنە ءتيىستى دارەجەدەگى دايىندىعى بار، ات ۇستىندە وتىرۋدى جاقسى مەڭگەرگەن سپورتشىلار قاتىسا الادى. فەستيۆالگە 1997-2000 -جىلى تۋعان سپورتشىلار جىبەرىلەدى. فەستيۆالدىڭ I، Ⅱ كەزەڭدەرى كوماندالىق تۇردە 5 سالماق دارەجەسى بويىنشا وتكىزىلەدى: 50 كەلى، 60 كەلى، 70 كەلى، 80 كەلى، +80 كەلى. قاتىسۋشى سپورتشىلاردىڭ ارنايى سپورتتىق كيىمى بولۋى ءتيىس (بەلبەۋ، ەتىك، شاپان، قامشى). اۋدارىسپاق ەرى بەكىتىلگەن ەرەجەگە سايكەس، ەر توقىمىندا، جۇگەنىندە، ومىلدىرىك قۇيىسقانىندا سپورتشىعا زاقىم كەلتىرەتىن ۇشكىر زاتتار، تەمىر اشەكەيلەر، ەر توقىمىنىڭ الدىڭعى، ارتقى قاسىندا، ۇزەڭگىسىندە دانەكەرلەنگەن قوسالقى بولشەكتەر بولماۋى ءتيىس. اۋدارىسپاق شەڭبەرىنىڭ اۋماعى: 15 مەتر. بەلدەسۋ ۋاقىتى 5 مينۋت. بەلدەسۋدە سپورتشىلاردىڭ ۇپايى تەڭ بولعان جاعدايدا، قوسىمشا 3 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. كوماندا قۇرامى: 5 سپورتشى، 1 جاتتىقتىرۋشى، 2 مال كۇتۋشى جۇمىسشى.
تەڭگە ءىلۋ
تەڭگە ىلۋدەن جارىس 2015 -جىلى ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى كوميتەتى مەن ق ر ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىمەن بەكىتىلگەن ەرەجەگە سايكەس وتكىزىلەدى. تەڭگە ىلۋدەن فەستيۆالدىڭ I ، Ⅱ كەزەڭىنە 1997-2000 -جىلى ومىرگە كەلگەن سپورتشىلار قاتىسا الادى. تەڭگە ءىلۋ كوماندالىق تۇردە وتەدى. كوماندا قۇرامى 3 سپورتشى. ءاربىر كومانداعا 2 مۇمكىندىكتەن بەرىلەدى.
اتتىڭ تىزەسىنەن جوعارى كوتەرىلمەگەن تەڭگە ەسەپكە الىنبايدى. ىلىنگەن تەڭگەلەر سانى مەن ۋاقىت ەسەپكە الىنادى. ەڭ كوپ تەڭگە ىلگەن كوماندا جەڭىسكە جەتەدى. ەگەردە كوماندالاردىڭ ىلگەن تەڭگەلەر سانى بىردەي بولسا، ءار كومانداداعى 3 سپورتشىنىڭ 2 مۇمكىندىكتە شاۋىپ وتكەن ۋاقىتتارى قوسىلىپ، ۋاقىتى از كوماندا جەڭىسكە جەتەدى. سپورتشىلار 25 سەكۋندقا دەيىن شاۋىپ ءوتۋ ءتيىس. ۋاقىتى 25 سەكۋندتان اسقان سپورتشىلاردىڭ ناتيجەسى ەسەپكە الىنبايدى. كوماندا قۇرامى: 3 سپورتشى، 1 جاتتىقتىرۋشى، 1 مال كۇتۋشى جۇمىسشى.
جامبى اتۋ
جامبى اتۋ سايىسىندا فەستيۆالدىڭ I، Ⅱ كەزەڭىنە 1997-2000 -جىلى دۇنيەگە كەلگەن سپورتشىلار قاتىسا الادى. تەڭگە ءىلۋ كوماندالىق تۇردە وتەدى. كوماندا قۇرامى 3 سپورتشى. ءاربىر كومانداعا 2 مۇمكىندىكتەن بەرىلەدى. جارىس جامبى اتۋ ويىنى ءۇشىن جابدىقتالعان ارنايى الاڭدا وتكىزىلەدى.
جارىس الاڭىنىڭ پارامەترلەرى: ۇزىندىعى 200 م، ەنى 120 م. سپورتشى اتپەن شاۋىپ وتەتىن مارە مەن سورەنىڭ اراسىنداعى جول ەنى 4 مەتر ۇزىندىعى 200 مەتر بولىپ بەلگىلەنەدى، جولدىڭ جيەگى انىق سىزىلىپ اق توپىراقپەن (اك) نەمەسە بيىكتىگى 50 سانتيمەتر تاياققا ىلىنگەن ارقانمەن كورسەتىلەدى.
جامبى اتۋ جارىسى 2 كەزەڭمەن وتەدى.
1. قالقان اتۋ. سپورتشى جەردەن 20 سم. بيىكتىككە تىگىلگەن ديامەترى 70 س م. قالقاندى ءتۇزۋ سىزىقتان (ارقاننان) 7 مەتر قاشىقتىققا اراسى 40 مەتردەن ورنالاستىرىلعان 3 نىسانانى اتپەن شاۋىپ كەلە جاتىپ اتىپ وتەدى. ەگەر جەبە قالقاننىڭ ورتاسىنداعى ديامەترى 60 سم. قالقاننىڭ ورتاسىنا تيسە 5 ۇپاي، شەتىنە تيسە 1 ۇپاي، ورتا مەن شەتتىڭ اراسىنا تيگىزسە 3 ۇپاي ەسەپتەلەدى. سپورتشىلارعا 2 مۇمكىندىك بەرىلەدى.
2. جامبى اتۋ. سپورتشى اتپەن شاۋىپ كەلە جاتىپ ءتۇزۋ سىزىقتان 7 مەتر، بيىكتىگى 3,5 مەتر باعاناعا ءىلىنىپ تۇرعان ديامەترى 25 س م. قالىڭدىعى 10 س م. اراقاشىقتىقتارى 40 م. بولاتىن 3 (التىن، كۇمىس، قولا) جامبىنى اتىپ وتەدى. جەبە قولا جامبىعا تيسە 5 ۇپاي، كۇمىس جامبىعا تيسە 10 ۇپاي، التىن جامبىعا تيسە 15 ۇپاي، ەگەردە قاتىسۋشىلار جامبى ءىلىنىپ تۇرعان قىلدى اتىپ ۇزسە 20 ۇپاي بەرىلەدى. سپورتشىلارعا 2 مۇمكىندىك بەرىلەدى.
جارىستىڭ جەڭىمپازى مەن جۇلدەگەرلەرى العان ۇپايىمەن جانە شاۋىپ وتكەن ۋاقىتىمەن انىقتالادى. سپورتشىلار 25 سەكۋندقا دەيىن شاۋىپ ءوتۋ ءتيىس، ۋاقىتى 25 سەكۋندتان اسقان سپورتشىلاردىڭ ناتيجەسى ەسەپكە الىنبايدى. كوماندا قۇرامى: 3 سپورتشى، 1 جاتتىقتىرۋشى، 1 مال كۇتۋشى جۇمىسشى.
اسىق اتۋ
اسىق اتۋدان فەستيۆالدىڭ I، Ⅱ كەزەڭى 2011 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ سپورت كوميتەتىمەن جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىمەن بەكىتىلگەن بەس تابان (ۇلدار)، بەس اسىق - قاقپاقىل (قىزدار) ەرەجەسى بويىنشا وتكىزىلەدى. جارىسقا 2002-2004 -جىلى ومىرگە كەلگەن ۇلدار مەن قىزدار قاتىسا الادى. كوماندا قۇرامى 5 سپورتشى. ۇلدار 3، قىزدار 2. كوماندا قۇرامى: 5 سپورتشى، 1 جاتتىقتىرۋشى.
قازاق كۇرەسى
قازاق كۇرەسىنەن فەستيۆالدىڭ I ، Ⅱ كەزەڭىنە 1998-2000 -جىلى تۋعان جاستار قاتىسا الادى. جارىستار قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۋريزم جانە سپورت اگەنتتىگى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى قازاق كۇرەسى فەدەراتسياسى بەكىتكەن قولدانىستاعى ەرەجەلەر مەن 2011 -جىلى 18 تامىزدا ەنگىزىلگەن تولىقتىرۋلار بويىنشا وتكىزىلەدى. سالماق دارەجەلەرى: 55 كەلى، 60 كەلى، 66 كەلى، 74 كەلى، 82 كەلى، 90 كەلى، 100 كەلى، +100 كەلى. كوماندا قۇرامى: 8 سپورتشى، 1 جاتتىقتىرۋشى.
كوماندالار تەڭ تۇسكەن جاعدايدا جەڭىمپاز كوماندا ۇپاي سانىمەن انىقتالادى.
كوكپار
كوكپار ويىنى 2017 -جىلى ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى كوميتەتى مەن ق ر ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعى بەكىتكەن ەرەجەگە سايكەس وتكىزىلەدى.
كوماندا قۇرامى 2000 -جىلعا دەيىنگى 4 سپورتشى، 1997 -جىلعا دەيىنگى 4 سپورتشى، ەرەسەكتەر اراسىندا 4 سپورتشى. ويىن الاڭىنا ەرەسەكتەردەن تەك 2 (ەكى) سپورتشى قانا شىعا الادى. ءۇشىنشى ەرەسەك سپورتشى ويىن الاڭىنا قوسىلىپ كەتكەن جاعدايدا، ويىنان شەتتەتىلەدى. كوماندا قۇرامى: 12 ويىنشى، 1 جاتتىقتىرۋشى، 1 مال دارىگەرى، 5 مال كۇتۋشى جۇمىسشىسى مەن 12 ات كىرەدى، 1 وكىل.
توعىزقۇمالاق
توعىزقۇمالاق سپورتىنان فەستيۆالدىڭ I ، Ⅱ كەزەڭى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى كوميتەتى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى توعىزقۇمالاق سپورت فەدەراتسياسى بەكىتكەن ەرەجەلەرى بويىنشا وتكىزىلەدى. جارىستار كوماندالىق شۆەيتسار جۇيەسىمەن راپيد ءتۇرى بويىنشا 20 مينۋتتان وتەدى. فەستيۆالدىڭ I، Ⅱ كەزەڭدەرىنە 1998 -جىلعا دەيىنگى سپورتشىلار جىبەرىلەدى. كوماندا قۇرامى 6 سپورتشى 3 ۇل، 3 قىز. كوماندا قۇرامى: 6 سپورتشى، 2 جاتتىقتىرۋشى.
مالىمەتتى ۇسىنعان ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى كوميتەتىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى راۋحان توعىمبايەۆا
