نيۋ- يوركتەگى قازاقستاندىق شاشتاراز جايلى دەرەكتى فيلم تۇسىرىلۋدە

استانا. قازاقپارات - سوڭعى جىلدارى قازاقستاندىق دەرەكتى كينو سالاسى ءۇشىن جاس كينورەجيسسەر، پروديۋسەر جانە وپەراتور قانات بەيسەكەيەۆتىڭ شىعارماشىلىعى تىڭ جاڭالىق بولعانى ءسوزسىز.

  ونىڭ «بالا»، «ازات ەتىلگەن»، ا ق ش- تاعى قازاقستاندىقتاردىڭ ومىرىنەن سىر شەرتەتىن تۋىندىلار توپتاماسى جانە باسقا دا جۇمىستارى كەڭىنەن تانىمالدىققا يە بولدى. نيۋ- يوركتىڭ برۋكلين اۋدانىنداعى جالدامالى پاتەردە قازاقپارات تىلشىسىنە سۇحبات بەرگەن قانات بەيسەكەيەۆ ءوزىنىڭ ءومىرى، دەرەكتى فيلمدەر جانە شىعارماشىلىق جوسپارلارى جايىندا سىر شەرتتى.

- نيۋ- يورككە قالاي كەلدىڭىز؟

 - 2013 -جىلدىڭ جازىندا «ءسابي» قورىنىڭ نيۋ- يورك كينواكادەمياسىندا «فوتوجۋرناليستيكا جانە فوتوگرافيا» سىنىبىندا وقۋعا گرانت ۇتىپ الىپ، وندا ءبىر جىل ءبىلىم الدىم. ودان كەيىن ءبىر جىل پراكتيكا بولدى. ءدال وسى جەردە جەكە ءومىرىمدى باستاپ، ەسەيە ءتۇستىم دەسەم دە بولادى. مەنىڭ جەكە باسىما جانە شىعارماشىلىعىما قاتىستى قۋانىشتارىم مەن كۇيزەلىستەرىم ءدال وسى قالامەن تىعىز بايلانىستى. نيۋ- يوركتى جاسقى كورەمىن جانە ونى جاقسى تۇسىنەمىن دە. سوندىقتان بولار، قازاقستانعا ورالعاننان كەيىن دە مۇندا ءجيى كەلىپ تۇردىم. ماسەلەن، وسى جىلدىڭ وزىندە نيۋ- يورككە ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن 8 رەت كەلىپپىن. قازىرگى ۋاقىتتا ەكى قالانىڭ اراسىندا - الماتى مەن نيۋ- يوركتە تۇرىپ، جۇمىس ىستەۋدەمىن. نيۋ- يورككە كەلگەن سايىن برۋكلين اۋدانىنان پاتەر جالعا الامىن. بۇل قىلمىس ءجيى ورىن الاتىن اۋدان دەگەن ستەرەوتيپ قالىپتاسقانىمەن، ءىس جۇزىندە وتە تىنىش اۋدان. ءبىرشاما ارزان ءارى ورنالاسۋى جاعىنان دا ىڭعايلى. بۇل جولى نيۋ- يورككە 2,5 ايعا كەلدىم. اقپان ايىندا كاناداعا، تورونتوعا بارۋدى جوسپارلاۋدامىن.

- نە ءۇشىن دەرەكتى كينو جانرىن تاڭدادىڭىز؟

 - ويتكەنى ول شىنايى ءومىردى كورسەتەدى. بۇل ويدان شىعارىلماعان تاريح. ارينە، ول كوركەم فيلمنىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ قويادى. دەگەنمەن ادەمى تۇسىرۋگە تىرىسامىن. ۆيزۋالدى اسپەكتىلەر دە ماڭىزدى. وكىنىشكە وراي، قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا دەرەكتى كينو تۇسىرلمەيدى دەسەك تە بولادى. جالپى ءوزىم كورگەن ەمەسپىن.

- شابىتتى قايدان الاسىز؟

- ءدال وسى نيۋ- يوركتەن كۇش الامىن. ەكى ايعا جۋىق ۋاقىت بويى ەشتەڭە جاسامادىم. ماعان ەشتەڭەنىڭ دە قاجەتى بولمادى. ماعان برۋكلينگە كەلىپ، كليپتەر، فيلمدەر كورىپ، كىتاپ وقۋ، سەرۋەندەۋ، بارعا بارىپ كوفە ءىشۋ، جاڭا ادامدارمەن كەزدەسۋ قاجەت بولدى. مونتاجعا ساۋساعىمنىڭ ۇشى دا تيگەن ەمەس. نەگىزىندە، 1,5 جىل ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەپ، ابدەن قالجىراپپىن، سوندىقتان دەمالىس قاجەت بولدى.

- اتىڭىز تانىمال بولعاننان كەيىن قىزىقتى ۇسىنىستار تۇسپەدى مە؟

 - قازاقستاندا سەريال ءتۇسىرۋدى جانە تولىق مەتراجدى كوركەم فيلمگە رەجيسسەرلىك جاساۋ ۇسىنىلعانىمەن، كەلىسىمىمدى بەرمەدىم. سەريالعا قاتىستى ايتارىم، سسەناريگە يكەمدەلگىم كەلمەدى. مەنىڭ ءوز كوزقاراسىم بار. ال كوركەم فيلمگە سول ۋاقىتتا كىرىسۋ مەن ءۇشىن تىم ەرتە ەدى.

- بولاشاعىڭىزدى قازاقستانمەن بايلانىستىراسىز با؟

 - بايلانىستىرعىم كەلەدى. مەنىڭ ويىم، يدەيالارىم بارلىق ۋاقىتتا دا قازاقستانمەن تىعىز بايلانىستى. دەگەنمەن، وعان شىرعالىپ وتىرعانىم دا جوق.

- شىعارماشىلىق ارمانىڭىز بەن ماقساتىڭىز نە؟

- كوممەرتسيالىق تۇرعىدا دا تابىستى بولارلىقتاي تولىق مەتراجدى دەرەكتى فيلم تۇسىرگىم كەلەدى. بۇل سالادا ريەۆوليۋتسيونەر بولۋدى قالايمىن. ول ءۇشىن شىن مانىندە بىرەگەي، ەستە قالارلىقتاي وقيعا قاجەت. سونى ىزدەۋ ۇستىندەمىن.

- وقيعانى قالاي ىزدەيسىز؟

 - ءبىزدىڭ ورتامىزدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قاراپايىم ادامداردىڭ شىنايى تاريحى مەن ءۇشىن بارىنشا قىزىقتى. ماسەلەن، «كورشىلەر» فيلمى قاراپايىم ادامداردىڭ باتىرلىق تاريحى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. مەن ولار جايىندا ەستىگەننەن كەيىن ءتۇسىرۋ قاجەت دەپ شەشىم قابىلدادىم. ولاردى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تاۋىپ، فيلم ءتۇسىرۋدى ۇسىندىق. جانجال بولۋى ءتيىس - بۇل دراماتۋرگيا. تاعى ءبىر مىسال - اياعىنان ايىرىلعان ءبيشى جايىنداعى «بيلەگىم كەلەدى» فيلمى. اتالعان فيلمدى ءتۇسىرۋ ءۇشىن قازاقستاننان ا ق ش- قا ارنايى ەكى رەت كەلدىم. ال قازىر شاشتاراز جىگىت جايىندا فيلم ءتۇسىرىپ جاتىرمىن. ونىمەن ەكى جىل بۇرىن تانىسقان ەدىم. سول كەزدە- اق ۋاقىت وتە كەلە ول جايىندا فيلم تۇسىرەتىنىمدى ءبىلدىم. ياعني، ناقتى سىزبا جوق، ءتۇرلى دەرەككوزدەرىنەن وقيعا ىزدەيمىن.

- ءدال قازىرگى كەزەڭدە تاعى نەمەن اينالىسىپ جاتىرسىز؟

- StandUp-تاعى نۇرلان سابىروۆ جايىنداعى فيلمدى اياقتاۋعا جاقىن قالدىم. كۇزگە قاراي دەرەكتى قىسقا مەتراجدى فيلمدەردى اياقتاعىم كەلەدى. ولار تەلەارنالارعا جىبەرىلەتىندىكتەن ازىرشە ەگجەي- تەگجەيلى ايتا المايمىن. بۇعان قوسا اقش- تا Uber ارقىلى جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىق تاكسيشىلەر جايىندا فيلم تۇسىرمەك ويىمدا بار. باستى كەيىپكەرىم قازاق قىزى بولماق.

- شىعارماشىلىعىڭىز تابىس اكەلە مە؟

- وتە كوپ دەپ ايتا المايمىن، دەگەنمەن، قازىرگى ۋاقىتتا بىرتىندەپ تابىس تابا باستادىم. مەنىڭ ارنامدا جارنامالىق فيلمدەر بار، سودان پايدا كورەمىن.

- سۇيىكتى تۋىندىڭىز قايسىسى؟

- «بالا» فيلمى، بۇل جەكە جوبام. مەن ۇزاق ۋاقىت جاسادىم ءارى ءوزىمنىڭ باسىمنان كەشىردىم. ىشىنە كىرىپ تە كەتتىم دەسەم بولادى. وسى فيلمنەن كەيىن كەلەشەكتە بالا اسىراپ الۋعا دايىن بولا ءتۇستىم دەسەم ارتىق ايتقاندىق ەمەس. امەريكالىقتاردىڭ قازاقستاندىق بالالاردى اسىراپ الۋىنا قويعان شەكتەۋدىڭ الىنىپ تاستالعانىن دا قالايمىن.

- كينو تۇسىرگىسى كەلەتىن جاستارعا، جالپى بارلىعىنا قانداي كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟

- ءجاي عانا باستاپ، كىرىسىپ كەتۋ كەرەك، جالقاۋلىقتىڭ رەتى جوق. مۇنان باسقا ەشقانداي كەڭەس تە بەرە المايمىن. تالانتتى بولعانىمەن جالقاۋ ادامدار وتە كوپ. ءوزىمدى تالانتتىمەن دەپ سانامايمىن، بارلىعىنا دا تاباندى ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا جەتىپ كەلەمىن. بۇعان قوسا، ءوز ءىسىمدى جاقسى كورەمىن جانە بارلىق ۋاقىتتا دا وزىمە ۇنايتىن ىسپەن اينالىسامىن.

مارلان جيەمباي