ءيت جىلى الەمدە بولۋى مۇمكىن قاۋىپ-قاتەرلەر

استانا. قازاقپارات - ب ۇ ۇ- نىڭ باس حاتشىسى انتونيو گۋتەرريش ادامزاتتىڭ الدىندا تۇرعان قاۋىپ-قاتارلەردى اتاپ ءوتتى.

اسىرەسە، 2018 -جىلى الاڭداتاتىن ماسەلەلەر از بولماي تۇر.

انتونيو گۋتەرريش قازىرگى ۋاقىتتا ادامزات بالاسى ەڭ الدىمەن يادرولىق قاتەرگە باسىن تىگىپ وتىرعانىن دەپ اتاپ ايتتى.

- ءبىزدىڭ سانا- سەزىمىزگە قاراعاندا الەمدەگى شيەلەنىسكەن جاعداي اۋا رايى سياقتى قاس-قاعىم ساتتە وزگەرىپ بارادى. ويتكەنى تەپە-تەڭدىك بۇزىلدى. عالامدا ادام قۇقى بۇزىلىپ، ۇلتشىلدىق پەن كسەنوفوبيا ورىستەپ بارادى. ال مۇنىڭ زاردابى وراسان زور، - دەدى ب ۇ ۇ- نىڭ باس حاتشىسى انتونيو گۋتەرريش.

راسىندا دا عالامدى مازالايتىن ماسەلەلەر ازايماي تۇر. 2017 -جىلدىڭ اياعىندا The National Interest باسىلىمى ءيت جىلى بولۋى مۇمكىن قاۋىپ-قاتەرلەر تۋرالى بولجام جاساعانى بەلگىلى. بۇل تۇجىرىم ا ق ش- تىڭ قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك جونىندەگى مامانى، پروفەسسور روبەرت فارليدىڭ باسشىلىعىمەن جاسالدى.

ساراپشىنىڭ جازۋىنا قاراعاندا، قازىرگى ۋاقىتتا الەمدە بىرنەشە «ىستىق نۇكتە» بار. ءتىزىمنىڭ باسىندا تايۆان، ۋكراينا، تۇركيا جانە پارسى شىعاناعى ايماعى تۇر. روبەرت ءفارليدىڭ ايتۋىنشا، ەڭ ۇلكەن ءقاۋىپ كورەيا جارتىتۇبەگى ايماعىندا ورىن الادى. سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق ءقاۋپى بارلىق ەلدەرگە قاتەر ءتوندىرۋى ىقتيمال. ەگەر شىن مانىندە جاعداي شيەلەنىسەتىن بولسا، وعان جاپونيا مەن قىتاي ارالاسۋى مۇمكىن.

ساراپشى سونىمەن قاتار، «بۇل ايماقتاعى قاۋىپتىڭ كۇشەيۋىنە ا ق ش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ ساياساتتاعى تاجىريبەسىزدىگى سەبەپ بولىپ وتىر» دەگەندى ايتادى. ەكىنشى كەزەكتە اۆتور تايۆانداعى جاعدايدى دا نازاردان تىس قالدىرۋعا بولمايتىنىن ەسكەرتەدى. ا ق ش- تىڭ قارسىلىعىنا قاراماستان، رەسمي پەكين بۇل ايماققا اسكەري ارالاسۋىن بارعان سايىن كۇشەيتىپ وتىر. ءۇشىنشى كەزەكتە ساراپشى ۋكرايناداعى قالىپتاسىپ وتىرعان جاعداي ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باستالىپ كەتۋىنە سەبەپ بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جوققا شىعارمايدى. ويتكەنى ەلدىڭ وڭتۇستىك - شىعىس ايماعىندا ءالى دە ساياسي جاعداي قالىپقا تۇسكەن جوق. الداعى ۋاقىتتا تۇراقتىلىق بولادى دەۋگە دە سەنۋ قيىن.

ونىڭ ۇستىنە ودەسسانىڭ بۇرىنعى گۋبەرناتورى، گرۋزيانىڭ ەكس-پرەزيدەنتى ميحايل ساكااشۆيليدىڭ توڭىرەگىنە جينالعان ساياسي كۇشتەر ەلدە تۇراقتىلىقتىڭ ساقتالۋىنا ەش مۇمكىندىك بەرمەي وتىر. ۇشىنشىدەن ۋكرايناداعى ۇلتشىل-وڭشىل كۇشتەر دونباستاعى جاعدايدىڭ شيەلەنىسە تۇسۋىنە سەبەپ بولىپ، بارعان سايىن وتقا ماي قۇيا تۇسۋدە.

ەگەر جاعداي قيىنداي تۇسسە، باتىس ەلدەرى مەن رەسەي اراسىنداعى قاتىناس ودان ارى شيەلەنىسە ءتۇسۋى ىقتيمال.

ا ق ش ساراپشىسى سونىمەن قاتار، تۇركيا مەن ناتو اراسىنداعى قارىم- قاتىناس تا جاعدايدى اۋىرلاتا ءتۇسۋىن جوققا شىعارمايدى. ويتكەنى كەيىنگى كەزدە رەسمي انكارانىڭ رەسەيمەن تىم جاقىنداسۋىن ناتو ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر قالاماي وتىر.

بۇل جاعداي اسىرەسە، سيريا، يراك، يران، بالكان جانە كاۆكاز اۋماعىندا تەپە-تەڭدىكتىڭ بۇزىلىپ كەتۋىنە اپارىپ سوعادى. ا ق ش ساراپشىسى پارسى شىعاناعىنداعى جاعدايدىڭ تۇراقتىلىقتان اۋىتقىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. ويتكەنى كەيىنگى كەزدە ساۋد اراۆياسى يرانعا قارسى اشىق تۇردە اسكەري جانە ديپلوماتيالىق قاتىناستى ۇزەتىنىن جاريالادى. بۇل ىسكە يزرايل ارالاسسا، جاعداي ءتىپتى ۋشىعا ءتۇسۋى ىقتيمال.

ارينە، بىزگە، الەم حالقىنا ەڭ الدىمەن تىنىشتىق كەرەك. ءبىراق جاعدايدىڭ شيەلەنىسە تۇسۋىنە ىنتىق بولىپ وتىرعان مۇددەلى توپتارعا ەڭ الدىمەن تەپە-تەڭدىكتىڭ بۇزىلعانى كەرەك. سوندىقتان الەمدىك ساياساتتا ىقپالى بار ەلدەر ءوز مۇددەسىن اشىق جانە جابىق جاعدايدا جۇرگىزەدى.

بەرىك بەيسەن ۇلى

«ايقىن»