تۇڭعىش رومان جازىلعان اۋىل

 استانا. قازاقپارات - قازاقتىڭ تۇڭعىش رومانى "باقىتسىز جامال" شىعىس قازاقستان وبلىسى، زايسان اۋدانىنا قاراستى قۋانىش اۋىلىندا جازىلعان.

1910 -جىلى قازان قالاسىندا باسىلىپ شىققان ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ تۋىندىسى قازاق شىعارمالارىنىڭ ىشىندەگى ويىپ الار ورنى بار تۇڭعىش رومان. قازان قالاسىنىڭ باسپاحاناسىنان شىققان تۋىندى 1914 -جىلى ەكىنشى مارتە تاعى باسىلىپ شىققان. سول تۇستاعى جارتىلاي ساۋاتتى قازاق قوعامىنىڭ كوڭىلىنەن شىققان بۇل شىعارما وقي بىلەتىن ازاماتتاردىڭ بارلىعىنىڭ قولىنان تابىلدى. ءارىپ تانىمايتىندارى وقي بىلەتىندەرگە وقىتىپ، شىعارمانىڭ تارالۋ اياسىن كەڭەيتتى. سول زاماننىڭ اكتۋالدى ماسەلەسىنە اينالعان ايەل تەڭدىگى تۋرالى جازىلعان وقيعالار بارلىق وقىرماننىڭ كوزىنە جاس ۇيىرتكەن.

 اڭگىمەگە ارقاۋ بولعان قۋانىش اۋىلى - كەڭەستىك داۋىردەگى زايسان ۋەزىنىڭ ەڭ بەدەلدى اۋىلدارىنىڭ قاتارىندا بولعان. ۋەزدەگى ەڭ العاشقى مەكتەپ، مەشىت جانە تۇڭعىش تۇرعىن ۇيلەر وسى اۋىلدا تۇرعىزىلعان. 1861 -جىلى رەسەيدە باسىبايلى قۇلدىق جويىلعاننان كەيىن، ورىس مۇجىقتارى قازاق دالاسىنىڭ شۇرايلى، ەڭ جايلى قونىستارىنا ورنالاسادى. شىعىستاعى نايمان جانە كەرەيدىڭ ءبىراز رۋلارى قونىستانىپ وتىرعان ولكەدەن كوشپەندى حالىقتى يت بايلاسا تۇرمايتىن قۇمدى، سۋى جوق مەكەندەرگە ىعىستىرادى. جاز جايلاۋى تۋعان ولكەدەن الىستاپ قالعان تۇرعىندار كوشىپ- قونىپ جۇرگەندە كوپتەگەن ايەلدەر مەن جاس بالالار سۋعا كەتىپ كوز جۇمادى. وسىنداي قورلىققا ىزا بولعان اۋىل اقساقالدارى باس كوتەرىپ، باسشىلىقتان بۇرىنعى اۋىلدى قايتارىپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. ۋەزد باسشىسى ارىز- شاعىمداردى قاراپ، بىتىراپ جاتقان قىستاۋلاردى بىرىكتىرىپ، مەكتەپ، مەشىت اشساڭدار ولكەگە قايتا ورالا الاسىڭدار دەپ شارت قويادى. بىردەن جۇمىسقا كىرىسكەن اۋىل تۇرعىندارى وسى تاپسىرما توڭىرەگىندە كوپتەگەن جۇمىس تىندىرادى. مەكتەپ اشىپ، سول مەكتەپكە مۇعالىمدىك قىزمەتكە سەمەي قالاسىنان ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتى شاقىرادى.

الاش ارىسى ۇستازدىق قىزمەتپەن قاتار شىعارماشىلىقتى قاتار الىپ جۇرگەنى بارلىعىنا ءمالىم. وسى اۋىلداعى حالىق اۋزىنداعى اڭگىمە بويىنشا قۋانىش اۋىلىنان زايسانعا جولعا شىعىپ، جارتى جولدا مەرت بولعان جامالدىڭ تاعدىرىن تۋىندىعا اينالدىرادى. كەڭەستىك كەزەڭدە قازاق بالالارىنىڭ ساۋاتىن اشقان مەكتەپ قابىرعاسى قازىرگى كۇندە تومپەشىككە اينالعان. قازاق زيالىلارىنىڭ ءتالىمى مەن تاربيەسىن بويىنا سىڭىرگەن بۇل مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى وسە كەلە قازاق قوعامىنا قىزمەت ەتىپ، قايراتكەردىڭ شىعارماشىلىق جولىن جالعاعاندارى دا بار.

 دايىنداعان: اسلان قاجيەۆ

Massaget.kz