پاش - ماعىناسى اۋىسقان بۇل سوزدەن قاش

استانا. قازاقپارات - «پاش» ءسوزى قازاق ءتىلدى جالپاق قاۋىمنىڭ اراسىندا كوكتەمدە تيگەن جۇقپالى تۇماۋداي تەز تارالىپ، سويلەيتىن، جازاتىن قازاق اتاۋلىنى تۇگەل شىرماپ العان اداسقان سوزگە اينالعالى وتىز-قىرىق جىلداي بولىپ قاپتى.

«پاش» پارسى تىلىنەن اۋىسقان كىرمە ءسوز ەكەندىگىن ءتىل ماماندارى جاقسى بىلەدى. كەڭەس بيلىگىنە دەيىنگى قازاق قالامگەرلەرى بۇل ءسوزدى «اشكەرە، اشكەرەلەۋ» ماعىناسىندا قولدانىپ كەلگەن بولاتىن. مىسال رەتىندە الار بولساق، جاياۋ مۇسا اتانىپ كەتكەن جىگەرلى اقىننىڭ شورماننىڭ مۇستاپاسى زورلىقپەن جالعىز اتىن تارتىپ الىپ، يتجەككەنگە ايداتىپ جىبەرگەن زورلىعى مەن قورلىعىنا ىزالانىپ، ەلگە ورالعاندا شورماننىڭ مۇستاپاسىنا ارناعان ولەڭىندە: «قىلىعىن مۇستاپانىڭ پاش ەتەمىن» دەگەندەگى ءسوزدىڭ ماعىناسى اشكەرەلەيمىن دەگەن پارسى ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءدال بەرىپ تۇر.

ال بۇل پاش ءسوزىن ەندى كەلىپ، ماعىناسىن مۇلدە الماستىرىپ «ماداقتاۋ، ۇلىقتاۋ» دەگەن سوزگە نەگە اينالدىرىپ جىبەردىك؟ وسى ءتارىزدى «ابىز» ءسوزىنىڭ تاريحي تەرمين ەكەندىگىنە ءمان بەرمەي ول ءسوزدى دە سان قۇبىلتىپ، بىلىقتىرىپ جاتقان جاعدايىمىز بار. «ابىز» ءسوزى جۇرتشىلىقتى ونەرىمەن ءتانتى ەتىپ مويىنداتقان يدەولوگتارعا عانا ايتىلاتىن تەرمين ءسوز.

بۇل ءسوز ايەلدەرگە بايلانىستى ەشقاشاندا ايتىلمايدى. بۇل تالاپقا قاراپ جاتقان ءبىز جوق. كەيبىر اقىن ايەلدەردى دە ابىز اقىن دەپ ايتىپ جاتامىز. ماقسات -  اتا-بابادان قالعان اسىل سوزدەردىڭ ماعىناسىن بۇزباي، ءسوز تابيعاتىن ءوز قالپىندا قولدانىپ دامىتۋدا جاتىر. ويتكەنى الەمدەگى ەڭ باي قوردالى ءتىل -  قازاق ءتىلى.

ويتكەنى ءبىزدىڭ ءتىلدىڭ سوزدىك قورىندا 2400000 ءسوز بولسا، ءبىر جارىم ميلليارد قىتاي حالقىنىڭ سوزدىك قورى 400 مىڭداي-اق، اعىلشىن، ورىستاردىڭ سوزدىك قورى بۇدان دا تومەندەي بەرەدى.

مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلى، پروفەسسور