ەسەكتەر بۇرىن- سوڭدى بولماعان بالەگە كەزىكتى
باسىلىم حابارىنا قاراعاندا، اتالعان ەلدە ەسەكتىڭ ەتى مەن تەرىسىنەن دەنساۋلىققا پايدالى تاعامدار جاسالادى جانە ءداستۇرلى مەديتسينادا قولدانىلادى. سۇرانىستىڭ جوعارىلىعى سەبەپتى قىتايدا ەسەكتەر سانى ازايۋىنا بايلانىستى ونىڭ ەتى مەن تەرىسىن ساتاتىندار تاۋاردى باسقا ەلدەردەن اكەلۋگە ءماجبۇر بولىپ وتىر. وسىعان ۇقساس قۇبىلىس قازاقستاندا دا شىعىپ، ايماقتاردا ەسەك ۇرلىعى كوبەيگەن بولاتىن.
افريكادا ەسەك قاشاننان نەگىزگى كولىك ءتۇرى جانە جۇمىس كۇشى بولىپ كەلگەندىكتەن اسىرەسە وسى ايماقتا ەسەكتەر «تاريحتا بۇرىن- سوڭدى بولماعان قيىندىققا» تاپ كەلدى دەپ جازادى باسىلىم. سوڭعى جىلدارى مۇندا ەسەكتىڭ باعاسى ەكى ەسە كوتەرىلىپ كەتكەن. ناتيجەدە ۇرىلار تابىسقا كەنەلىپ جاتىر، ال ەسەگىنەن ايىرىلعان كوپتەگەن ادامداردىڭ باسقا ەسەك الاتىن جاعدايى جوق. ەنتوني ۋانياما ەسىمدى كەنيالىق جىگىت سۋ ساتادى ەكەن، سۋدى ول ەسەك اربامەن تاسيدى. ءبىر كۇنى تاڭەرتەڭ تۇرعاندا ول ەسەگىن تاپپاي قالعان. ماڭايدى ىزدەپ ءجۇرىپ ول «كارلوستى» (ەسەگىنىڭ اتى) ءولىپ جاتقان جەرىنەن تاۋىپ الادى. «تەرىسىن سىپىرىپ الىپتى» دەيدى ەنتوني كوزىنەن جاسى مونشاقتاپ. قازىر ول بىرەۋدىڭ ەسەگىمەن سۋ تاسىپ ءجۇر، كۇندەلىكتى تاپقان 3-4 دوللارىنىڭ جارتىسىن ەسەكتىڭ يەسىنە بەرەدى.
ەسەككە سۇرانىس وسۋىنە بايلانىستى كەنيادا سوڭعى ۋاقىتتا ءۇش ارنايى قاساپحانا اشىلعان. وندا كۇنىنە شامامەن 150 ەسەك سويىلادى، ەكسپورتتاۋ ءۇشىن ەتى مۇزداتىلىپ قاپتالادى، تەرىسى تۇزدالادى. سوڭعى كەزدەرى ەسەكتەر تارازىدا تىرىدەي ولشەنىپ قابىلدانا باستاعان.
ەسەكتەردى باسىنان بولتتى تاپانشامەن اتىپ ولتىرەدى، سوسىن تەرىسىن سىپىرادى. ال قىتايلار ءبارى تالاپقا ساي بولۋىن قاداعالاپ تۇر. قايناتىلعان تەرىدەن الىناتىن «يجايو» اتتى قوڭىر ءتۇستى جەلاتين (ءسىڭىردى قايناتۋدان شىعاتىن «حولودەتسكە» ۇقساس ءونىم - رەد. ) قىتايدا دەنساۋلىققا پايدالى ازىق، ءارى حالىقتىق مەديتسينادا قولداناتىن ءدارى رەتىندە قىمبات تۇرادى.
Ejiao جەلاتينى قىتايدا سۇيىق جانە قاتتى تۇردە ساتىلادى
كاسىپكەر دجون كارۋيكي ءوزىنىڭ افريكادا ءبىرىنشى بولىپ ەسەك سوياتىن قاساپحانا اشقانىن ايتادى.
«بۇرىن ەسەك بازارى بولماعان. ادامدار بالالارىن مەكتەپكە دايىنداۋ ءۇشىن سيىرىن، ەشكىسىن ساتاتىن. قازىر سيىردان گورى ەسەك ساتۋشىلار كوپ. قىتاي بىزگە جاقسى بولدى. بۇرىن ەسەكتىڭ ەشتەڭەسى جارامايتىن. قازىر ەسەكتەن پايدا تاۋىپ جاتقان ادام كوپ» دەيدى ول.
ەسەكتەردى بۇلاي ساۋدالاۋعا قارسى شىعىپ جاتقاندار دا بار. بەلسەندىلەر مەن جۋرناليستەر سويىلاتىن ەسەكتەردىڭ قانداي ازاپتى جاعدايدا قاماۋلى تۇرعانى، تەرىسىن سىپىرۋعا وڭاي بولۋ ءۇشىن ولاردى اش قالدىراتىنى تۋرالى دەرەكتەردى جاريا ەتكەن. The Donkey Sanctuary ۇيىمى ەسەك ساۋداسىن رەتتەيتىن ەرەجەلەر جاسالماي بۇل كاسىپتى توقتاتۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. قازىر بىرنەشە ەلدە ەسەك ساۋداسىنا توسقاۋىل قوياتىن شارالار قابىلداندى.
بوتسۆاناداعى ءۇيىلىپ جاتقان ەسەك سۇيەكتەرى
ەسەككە سۇرانىس قازاقستاندا دا وسكەنىن دالەلدەيتىن فاكتىلەر بار. بۇدان بىرنەشە بۇرىن ەل ايماقتارىندا جاپپاي ەسەك ۇرلاۋ وقيعاسى تۋرالى اقپاراتتار كوبەيدى. ماسەلەن، ك ت ك تەلەارناسىنا سىلتەمە جاساعان «قازاقپارات» حابارلاۋى بويىنشا، تۇركىستان ماڭىنداعى اۋىلداردان بىلتىر كوكتەمدە بىرنەشە كۇن ىشىندە ەلۋدەن اسا ەسەك جوعالعان. تەرىسى سىپىرىلىپ، قۇلاقتارى كەسىلگەن ەسەكتەر ولەكسەلەرى اۋىل ماڭىنان تابىلىپ وتىرعان. ماتەريالداعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، ءبىر ەسەكتىڭ تەرىسى قارا بازاردا 40 پەن 150 مىڭ تەڭگە اراسىندا ساتىلادى.
«مىنا جەردە بايلانىپ تۇراتىن. قازىعىن سۋىرا الماي، جىبىنەن كەسىپ اكەتىپتى» دەگەن ەسەگىنەن ايىرىلعان قاناتبەك جارىلقاسىنوۆ ونىڭ ورنىن كورسەتىپ. ەسەكپەن بىرگە قورادا تۇرعان سيىر مەن قويعا ۇرىلار تيىسپەگەن.
ەسەك تەرىسىنەن جاسالعان قىتايدا جوعارى باعالاناتىن جەلاتين
تۇركىستانعا قاراستى ەسكى ساۋران اۋىلىندا ءبىر ءتۇن ىشىندە 22 ەسەك جوعالعان. پوليتسەيلەر ەسەك ۇرلاۋعا ماماندانعان بىرنەشە ادامدى ۇستاعان. و ق و ءى ءى د باسپا ءسوز حاتشىسى سالتانات قاراكوزوۆا ۇرىلار ەسەكتەردىڭ تەرىسىن قالاعا اكەلىپ ساتقان. پوليتسەيلەر ءار ەسەكتىڭ تەرىسى كەمىندە 50 مىڭنان قابىلدانعانىن، ال تەرى قابىلدايتىن ورىندار تەكسەرىلىپ جاتقانىن حابارلاعان.
دەرەكتەر
ۇلىبريتانيالىق The Donkey Sanctuary ۇيىمى مالىمەتى بويىنشا جىل سايىن الەمدە 1,8 ميلليون ەسەك تەرىسى ساتىلادى. الايدا، ەسەك تەرىسىنە جالپى سۇرانىس 10 ميلليون شاماسىندا.
قىتايدا ەسەكتەردىڭ سانى 1990 - جىلى 11 ميلليون بولسا، رەسمي دەرەك بويىنشا، قازىر ءۇش- اق ميلليون ەسەك قالعان.
ەسەكتىڭ تەرىسىن قايناتىپ الاتىن «يجايو» دەگەن جەلاتيننىڭ كەلىسى قىتايدا 388 دوللارعا دەيىن تۇرادى.
قازان ايى زيمبابۆەدە قۇنى 150000 دوللارلىق ەسەك سوياتىن قاساپحانا اشىلماق.
ۋگاندا، تانزانيا، بوتسۆانا، نيگەر، بۋركيان فاسو، مالي جانە سەنەگالدا ەسەكتى قىتايعا ەكسپورتتاۋعا تىيىم سالىندى.
