قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەن جاپون قىزى قازاقستانعا كەلىپ قازاقتىڭ قولونەرىن ۇيرەنىپ ءجۇر
ەسىمى - چيەكو حيروتا (سۋرەتتە) . ول قۇر قىزىعىپ قانا قويماي، ءبىزدىڭ سالت- ءداستۇرىمىز بەن قولونەرىمىزدى زەرتتەپ ءجۇر ەكەن. قازاق تىلىندە تازا سويلەيدى. چيەكونىڭ جۇمىسى تىعىز، ۋاقىتى تار بولعاندىقتان ءبىز ونىمەن كەزدەسە المادىق، الايدا الەۋمەتتىك جەلىنىڭ كومەگىمەن تىلدەسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى، دەپ جازادى زامانا.
«مەن جاپونيانىڭ كاناعاۆا قالاسىندا تۋىپ- وسكەنمىن، - دەيدى چيەكو. - اتا- انامنىڭ جالعىز پەرزەنتىمىن. جاسىم جيىرما توعىزدا. اتا- انام ءالى سول جاقتا تۇرادى. ءوزىم عىلىم قۋىپ توكيو مەن موڭعوليانىڭ ورتاسىندا ءجۇرمىن. الدىمەن توكيو ۋنيۆەرسيتەتىندە، ودان كەيىن موڭعوليانىڭ ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىدىم. قازىر ءوز ەلىمدەگى چيبا ۋنيۆەرسيتەتىندە دوكتورانتۋرادا وقىپ ءجۇرمىن. مەن موڭعوليا قازاقتارىنىڭ قولونەرىن التى جىل زەرتتەدىم. قازاق ءتىلىن دە سوندا جۇرگەندە ۇيرەندىم. بايان- ولگيدە ەكى جىل تۇردىم. ەندى قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى قولونەردى زەرتتەۋگە كەلگەن جايىم بار. ارىسقا بارعاندا قازاق كىسىنىڭ ۇيىندە بولىپ، كورپە تىگۋدى ۇيرەندىم. ءوز قولىممەن كورپە تىكتىم.
جالپى، وسىندا ءجۇرىپ، توسەك- ورىن قالاي تىگىلەتىنىن، قورجىننىڭ قالاي جاسالاتىنىن ءبىلىپ الدىم. ال شىمكەنتتە بولعانىمدا ءبىر قولونەر شەبەرىنەن كىلەم مەن الاشانى قالاي توقيتىنىن، ونداعى ويۋ- ورنەكتىڭ ءمان- ماعىناسىن سۇراپ ءبىلدىم. بايقاۋىمشا، قازىر قازاقستاندا كىلەم، الاشا توقيتىن، سىرماق سىرىپ، تۇسكيىز تىگەتىن، تەكەمەت باساتىن قولونەر شەبەرلەرى از سەكىلدى. ءبىراق كەيبىر شەبەرلەردىڭ جاساعان زاتتارىن كورىپ، ونى ءالى دە زەرتتەۋىم كەرەك دەپ ويلادىم» .
چيەكو قازاقستاندا ءبىر اي جۇرەدى ەكەن. بۇگىنگە دەيىن الماتى، شىمكەنت، ارىس قالالارىن ارالاعان. ايدىڭ اياعىندا استاناعا كەتەدى. ول بىزگە ارىسقا بارعاندا تويدا بولعانىن ايتتى. العان اسەرىمەن ءبولىسۋىن سۇراعانىمىزدا «قۇدالىق تويعا باردىم، ادەمى تويلادىق» ، - دەپ جاۋاپ بەردى. سودان كەيىن ءبىز چيەكودان جاپونيادا تويدى قالاي ايتاتىنىن جانە قالاي تويلايتىنىن سۇرادىق. «ووو! بىزدە تويدى تۇرلىشە، «ماتسۋري» نەمەسە «شيكي» دەپ ايتادى. ال ۇيلەنۋ تويىن «كەككون شيكي» دەپ ايتامىز. تويدى بىرەۋلەر جاپوننىڭ سالت- داستۇرىمەن، ەندى بىرەۋلەرى يەۆروپالىق، ال كەيبىرەۋلەرى امەريكالىق ۇلگىدە وتكىزىپ جاتادى. اركىمنىڭ ءوز تالعامى مەن تاڭداۋىنا قاراي عوي ەندى. دەگەنمەن سالت- ءداستۇردى ۇستاناتىندار جەتەرلىك» .
چيەكودان جاپوندار قانشا جاسىندا ۇيلەنەدى دەپ سۇراعانىمىزدا ول ءارتۇرلى ەكەنىن ايتتى. بىرەۋلەر جيىرما جاسىندا نەكەگە تۇرسا، ەندى بىرەۋلەرى قىرىققا كەلگەندە شاڭىراق كوتەرەدى ەكەن. ال بالالارى التى جاسىندا مەكتەپكە بارىپ، ون ەكى جىل وقيدى. ءارى قاراي وقيمىن دەسە ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسۋىنە بولادى ەكەن.
جالپى، چيەكومەن از- كەم حات الماسقانىمىزدا بىلگەنىمىز وسى بولدى. «قازاقشا سويلەۋدى موڭعولياداعى قازاقتاردىڭ اراسىندا ءجۇرىپ، تىڭداپ ۇيرەندىم. ال جازۋىم ناشار شىعىپ جاتىر» ، - دەپ اعىنان جارىلعان چيەكونىڭ قازاقشاسى ءتاپ- ءتاۋىر. ەڭ باستىسى، ول ويىن دۇرىس جەتكىزە الدى.
ال ءبىزدىڭ ءورىستىلدى قانداستارىمىز قازاق تىلىندە سويلەۋدى قاشان ۇيرەنەر ەكەن؟
