قازاق جانكۇيەرى قايدا ءجۇر؟

بۇل - رەكوردتىق كورسەتكىش. تورتكۇل دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىندا الا دوپقا قىزىعاتىندار سانى جىل ساناپ ارتىپ كەلەدى. سۇيىكتى كومانداسىنىڭ ويىنىن تىكەلەي تاماشالاۋ ءۇشىن ارەناعا اعىلاتىندار قانشاما؟! ايتسە دە قازاقستانداعى جاعداي ءتىپتى بولەك.
كەيىنگى جىلدارى قازاق فۋتبولى كلۋبتىق دەڭگەيدە تولاعاي تابىستارعا قول جەتكىزدى. ەۋروپانىڭ ءىرى دودالارىندا اتوي سالۋ ءبىز ءۇشىن قالىپتى جاعدايعا اينالىپ ۇلگەردى. ماسەلەن، بيىل «استانا» ءۇشىنشى مارتە توپتىق كەزەڭگە ءوتىپ وتىر. ايتسە دە قازاق فۋتبولىنىڭ ەڭسەسى كوتەرىلدى دەۋگە ءالى ەرتە.
ۇلتتىق قۇرامامىز جەڭىلىستەن كوز اشپاي ءجۇر. تاياۋدا عانا «ارەنادا» چەرنوگورياعا 0:3 ەسەبىمەن ەسە جىبەردىك. وعان قوسا، الەمدەگى 1№ سپورت ءتۇرى ەلىمىزدە بۇقارالىق دەڭگەيگە كوتەرىلگەن جوق. الا دوپتىڭ ارتىنان كۇن ۇزاق جۇگىرەتىن تاستۇينەكتەر اۋلادان عانا كەزدەسەدى.
ال كومانداسىن قولداۋعا ستاديونعا بارعان جانكۇيەرلەر قاراسى تىم از. ءبىزدىڭ كلۋبتار ەۋروپالىق كوماندالارمەن سىنعا تۇسكەندە ارەناعا اعىلاتىن جانكۇيەرلەردى ىشكى بىرىنشىلىكتە مايشاممەن ىزدەپ تابۋ قيىن. ماسەلەن، بيىلعى پرەمەر-ليگانىڭ 23-تۋرىنداعى بۇكىل ويىنداردى قوسقاندا ستاديونعا 489540 جانكۇيەر جينالىپتى. وسى ارالىقتا 135 ماتچ وينالعانىن ەسكەرسەك، ورتا ەسەپپەن ءار ماتچتى 3626 كورەرمەن تاماشالاعان.
ءتىپتى كەي كەزدەسۋلەرگە 100 جانكۇيەر جينالعان ساتتەر كەزدەستى. نەلىكتەن قازاق فۋتبولىنىڭ جانكۇيەرلەرى از؟ وسى سۇراقتى سپورتتىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەرگە قويعان ەدىك.
جۋرناليست رۋسلان مەدەلبەكتىڭ پىكىرىنشە، جانكۇيەر مادەنيەتى قازاقستاندا ەندى-ەندى قالىپتاسىپ كەلەدى. دەگەنمەن، كورەرمەندى كوبەيتۋ ءۇشىن ەڭ اۋەلى ولارمەن تىعىز بايلانىس ورناتۋ كەرەك. فاناتتار ۇيىمىن قۇرىپ، كلۋب جەيدەسىن، ءتۇرلى زاتتارىن ساتاتىن دۇكەندەر اشۋ - جانكۇيەر جيناۋدىڭ تاسىلدەرى ەكەنىن ايتادى ول.
رۋسلاننىڭ پىكىرىنشە، ادامدار كوماندانىڭ ناتيجەسىنە قاراپ جانكۇيەرلىك ەتەدى. «قازاق فۋتبولىنداعى كورەرمەننىڭ ارتۋىنا «شاحتەردىڭ» ەۋروپاداعى جەڭىستەرى سەبەپ بولدى. ماسەلەن «قايرات» چەمپيوندىققا تالاسىپ جۇرگەندە ستاديون لىق تولاتىن. قازىر ەكىنشى ورىننان كوتەرىلمەگەندىكتەن، ارەناعا جينالاتىندار سانى سيرەدى»، دەيدى ول.
«اقتوبە» كلۋبىنىڭ جانكۇيەرى ارشات ورازوۆ تا كورەرمەن تارتۋ ءۇشىن ناتيجە مەن ماركەتينگ كەرەك ەكەنىن ايتادى.
ونىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى تاڭدا «قايرات» پەن «استانا» كلۋبتارى ەكى باعىتتا دا سۇبەلى جۇمىس اتقارىپ جاتىر. «جانكۇيەردى ەڭ اۋەلى ناتيجە قىزىقتىرادى. «ورداباسى»، «اقتوبە»، «ەرتىس»، «توبىل» - سونىڭ جاقسى مىسالى.
جاقسى ناتيجە كورسەتكەندە ستاديونعا ادام كوپ بارا باستادى، تۇراقتى فاناتتار قالىپتاستى. سونىمەن قاتار بۇل قالالاردا فۋتبول مادەنيەتى بۇرىننان بار. ك س ر و- نىڭ 2-ليگاسىندا «اكتيۋبينەتس»، «مەليوراتور»، «تراكتور»، «ەنەرگەتيكتەردىڭ» ويىندارىنا ادام كوپ جينالاتىن. ول كەزدە ءار ماتچتا لوتەرەيا ويناتۋ ءداستۇرى بولدى»، - دەيدى 30 جىلدىق جانكۇيەرلىك تاجىريبەسى بار ارشات ورازوۆ.
الا دوپتىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەر ەلدەگى فۋتبول كلۋبتارىنا ناتيجەسىنە قاراماستان مەملەكەتتەن وتە كوپ قاراجات بولىنەتىنىن ايتادى. مىسالى، قازاقستانداعى كوپتەگەن كلۋبتاردىڭ بيۋدجەتى 1,5-4 ميلليارد تەڭگە شاماسىندا. ءبىر-ەكى كلۋبتىڭ قاراجاتى ولاردان كوپ بولۋى مۇمكىن. كەيىنگىلەرى ەۋروپادا اتوي سالىپ، سالىنعان قارجىنى اقتايتىن دەڭگەيدە.
ايتسە دە نە چەمپيوندىققا تالاسپايتىن، نە ەۋروپادا وينامايتىن، ءبىراق مەملەكەتتەن قوماقتى قاراجات الىپ وتىرعان كوماندالار جەتەرلىك. ولارعا جەرگىلىكتى اكىمشىلىكتەن جىل سايىن قوماقتى سوما بولىنەدى. مۇنداي بيۋدجەتى بار ەۋروپالىق كلۋبتار مەملەكەتتەن قارجىلىق كومەك الماي-اق تالاي شىڭدى باعىندىرىپ ءجۇر.
مىسالى، بىلتىر انگليانىڭ «پورتسمۋت» كلۋبىنىڭ بيۋدجەتى تەڭگەگە شاققاندا 2 ميللياردتان اسقان جوق. الايدا بۇل سوما ولارعا مولىنان جەتتى. «پورتسمۋت» انگليانىڭ ەكىنشى ليگاسىنىڭ چەمپيونى اتانىپ، ءار ماتچقا ورتا ەسەپپەن 16 مىڭنان استام جانكۇيەر جينالدى.
«شەففيلد يۋنايتەد» كلۋبى دا كەدەي كوماندا قاتارىندا سانالادى. ايتسە دە، ولاردىڭ ءار ويىنىن ورتا ەسەپپەن 21 مىڭنان استام كورەرمەن ستاديوننان تاماشالاپتى. وسىدان-اق، قارت قۇرلىقتاعى فۋتبولدىڭ ءبىر ىزگە تۇسكەنىن بايقاۋعا بولادى.
جوعارىدا اتالعان انگليانىڭ كلۋبتارى شىعىندارىنىڭ باسىم بولىگىن وسى ستاديونعا جينالعان جانكۇيەر ارقىلى قايتارىپ الادى. وعان قوسا، ول جاقتا كاسىبي فۋتبول كلۋبتارعا مەملەكەتتەن كوك تيىن قاراستىرىلماعان.
ءتيىمدى جۇمىس اتقارعانى پايدانى كۇرەپ تابادى. قىسقاشا ايتقاندا، قارت قۇرلىقتىڭ فۋتبولىن نارىق زاڭى بيلەپ تۇر. وسى ورايدا، «قازاقستاندىق كەي كلۋبتار نە جانكۇيەر جيناماسا، نە ىشكى بىرىنشىلىكتە جارىتىپ ونەر كورسەتپەسە، مەملەكەتتەن ميللياردتاعان قاراجات ءبولۋدىڭ قاجەتى قانشا؟»، دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى.
ونىڭ ورنىنا ەلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتاتىن سپورت تۇرلەرىنە نازار اۋدارعان دۇرىس ەمەس پە؟! ميلليونداعان قارجىنى تۇك بىتىرمەيتىن 22 فۋتبولشىنىڭ قالتاسىنا سالىپ بەرگەننەن، قازاقستان اتىن الەمگە تانىتاتىن سپورتشىلاردى باۋلۋعا جۇمساۋ الدەقايدا ءتيىمدى ەكەنى انىق.
اباي اسانكەلدى ۇلى،
«ەگەمەن قازاقستان»