نازاربايەۆ: ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ينتەگراتسياسى مەن «جىبەك جولىنىڭ» الەۋەتى قازاقستانعا نە بەرەدى
«قازىرگى زاماندا كەز كەلگەن مەملەكەت ءوز بەتىنشە جەكەشەلەنىپ ءومىر سۇرە المايدى. ءبىز جاھانمەن بىرگە بىتە قايناسىپ، ساۋدا جۇرگىزىپ، ءوز ونىمدەرىمىزدى ساتىپ، اقشا تابامىز. تەرەڭ ينتەگراتسيانىڭ ارقاسىندا عانا كەز كەلگەن مەملەكەت العا باسا الادى. ەڭ ورايلىسى كورشى ەلدەرمەن ينتەگراتسيانى دامىتۋ ارقىلى يىقتاسىپ، تاۋاردى ءوزارا تەز جەتكىزۋ. ال تەڭىزدەرگە تىكەلەي جولى جوق مەملەكەت سانالاتىن قازاقستان مۇحيتقا شىعۋ ءۇشىن نە ىستەۋى كەرەك؟ تەڭىز تورابى ارقىلى تاۋارلاردى جەتكىزۋ ارزانىراق. ماسەلەن، قازاقستاننان تىنىق مۇحيتىنا دەيىن قانشا شاقىرىم بار؟ جول بويى تاۋاردى جەتكىزۋ ءۇشىن اقشا تولەۋىڭ كەرەك قوي. ءبىز قارا تەڭىز، رەسەي مەن بالتىق ەلدەرى ارقىلى شىعىپ جاتىرمىز. وزىمىزگە ءتيىمدى جاعىن قاراستىرۋ ءۇشىن قىتايمەن بايلانىستى ورناتىپ الۋدى شەشتىك. «جىبەك جولى» باعدارلاماسىنىڭ بۇل باعىتتا ماڭىزى وتە زور»، - دەيدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
ەلباسىنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى كۇنى قىتايداعى پورتتىڭ كومەگىمەن تىنىق مۇحيتىنان قازاقستان مەن رەسەي ارقىلى كونتەينەرلەر ەۋروپاعا 14 كۇندە جەتىپ جاتىر. تەڭىز جولدارى ارقىلى بۇل تاۋارلار 40-45 تاۋلىكتە جەتەتىن.
«ال بىزگە ونىڭ قانداي پايداسى بار؟ ويتكەنى، 2020 -جىلعا دەيىن قازاقستان ارقىلى ەۋروپا ەلدەرىنە 2 ميلليون كونتەينەر تاسىمالداناتىن بولادى. قازىردىڭ وزىندە ارى- بەرى تاسىمال كوبەيىپ كەلەدى. قازاقستان البەتتە، بۇل باعىتتا ترانزيت ءۇشىن اقشا الادى. ءبىز ينفراقۇرىلىمدى، ترانزيتتىك ەل رەتىندە دامىتىپ كەلەمىز. وسى سەبەپتى قىتاي شەكاراسىنان كاسپيي تەڭىزىنە دەيىن تەمىرجول تارتتىق. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، تۇرىكمەنستان مەن يران ارقىلى پارسى شىعاناعىنا بەت تۇزەپ، اراب ەلدەرىنە شىقتىق. ول جاقتان ۇندىستانمەن بايلانىسا الامىز. وسىنىڭ ءبارى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە جاسالدى. قازاقستاننىڭ ىشىندە جاساپ جاتقان ينفراقۇرىلىمىمىز دا قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك مۇمكىندىكتەرىن قولدانۋ ءۇشىن قولعا الىنىپ وتىر»، - دەيدى ەلباسى.
پرەزيدەنت سونداي-اق ش ى ۇ قازىرگى تاڭدا بارىمەن مويىندالعان قۋاتتى ۇيىم ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ش ى ۇ- نىڭ سوڭعى ماجىلىسىنەن بەلگىلى بولعانداي، وعان مۇشە ەلدەردىڭ حالىق سانى الەم حالقىنىڭ جارتىسىنا تاياپ قالدى. ءبىراق، ءبىز وزىمىزگە قاجەتتى مەجەگە ساپالى تۇردە جەتۋىمىز كەرەك. ءۇندىستانعا قاراي كولىكتىك قاتىناس وتە قيىن. تاۋ بولعاندىقتان، تىكە جول جوق. ەگەر پارسى شىعاناعىنداعى پورت ارقىلى ساۋداعا قول جەتكىزسەك، قىتاي ارقىلى وتسەك بولادى. ورتاق نيەت بار، ەلدەردىڭ ساياسي جىگەرى دە جوعارى. ءبىراق، ۇندىستانمەن تاۋار اينالىمىمىز تومەن بولىپ تۇر. پاكىستانمەن دە سونداي جاعداي. سوندىقتان، ءبىز بۇگىن ە ا ە و اياسىندا ينتەگراتسيالانىپ جاتىرمىز. بۇل تۇستا ە ا ە و- تىڭ ماڭىزى زور. بىلەسىزدەر مە، ەڭ قيىنى وسى اتالعان ۇيىمداردىڭ بارلىعى داعدارىس پەن باعالاردىڭ قۇلدىراۋ ۋاقىتىنا ساي كەلىپ قالدى. باعا تۇراقتالعاننان كەيىن عانا ە ا ە و اياسىنداعى ەلدەردە تاۋار اينالىمى 30 پروتسەنتكە ارتىپ وتىر. بۇل وتە جوعارى ءوسىم. كەدەن وداعىنا مۇشە ەلدەردە پويىزداردى ەشكىم تەكسەرمەيدى، تاۋار دىتتەگەن جەرىنە جەتكىزىلىپ، كاپيتال قوزعالىستا بولادى. شاعىن ەكونوميكالى، شاعىن حالقى بار قازاقستان ءۇشىن بۇل وتە ماڭىزدى. بۇل باعىتتى ارى قاراي دامىتامىز. ءبىزدىڭ «نۇرلى جول» باعدارلاماسى مەن قىتايلىق «جىبەك جولى» باعدارلامالارى ءبىرىن- ءبىرى وتە قۋاتتى تۇردە تولىقتىرادى. حاڭجوۋ قالاسىنداعى «جىبەك جولى» ەلدەرى باسشىلارىنىڭ باسقوسۋى بۇل باستاماعا كوپتەگەن ەلدەردىڭ قىزىعىپ وتىرعانىن دالەلدەپ بەردى. «جىبەك جولىنىڭ» بويىندا 65 ەل جاتىر. قور - 100 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان اسادى. مەملەكەت، ۇكىمەت بولىپ جۇمىس اتقارا بىلسەك، ءبىز ءۇشىن بۇل باعدارلامادان ۇلكەن پايدا تابۋعا بولادى»، - دەپ ءتۇيدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
